Calquera día é bo para abrir fiestras e portas e saír ao bosque

> Jesús Garrido

LA VOZ DA ESCOLA

O castiñeiro de Pumbariños, unha árbore monumental
Ou castiñeiro de Pumbariños, unha árbore monumental Santi M. Amil

Incomparable beleza ofrécennos as guías que presentamos a continuación: «Pasou? e, índoos mirando por estes sotos con presura, vestidos deixounos da súa fermosura». Quen dixo isto? Pois nada, ímonos ao monte ou ao prado, que isto do bosque autóctono non se arranxa só fincando cóbados sobre o pupitre de madeira seca? Ao monte. É unha invitación para ese día calquera.

21 novs 2018 . Actualizado ás 05:00 h.

1. Galicia e os seus bosques encantados

A actividade humana prehistórica e histórica minguou cuantitativa e cualitativamente os bosques naturais galegos, e soamente permitiu que chegasen aos nosos días unha escasa representación destes, con frecuencia bastante deteriorada.

Os bosques ou masas máis importantes son de castiñeiros (Castanea sativa) e de piñeiros (Pinus pinaster, Pinus sylvestris, Pinus radiata), sempre deixándolle o trono forestal de Galicia ao carballo (Quercus robur), que recibe tamén os nomes de carballo pedunculado, polas súas flores femininas, e carballo auriculado, debido a que presenta unhas características aurículas na base da lámina foliar. Esta especie está presente en toda a España eurosiberiana, pero é máis abundante cara ao oeste. É unha árbore que pode alcanzar os 40 ou 50 metros de altura, de temperamento robusto e non moi esixente en fertilidade edáfica, pero require terreos húmidos e profundos, polo cal se localiza preferentemente nos vales e ladeiras suaves.

  • https://www.guiategalicia.com/galicia-bosques-encantados/

2. Doce bosques galegos que non  podes perder

  • Galicia Garden: https://bit.ly/2QHhgcF
  • Rutas arbóreas con historia en Galicia: https://bit.ly/2Dloijj

3. Árbores monumentais e singulares

Presenta 18 árbores, desde a foto do castiñeiro de Pexeirós, un exemplar cuxo tronco ten unha circunferencia de 14,80 metros e cuxa altura é de 13,50, ata o do pazo de Rubiáns, con 11,60 de circunferencia e 47,80 metros de altura. Frondosa foto do carballo de Cartelos. Ou a incrible altura do chamado O Avó, eucalipto de 71,40 metros nos bordos do río Landro. Cada un dos 18 grandes merece unha viaxe e preguntarlle pola súa historia autóctona:

  • https://bit.ly/2QF1aQA

4. Árbores de marca: 179 xoias para  presumir de Galicia (mapa)

O censo máis ambicioso da Xunta (véxase o mapa desta páxina) recolle 147 exemplares singulares e unha trintena de conxuntos arbóreos protexidos en toda a comunidade. E comeza a súa guía definindo qué é unha árbore senlleira. Sóache? Pois son todos aqueles exemplares de calquera especie, autóctona ou estranxeira, que teñan características extraordinarias de tamaño, forma, idade, rareza, importancia histórica ou cultural. Valórase tamén que teñan un especial interese científico, educativo ou estético. Para entrar no censo desta catalogación requírese unha certificación da Xunta. Mira nesta ligazón da web e, se coñeces algunha árbore xenial digna desta cata, non o ocultes. Mentres tanto, viaxa co mapa desta páxina e saúda a todas as demais, se podes:

  • https://bit.ly/2B6VN7H

5. ARBA: Asociación para a Recuperación do Bosque Autóctono

Está integrada por biólogos, estudantes, enxeñeiros de camiños e profesionais cun interese común polas plantas e unha motivación ecoloxista. Destacan o feito de que máis do 90 % da península ibérica eran bosques, nas súas múltiples variantes, dos que quedan tan só un 10 %, sendo moi optimistas. Naceu a asociación en 1986, en Madrid, e actualmente esténdese por toda a xeografía peninsular: está formada por 35 grupos, tal como está indicado no mapa da súa web, e acolle a uns dous mil socios. Publica artigos breves de fácil lectura sobre protección e defensa dos bosques autóctonos:

  • http://arba-s.org/about/

6. Reflexión final: bosque +  autóctono

O 18 de novembro do 2015, Moncho Núñez Centella escribía na última páxina de La Voz de la Escuela o seu artigo sobre un tema que, por dobre coincidencia, vénnos moi ben para pechar esta singular páxina na que o bosque segue a xogar a súa vida e a brindar polo único que garantiu a súa existencia durante séculos: a súa autonomía.

Do bosque fala cando a súa palabra se enreda nas carballeiras e nos soutos, nos sobreirais, nos bosques de ameneiros, saeiros, bidueiros ou loureiros. E na autonomía enrédase cando nas súas Palabras con historia cita a Cicerón («O que mellor nos senta é o máis propio») e a Vicente Espinel («Non tentedes guiar a quen quere elixir o seu propio camiño»). Bosque e autonomía: dúas palabras para celebrar 23 de novembro, o Día Mundial dos Bosques Autóctonos. Le «Festexamos as árbores propias de Galicia»:

  • https://bit.ly/2FnTrFm