A proximidade do inicio da tempada de pesca da angula é un bo momento para reflexionar sobre a situación da especie
17 oct 2018 . Actualizado ás 10:14 h.O mar dos Argazos é un dos lugares máis famosos do océano Atlántico. Está situado entre Florida e as illas Azores e circúndano fortes correntes, pero as súas augas son tranquilas, cálidas e transparentes. Cristovo Colón descubriuno e atravesouno durante a súa primeira viaxe cara ao novo mundo. Debido á gran cantidade de plantas que flotaban arredor das naves, a tripulación creu que se atopaban moi preto de terra e a piques de embarrancar. Talvez por iso durante séculos esta zona foi descrita como unha enorme e impenetrable maraña de algas onde o barco que se aventurase a entrar quedaría varado para sempre entre cascos comestos pola ferruxe e monstros enormes.
A palabra argazo, que provén do vocábulo portugués sarga, unha variedade de uva, fai referencia ás pequenas vesículas que manteñen a alga á boia. A ausencia case total de vento durante longos períodos de tempo uniuse á abundancia de algas para forxar entre os navegantes a lendaria mala fama do mar dos Argazos.
Pero as mesmas características que fan deste mar unha zona pouco adecuada para a navegación, convérteno nun lugar moi interesante desde o punto de vista ecolóxico. Nesta rexión do Atlántico, unha capa de auga cálida e transparente flota sobre outra moito máis fría e densa cargada de sales minerais. Os argazos usan a luz da superficie, os nutrientes das profundidades e a ausencia de ventos e correntes para proliferar. Explícase así a súa grande abundancia na zona. Os bosques de argazo son o refuxio dun grupo único de animais mariños, entre os que se atopan as anguías e as súas larvas, aínda que este feito tardou séculos en coñecerse.
O NACEMENTO DAS ANGUÍAS
O misterio do nacemento das anguías comezou a desvelarse a principios do século pasado. En 1912, os científicos italianos Giovanni Battista Grassi (1854-1925) e Salvatore Calandruccio (1858-1908) descubriron que os leptocéfalos (Leptocephalus brevirostris), que por aquel entón considerábanse peixes adultos, eran en realidade as larvas da anguía. Case ao mesmo tempo, o naturalista danés Johannes Schmidt (1877-1933) descubriu no mar dos Argazos gran cantidade de leptocéfalos diminutos, polo que concluíu que era alí onde nacían estes escorregadizos peixes. Schmidt publicou o seu descubrimento nunha revista alemá de oceanografía en 1912. Pero antes enviouno á Royal Society de Londres, que o rexeitou alegando que o descrito por Grassi sobre as anguías era máis que suficiente. En 1923, a famosa sociedade científica británica emendou o seu erro publicando nas súas Actas un amplo capítulo sobre os lugares de reprodución das anguías escrito por Schmidt, a quen uns anos máis tarde concedeu a Medalla Darwin.
A gran complexidade do ciclo biolóxico da anguía europea convértena nunha especie moi vulnerable. De feito, as poboacións destes peixes no océano Atlántico están a minguar a un ritmo alarmante. Segundo os últimos ditames científicos do Consello Internacional para a Exploración do Mar (CIEM), as poboacións de anguías están fóra dos límites biolóxicos de seguridade, o que quere dicir que o ritmo de desaparición e captura supera por moito ao de reposición por reprodución. Os científicos relacionan este descenso coa presenza de contaminantes nas zonas de cría, a presión pesqueira, os obstáculos artificiais, como as presas e as centrais hidroeléctricas, que impiden que as anguías remonten libremente os ríos, as consecuencias do cambio climático e as infeccións por virus e parasitos. Deberiamos ter moi presentes estas circunstancias agora que se achega a tempada de pesca e consumo da angula, que, por certo, é o único peixe xuvenil que a lexislación europea permite capturar e consumir, algo que tamén nos debería facer reflexionar.
Anguías e angulas
A desova das anguías no mar dos Argazos prodúcese de marzo a xuño. As anguías europeas tardan de seis meses a un ano en chegar ata alí, e percorren máis de 30 quilómetros diarios. Calcúlase que unha femia de anguía pode chegar a pór ata dez millóns de ovos. No que respecta á costa española, as primeiras angulas chegan ao golfo de Biscaia en outubro e comezan a ascender polos ríos pouco despois. Fano sobre todo en noites de vento, frías e chuviosas. Escóndense durante o día e viaxan de noite. Ao chegar á idade de reprodución, que nos machos adoita ser entre os 6 e os 12 anos e nas femias entre os 8 e os 13, as anguías comezan a viaxe de regreso ao mar dos Argazos, do que xa nunca volverán porque os adultos non sobreviven á reprodución.
Misterioso nacemento
O nacemento das anguías europeas («Anguilla anguilla») estivo envolvido no misterio ata ben entrado o século XX. Segundo o naturalista romano Gaio Plinio Segundo (23-79), tamén coñecido como Plinio o Vello, as novas anguías nacían a partir da mucosa desprendida da pel dos adultos cando estes se fregaban contra as rocas. Os alquimistas do século XVII crían que as angulas podían formarse a partir de anacos cocidos dunha anguía adulta guindados a un estanque con moita vexetación. E tamén era frecuente a crenza de que xurdían da lama do fondo dos ríos.