O Supremo británico avala a legalidade do protocolo de Irlanda do Norte
INTERNACIONAL
A sentenza arrincona ao unionismo probritánico ao apoiar os acordos subscritos entre Londres e Bruxelas tras a saída do Reino Unido da UE
08 feb 2023 . Actualizado ás 22:13 h.O Tribunal Supremo do Reino Unido avalou a legalidade do protocolo de Irlanda do Norte acordado polo Goberno británico e a Unión Europea tras a consumación do brexit, negando así a aspiración dos unionistas probritánicos de lograr a súa anulación nos tribunais. A decisión dos xuíces levou a diferentes líderes do unionismo a afirmar que a solución é derrogar o protocolo ou dar por rematado o Acordo de paz do Venres Santo de 1998.
A demanda foi promovida por un grupo de unionistas que incluía a dous exministros principais da rexión, Arlene Foster e o falecido premio Nobel da paz David Trimble. Foi rexeitada polos tres tribunais que analizaron o caso. A decisión do Supremo produciuse ademais por unanimidade dos cinco xuíces.
Contrario á lei de 1800
O argumento dos demandantes baseábase na suposta quebra, ao activarse o protocolo, de tres preceptos das leis constitucionais. En primeiro lugar, que as normas e controis aduaneiros que permiten a Irlanda do Norte pertencer á vez ao mercado británico e ao mercado común europeo son contrarios á lei de 1800 que deu forma legal ao Reino Unido.
O artigo sexto desa lei estipulaba que a venda de mercancías entre Irlanda e Gran Bretaña non estaría suxeita a ningunha diferenza. Tras a partición da illa, en 1921, Irlanda do Norte herdou a norma. Os xuíces sinalan que o Parlamento británico aprobou o acordo de retirada da UE, que incluía o protocolo e, xa que logo, o emenda por ser unha lei posterior á de 1800.
Os xuíces rexeitan que o protocolo altere o artigo 1 da Lei de Irlanda de 1998, que estipula que o status constitucional de Irlanda do Norte só pode ser modificado pola maioría expresada nun referendo. Os maxistrados reafirman unha decisión anterior na que puntualizaron que ese artigo só se refire a unha consulta sobre a permanencia de Irlanda do Norte no Reino Unido.
«Ameaza existencial»
A lei de 1998 creou institucións autonómicas compartidas. Estipula que a Asemblea de Belfast ten que aprobar as leis por maioría simultánea dos dous bloques (unionistas e nacionalistas) se un deles o demanda. Pero o Goberno británico traduciu á lei doméstica o acordo de retirada, no que se dita que os deputados autonómicos poden decidir por maioría a prolongación do protocolo durante catro anos. Por oito se hai consenso entre os dous bloques.
O fallo do tribunal fundaméntase na supremacía das leis recentes derivadas do acordo sobre o brexit. Para Jeffrey Donaldson, líder do Partido Democrático Unionista (DUP), a decisión confirma que o protocolo «ha de ser substituído con medidas que os unionistas poidan apoiar». «É unha ameaza existencial á posición futura de Irlanda do Norte no Reino Unido», engadiu.
Mentres o DUP confirma o seu rexeitamento a reconstruír as institucións autonómicas, unionistas máis radicais, que debilitaron a forza electoral do partido de Donaldson, reaccionaron á sentenza afirmando que o Acordo de paz do Venres Santo xa é insostible. Esta decisión chega cando Londres e Bruxelas avanzan na negociación dunha reforma do protocolo e a dous meses do 25 aniversario do acordo de paz de 1998.