A chegada de 1.290 inmigrantes en 48 horas a Andalucía e Canarias non ten precedentes
07 jun 2019 . Actualizado ás 12:00 h.España enfróntase xa a a maior onda migratoria desde a coñecida como crise dos caiucos vivida nas illas Canarias hai doce anos. A chegada de 1.290 inmigrantes ás costas andaluzas (1.138) e canarias (152) a bordo de 73 pateras en apenas 48 horas non ten precedentes e hai que remontarse a mediados de agosto do 2006 para atopar unha avalancha similar en territorio nacional, cando arribaron ás costas do arquipélago 1.268 subsaharianos procedentes de Mauritania e Senegal en pouco máis dunha fin de semana. Detrás destas cifras, segundo fontes do Goberno e das forzas de seguridade, hai moitos factores. Pero Marrocos, como noutra crise migratoria marítima e terrestres (nos valos de Ceuta e Melilla), está no centro de todas as miradas.
O Executivo negou onte calquera efecto chamada polas decisións de España de acoller aos inmigrantes do Aquarius, anunciar a supresión das concertinas dos valos das cidades autónomas ou devolver a sanidade universal aos simpapeles. «Non hai que unir o Aquarius á chegada de pateras ao sur de España, que é algo que está a suceder con moita asiduidade», apuntou a ministra de Traballo, Migracións e Seguridade Social, Magdalena Valerio. Os analistas da Policía e a Garda Civil que traballan no Estreito e nas costas de Andalucía Oriental tamén rexeitaron onte que os xestos do novo Executivo de Pedro Sánchez teñan podido ter en tan pouco tempo efecto nas mafias que controlan a inmigración clandestina e nos seus fluxos.
Valerio negou tamén onte que Marrocos estea intentando un «pulso» con España nestes días. A ministra non quixo ir máis aló. A consigna oficial do Executivo é que non hai ningún problema coas autoridades de Rabat. As ordes son non polemizar desde o Goberno co país veciño.
«A tormenta perfecta»
Pero os técnicos de Exteriores e Interior describen unha realidade moito máis complexa estes días, cunha «conxunción de factores» que desataron a «tormenta perfecta» e na que Marrocos -onde a actual crise migratoria está a ser silenciada nos medios oficiais- ten un papel crave.
Segundo os especialistas da Policía e a Garda Civil, na actual crise só hai dous elementos que non teñen que ver co país veciño. O primeiro é a evidente chegada do bo tempo despois de meses de temporais no Mediterráneo occidental. E a segunda, a situación cada vez máis violenta e inestable en Libia , punto de partida das embarcacións con destino a Italia .
Cae a ruta italiana
A deterioración radical da seguridade neste país nos últimos meses ha feito que os propios inmigrantes rexeiten escoller esa vía. O fluxo no Mediterráneo central reduciuse nun 80 % nos primeiros meses do ano, de acordo cos datos que manexa a Administración española. Italia, segundo diversas estimacións, recibiu este ano algo máis de 15.500 inmigrantes por mar mentres que en España xa entraron nos cinco primeiros meses e medio case 14.000 simpapeles por terra (Ceuta e Melilla) e mar.
Pesca, novo Goberno e ramadán fan máis permeable o paso marroquí
Marrocos sempre empregou a billa da inmigración clandestina nas súas relacións coa UE. E neste momento hai tres factores que poderían estar a interferir no fluxo migratorio desde o país magrebí. Un é o proceso de negociación que a UE e Rabat manteñen para renovar o pacto pesqueiro, que expira o 14 de xullo. A pesca sempre foi unha baza de negociación moi potente de Rabat, pero esta vez máis, porque Marrocos quere que a UE recoñeza dalgunha forma a súa soberanía sobre as augas do Sahara.
Para complicar a situación, España ten novo Goberno, ao que Rabat quere lembrar a importancia do veciño de sur e a súa colaboración crave para a estabilidade da fronteira sur. A eses factores súmase que as forzas de seguridade marroquís baixaron a garda durante o ramadán. A festa que pon fin ao mes sacro musulmán foi o venres, día no que se lanzaron ao mar decenas de pateras.
«Hai tempo que ninguén me abrazaba así»
A frase, dita por unha nena de 12 anos a un voluntario, resume a emoción dos inmigrantes da flotilla do Aquarius que chegaron onte exhaustos a Valencia
i. domingo/ i. ferreiro
Silencio, só roto polo graznido das gaivotas que sobrevoan o peirao de cruceiros do porto de Valencia. Son as 06.25 horas, comeza a amencer, e o Dattilo, o primeiro dos barcos da flotilla do Aquarius con 630 inmigrantes a bordo, enfila pola bocana portuaria. Escoltado por embarcacións de Salvamento Marítimo, Garda Civil, Cruz Vermella e o práctico do porto, o seu avance é observado por miles de ollos, os do amplo dispositivo preparado en terra para o seu desembarco. Os 20 minutos que transcorren entre a súa entrada á bocana e a atracada no peirao transcorren nun silencio respectuoso, expectante, que rompe co ir e vir do persoal portuario e co helicóptero que sobrevoa o perímetro de seguridade.
Atrás quedan 9 días de odisea desde que os inmigrantes foron rescatados por SOS Mediterranée e Médicos Sen Fronteiras fronte á costa italiana e 6 desde que iniciaron a viaxe cara a Valencia tras o ofrecemento do Goberno español pola negativa de Italia e Malta á súa acollida. Xornadas nas que tamén ha ir variando a situación xurídica dos náufragos, que pasaron da condición inicial de refuxiados para todos á análise de caso por caso.
Neste sentido, o Goberno decidiu ampliar o «permiso de entrada extraordinaria» a España ata os 45 días no canto dos 30 iniciais, que o sábado detallaba o ministro de Fomento, José Luis Abalos, á vez que lembraba que os inmigrantes serán tratados conforme á lei española.
En pleno proceso de desembarco, o inspector xefe da Comisaría Xeral de Estranxeiría e Fronteiras de Madrid, Bernardo Alonso, detallou que estas persoas quedaron tuteladas por diferentes oenegués e polo Ministerio de Traballo. «Ninguén sae da zona de seguridade perimetrada sen que estea identificado», sinalou o tamén responsable da identificación e documentación dos náufragos. Transcorridos os 45 días, analizarase se procede o seu asilo (en España ou Francia) ou se inicia expediente de expulsión. «Estudarase caso por caso a súa petición, non se pode facer de xeito xeral», indicou.
Dez horas
En cada chegada, o mesmo operativo. Os primeiros en subir ás naves foron o persoal de Sanidade Exterior e da Consellería de Sanidade para un primeiro triaje, equipados con mono branco, luvas e máscara. Tras intercambiar información co coordinador sanitario de cada buque e realizar a revisión, iniciábase o desembarco, que no caso do Dattilo prolongouse por espazo de catro horas, o que provocou o atraso da entrada do Aquarius ao porto.
Nove persoas foron as primeiras en pisar terra valenciana. Vestidas de escuro e cunha mochila coas súas pertenzas, eran conducidas cara ao posto de atención sanitaria e, posteriormente, ao de filiación. Ás 20.50 horas, 583 estaban xa identificadas. A contención dos primeiros pasaxeiros converteuse nunha explosión de xúbilo no caso do Aquarius, cuxos pasaxeiros xa entraron entre cánticos a bordo (como o When the Saints are marching in) e cos aplausos de todo o dispositivo. Minutos antes das doce e media, comezaron a baixar en pequenos grupos, entre saúdos e aplausos, froito dunha emoción compartida polo persoal sanitario, impresionado pola enteireza dos migrantes e as mostras de resiliencia dos nenos. 123 había a bordo.
«Hai moito tempo que ninguén me daba un abrazo así», dixo a Fernando Xusta, voluntario de Cruz Vermella, unha nena de doce anos cando tratou cun peluche de acougar o seu medo. Contouno visiblemente emocionado aos medios, entre outras vivencias narradas polos 630 rescatados.
Como Xusta, decenas de voluntarios atenderon aos recentemente chegados. Pedro, Juan Ignacio, Gabriel ou Martín, que cancelou o seu plan de praia con María Ángeles e os seus tres fillos de 17, oito e cinco anos para achegar o seu granito de area. Todos renunciaron con gusto ao seu libranza, e á paella do domingo, «por humanidade».
Finalmente recorreuse a autobuses privados para os traslados dos inmigrantes, unha vez completado o proceso de atención sanitaria e filiación. Varios partiron do recinto portuario en dirección ao complexo educativo de Cheste, habilitado para acoller aos inmigrantes, mentres que os menores foron levados a Alacante. O balance sanitario final foi de 150 rescatados trasladados a centros de saúde e seis deles ingresados.
A garda costeira italiana fíxose cargo dos 41 rescatados polo Trenton
Poucas horas antes de que o Aquarius fixese a súa entrada no porto de Valencia, o Diciotti, un barco da Garda Costeira italiana, facíase cargo das 41 persoas rescatadas o martes pasado fronte ás costas de Libia polo USNS Trenton, pertencente á Sexta Flota estadounidense. O transvasamento realizouse sobre as oito da mañá ao sur da illa de Lampedusa , segundo informaron a Efe fontes dos gardacostas.
Os 41 sobreviventes do naufraxio recolleitos polo Trenton elevan a 523 os migrantes a bordo do buque italiano, que xa recollera a outros 482 en distintas operacións o venres. O Diciotti traslada tamén un cadáver recuperado por un mercante. O barco permanecerá aínda en augas internacionais dando servizos no Mediterráneo á espera de que se lle asigne o porto no que atracar.
Mentres, un bloqueo como o que Italia impuxo ao Aquarius estendeuse o sábado a outros dous barcos operados por organizacións non gobernamentais, aos que negou a entrada en calquera porto do país. O Goberno de Roma só acepta recibir inmigrantes que teñan sido salvados polos seus navíos, aínda que fixo unha excepción con EE. UU.