Os escándalos alimentarios que seguiron á crise do aceite de colza

SABE BEN

ALBERTO LOPEZ

O mal das vacas tolas, a polémica dos pepinos con E.coli ou a listeriosis da carne mechada. O sector da alimentación en España sufriu graves alertas sanitarias nas últimas décadas

10 may 2021 . Actualizado ás 10:04 h.

O océano de Internet está infestado de artigos que enxalzan os beneficios do aceite de canola e do aceite de nabina. Que se son os máis ricos en omega 3, que se apenas achegan graxas saturadas, que se son un cóctel vitanímico en grao sumo potente. Efectivamente, estas graxas monoinsaturadas son ouro líquido. E son tamén aceite de colza. «Este produto non levanta cabeza desde 1981, cando se desviou ao mercado aceite de colza destinado a uso industrial e houbo unha intoxicación masiva [que provocou máis de 5.000 mortes]. Por iso, aínda que perfectamente pode formar parte dunha dieta saudable, agora coñéceselle baixo estes nomes. O medo persiste na xente», explica a experta en seguridade alimentaria Patricia Beiro. Pasaron corenta anos.

Desde entón, a poboación española lidou con sucesivos escándalos alimentarios que viviron o seu eclosión no 2001, cando o ministro de Agricultura daquel momento, Miguel Arias Cañete, confirmaba o primeiro caso de encefalopatía esponxiforme bovina (EEB) en España nunha res de Carballedo (Lugo, ou o que é o mesmo: comezaba a crise das vacas tolas. «Nunca foi tan seguro comer carne como agora», dixo un Mariano Rajoy vicepresidente do Goberno entón para acougar as augas. Pero ben saben gandeiros e carniceiros que o dano estaba feito. A psicose desatada polas numerosas informacións contraditorias que saían á luz pública provocaron perdas millonarias nun sector máis que puxante na comunidade galega. O aleteo daquela bolboreta deixou consecuencias que chegan ata hoxe. «Hai partes da vaca que aínda custa vender, aínda que por sorte xa hai anos que máis ou menos se reconduciu a situación, porque entón era horrible, é que non tiñamos nin espazo para depositar toda a carne sobrante que os clientes non querían», lembra Miguel Rodríguez, que rexenta unha carnicería no centro da Coruña.

O pito e o porco foron os grandes beneficiados desta crise sanitaria. Xa o dixo Celia Villalobos: «As amas de casa non teñen que facer un caldo con ósos de vaca, que os tiren. Pódese facer o caldo con ósos de porco». A reinterpretación de receitas co selo de calidade que garantía a verborrea da exministra de Sanidade durou pouco. No 2005, un brote de salmonelosis provocado por unhas partidas de pito asado envasado fixeron saltar de novo as alarmas. Con case 3.000 intoxicacións e unha morte asociada ao consumo deste produto, moitos se preguntaron se os controis sanitarios dos produtos que nos levamos á boca eran tan rigorosos como debesen. «Si se fan ben as cousas desde hai moito tempo, e os exames son moi exhaustivos, pero ás veces hai erros», comenta Beiro.

Disparos ao aire

Un erro, e para algúns garrafal, é o que cometeron as autoridades alemás no 2011 na que coloquialmente se chamou «crise do pepino». A cidade de Hamburgo detectou un brote de E.coli que acabou causando catorce mortes, e os principais acusados foron uns pepinos exportados de Málaga e Almería; co que isto supuxo de cara á galería. Finalmente resolveuse que esta bacteria se atopaba en brotes xerminados dun cultivo de Baixa Sajonia.

Andalucía descansou entón en paz, pero no verán do 2019 un brote de listeriosis volveu facer estragos no terreo da alimentación na comunidade. Asociado ao consumo de carne mechada da marca sevillana A Mechá, confirmáronse afectados en Andalucía, pero tamén en Asturias, Estremadura, Cataluña, Madrid e Aragón. Sete abortos e tres mortes relaciónanse con esta enfermidade.

Outras polémicas vinculadas á inxesta de certos produtos han ir trufando o día a día do sector alimentario. A algunhas, como a do consumo de panga, quítalle ferro o Ministerio de Sanidade. Outras chegan no momento máis inoportuno, como esa advertencia que o pasado nadal puña o acento en que chupar as cabezas das gambas é prexudicial. E hainas que aínda non se puxeron sobre a mesa: «O peixe manteiga está prohibido no Xapón e Italia, en España séguese ofrecendo en bandexas de sushi e non o entendo». Lanza a mensaxe Andrés Médici, responsable do restaurante PuroSushi, en Vigo.