A quebra de Duralex alagou de nostalxia as mesas dos españois. Agora que iso de regalar enxoval está demodé, e que nas casas dos mozos imperan asépticos pratos suecos, lembramos eses tempos nos que ter unha salsera de calidade era, máis que un signo de distinción, case unha necesidade
Os cambios xeracionais percíbense en infinidade de xestos e detalles. Pero hai un practicamente inequívoco: o mobiliario das casas. E fiando máis fino, ata o enxoval do fogar. Abonda mencionar unha palabra para entender que os millennials e as promocións precedentes están en órbitas ben diferenciadas. O termo é vitrina, ese moble de máis ou menos valor económico que ata os primeiros 2000 infestaba as casas dos galegos. Nos seus baldas, sempre á vista, lucían vaixelas de Sargadelos, Bidasoa e, os máis podentes, mesmo enchían de cor o salón cos seus xogos de café de porcelana inglesa.
A vaixela indicaba certo signo de distinción e mesmo deixaba adiviñar a situación sentimental de cada un —se hai vaixela «boa», houbo voda—. Agora, con todo, trátase dun ben recoñecido polos nostálxicos e indiferente para aqueles que naceron a partir dos noventa. Tanto, que seguro que moi poucos treintañeros clicaron neses titulares que narraban, hai unhas semanas, a quebra de Duralex. Coñecen tales pratos, cuncas e cuencos franceses por Cóntame , por unha visita a Wallapop buscando ajuar ou de oídas nas comidas familiares. E iso que durante décadas foi o soporte do menú do día en calquera casa de corte medio.
Estas pezas de vidro tépedo —«practicamente irrompible»— naceron hai 75 anos e convertéronse nunha revolución no país galo por tratarse dun produto barato e resistente perfecto para loitar coas batallas do día a día. A clase obreira converteuna na súa vaixela de cabeceira deixando, quen podían, as de porcelana para eventos especiais. O mesmo ocorreu en España, onde acadou o seu momento de gloria entre os anos 60 e 70. Na actualidade, foille imposible resistir. Os conceptos cambiaron e durabilidad é, precisamente, un antónimo do que Internet, o outro —novo— mundo méteche polos ollos. Se o seu principal baza se cambaleaba, o feito de que a competencia hoxe en día sexa feroz non fixo máis que empeorar as cousas. Incontables son as casas que gardan, cambiando a vitrina polo aparador —pouco ou nada hai que lucir—, a vaixela Färgrik de Ikea. Os máis discretos optan pola súa versión en branco, pero hai quen prefire os pastel ou o tamén bastante manido ton gris topo. As sinxelas e depuradas liñas nórdicas asaltaron o terreo ibérico e fixéronse un oco entre cocidos, fabadas, paellas e filloas. Pero, claro, o seu módico prezo é o que ten: 18 pezas por 25 euros. Nada que ver, por suposto, cos fajos de billetes que había que soltar fai non demasiados anos por unha vaixela completa estándar. É certo, tamén, que a poucos lles preocupa agora, poñamos por caso, dispor dunha salsera ou unha sopera da mesma liña que un prato, unha cunca ou unha ensaladera. O número de pezas reduciuse por unha cuestión práctica: non hai sitio xa para tanto enser.
Así se han ir desterrando iconas dos fogares galegos como as figuras decorativas de porcelana de Sargadelos; este si, o gran estandarte das casas da esquina noroeste peninsular. Porque quen non podía permitirse o xogo de café, podía polo menos lucir cinceiro. «Os galegos van acabar coñecendo a súa historia, aínda que sexa a base de comprar cacharriños, figuriñas». Esta frase do soado Luis Seoane, responsable das formas vangardistas aceno de identidade da compaña, cobran agora especial sentido. A pesar de que o interese decrece á hora de comprar pezas nobres coas que vestir a hora da merenda ou unha comida con amigos, os galegos seguen vendo en Sargadelos o reflexo da súa historia. Así se entende que algúns restaurantes, deses que chamariamos modernos, utilicen esta vaixela como reclamo para atraer clientes. É o caso do Café de Altamira, que situado na praza de Abastos de Santiago, xa adianta na súa páxina web que ofrece «saborosos pratos cheos de personalidade, que desbordan tradición galega, calidade e carácter propio, como a vaixela de Sargadelos na que se serven».
A maior de europa
Sen saír da comunidade, outro fito das mellores mesas ha corrido moita peor sorte. Nada queda xa do Grupo Álvarez, que chegou a ser a maior empresa cerámica de Europa. Coa instalación en Cabral (Vigo) da fábrica Santa Clara coroouse como mandamáis dos eventos de pompa. Tanto que, como dato curioso, os duques de Lugo recibiron unha vaixela completa da firma como agasallo nupcial. O desenlace foi fatal para todos.
A gran vaixela que segue tendo adeptos e auténticos seareiros é a da Cartuxa de Sevilla. Os amantes deste tipo de pezas atopan nesta e na Royal Albert dúas grandes paixóns que, a pesar de non telas en casa, case todos coñecemos. Coa invasión de Internet as copias reprodúcense por miles, para desgusto da nobreza e a alta sociedade española: esta é para eles o seu Färgrik de confianza. Ou, botando a vista atrás, a súa Arcopal. Coetánea de Duralex, varias xeracións non entenden a unha sen a outra. Unha das máis representativas é a de flores azuis, aínda que independentemente da súa decoración, todos os motivos resistiron anos e anos á proba do estropajo. Ademais, convertéronse no mellor aliado das amas de casa; a maioría, polo seu vidro opalino, que permitía unha limpeza sinxela e rápida.