As autonomías poderán cobrar nas súas autovías amparándose nunha futura lei estatal
GALICIA
O pagamento por uso nas vías de alta capacidade castigaría máis a Galicia por estar na periferia, alega a Xunta
17 abr 2021 . Actualizado ás 21:07 h.A constatación de que o Goberno vai esta vez en serio coa idea de cobrar nas autovías provocou un regueiro de reaccións que, como era previsible, cuestionan radicalmente a medida. O Ministerio de Transportes asume o custo político de abrir o debate cun asunto de xeito evidente impopular, que mesmo suscitou rexeitamento no PSdeG, sorprendido por que se expoñan estas medidas cando precisamente intentan recoller os réditos políticos coas rebaixas nas peaxes da AP-9 que se porán en marcha en xullo. O Goberno, ademais, non expón o cobro nas autovías agora gratuítas nun documento interno do departamento que dirixe José Luis Ábalos, senón nun plan de reformas e investimentos que se remite á Comisión Europea de cara á concesión dos fondos de recuperación da pandemia. É dicir, faino ante o Executivo comunitario, que ademais trata de promocionar o pagamento por uso nos países membros que aínda non o instauraron nalgunha das súas variantes, pois o ve necesario para sufragar os cada vez máis altos custos de conservación.
O obxectivo do Goberno é negociar unha lei estatal co PP, principal partido da oposición, pero tamén con outras forzas que puidesen afrontar o custo político da medida. Fuentes do PP no Congreso aseguraron que non recibiron ningún sinal do Ministerio de Transportes para falar deste asunto. Decatáronse lendo a páxina 114 do Plan de recuperación, transformación e resiliencia que se remitirá nuns días a Bruxelas .
Nesa eventual lei que sairía do Congreso se finalmente hai consenso non afectaría só ás vías estatais. O texto legal, segundo confirman fontes de Transportes, incluiría o andamiaje xurídico para que as autovías que eran gratuítas deixen de selo. E isto pode ser aproveitado polas comunidades autónomas para recadar nas estradas que son da súa competencia. Terían que adaptar a normativa xeral ao seu corpus xurídico, como se fai con outro tipo de leis que emanan das Cortes. As normas estatais non lles obrigarían a executar o pagamento por uso, pero si lles daría a opción de implantalo. O propio ministerio admite que varias comunidades autónomas solicitáronlle xa que se arbitre este marco legal para poder cobrar nas súas autovías, ao estilo do que fixo a Deputación de Guipúzcoa cos camións que transitan polo seu territorio, unha decisión anulada pola Xustiza ao considerala discriminatoria. Por iso é polo que se finalmente se aborda a lei no Congreso inclúase un marco legal xenérico para que outras administracións poidan cobrar polo uso das súas infraestruturas de alta capacidade.
No caso da Xunta, a operación complicaríase ao ter varias delas peaxes en sombra, aínda que nos sucesivos informes da patronal Seopan sobre este asunto teñen pensado saídas xurídicas para este tipo de vías nun contexto de pagamento por uso xeneralizado. Só no abono das peaxes na sombra a Xunta desembolsa cada ano máis de 50 millóns de euros. Para este exercicio ten orzados 76,9, e vese obrigada a compensar ás concesionarias se sofren bajones no tráfico. Todo este diñeiro comprometido por contrato lastra os investimentos da Consellería de Infraestruturas e Mobilidade.
Precisamente a responsable dese departamento, Ethel Vázquez, acusou onte ao Goberno central de «falta de transparencia e de diálogo» por non ter comunicado ás comunidades autónomas a decisión de avanzar no pagamento polo uso das autovías. Cre que a conferencia sectorial de Transportes era o foro adecuado para facelo «e non que tiveramos que decatarnos polo plan de recuperación». Onte, sen ir máis lonxe, esta consellería presentou a licitación por 133,5 millóns de euros dos contratos para a conservación ordinaria e a vialidad invernal en 5.380 quilómetros de estradas autonómicas nos próximos catro anos, o que reflicte o peso do mantemento nas contas da consellería. No entanto, Ethel Vázquez cre que unha medida como o pagamento por utilizar autovías «tería maior impacto en Galicia, pola súa posición periférica».
No ámbito da comisión de Transportes do Congreso, Celso Delgado (PP) cre que unha medida como esta «non se pode expor nun momento de crise como o actual».
O PSdeG desmárcase do Executivo de Sánchez e rexeita que as peaxes afecten a comunidades como a galega
O Partido Socialista de Galicia mostrou onte o seu rexeitamento frontal ao pagamento polo uso das autovías na comunidade galega, unha cuestión que descarta que poida ser aplicada na actual conxuntura económica. O partido desmárcase así da estratexia estatal do Goberno de Sánchez, que está convencido de que o pagamento por uso en autovías haberá que afrontalo tarde ou cedo. Os socialistas galegos lembran que esta é a posición oficial do partido respecto diso, fixada publicamente
polo secretario xeral do PSdeG, Gonzalo Caballero, en agosto do 2019. Ademais, a formación indica que así llo trasladou ao Goberno de España. Para o PSdeG, o modelo de Galicia ten que ser «xusto o contrario» ao pagamento por estas vías, «como mostra a rebaixa histórica da AP-9» ratificada polo ministro de Transportes, José Luis Ábalos. «O PSdeG é consciente de que este debate existe en Europa e en ámbitos académicos, pero a posición política do partido conclúe que o compromiso co transporte e coa mobilidade da cidadanía en Galicia e corresponde ás administracións públicas garantir a libre circulación polas autovías que transcurren por Galicia e avanzar na rebaixa das peaxes das autoestradas», aseguraron nun comunicado.
Debate «lóxico»
Preguntado respecto diso en rolda de prensa, o seu vicesecretario xeral, Pablo Arangüena, considerou «lóxico» abrir este debate, pero pediu ter en conta a situación «periférica» de Galicia «en calquera sistema que se poida establecer en un futuro». Na súa comparecencia ante os medios no Parlamento de Galicia, Arangüena lembrou que moitas autoestradas do Estado que estaban sometidas a peaxe finalizan xa a súa concesión, unha situación que dista da galega, «onde Aznar fixo no ano 2000 o regalo de ampliar a concesión de la AP-9 ata o 2048». «Por iso Galicia é unha excepción», concluíu.
Segundo explicaron fontes do Ministerio de Transportes, o obxectivo do eventual sistema de cobro, que aínda non foi perfilado, sería buscar un equilibrio territorial entre comunidades onde os usuarios pagan moitas peaxes e outras onde apenas teñen cargas á mobilidade. Aínda que os fondos recadados destinaríanse á conservación da rede, habería máis liquidez para acometer rebaixas de peaxes.
O BNG declárase «absolutamente en contra»
A viceportavoz do BNG, Olalla Rodil, declarou onte que a súa formación está «absolutamente en contra» de cobrar polo uso das autovías en Galicia. En rolda de prensa, a nacionalista dixo que a postura da súa formación a este respecto é xa coñecida porque en anteriores debates na mesma liña rexeitaron que se pretenda cobrar aos galegos polo uso dunhas infraestruturas que, ademais, «son absolutamente deficitarias non noso país». Rodil emprazou a Transportes a avanzar nos descontos e a transferencia da AP-9.
Os transportistas acusan o Goberno de encartarse aos intereses das construtoras
A Federación Galega de Transportes de Mercancías, Fegatramer, asegurou onte nun comunicado que o seu sector sería o máis castigado pola posibilidade de que se apliquen peaxes ao uso das autovías. Os transportistas dan a entender que o Goberno de Pedro Sánchez encartouse aos intereses das construtoras, que levan moito tempo reclamando este sistema para poder xestionar os instrumentos de cobro se o Goberno decide vinculalos a concesións.
«Este plan gustará, entre outros, ás construtoras integradas en Seopan, que levan anos presionando á administración e publicitando as bondades de que os usuarios e transportistas paguen polo uso dunhas infraestruturas, para as cales xa se pagaron e séguense pagando innumerables impostos», aseguran. Así, explican que só en impostos do gasoil, os 350.000 camións de transporte público de mercancías que circulan en España consumen anualmente uns 8.000 millóns de litros de gasoil, polos que pagan máis de 7.600 millóns de euros ao ano.
Galicia, máis afectada
Coinciden coa Xunta en que este plan castigaría especialmente a territorios periféricos como Galicia, unha comunidade que conta con moitos quilómetros de autovías gratuítas (máis de 750). «E todo iso ocorrería despois de que esta comunidade tivese que agardar anos e anos por uns accesos dignos», matizan, aos que suman «os anos de pagamento de peaxes, dos máis altos de España, como os da AP-9», que o Goberno agarda rebaixar a partir de xullo.
