A Coruña é a provincia máis afectada, con 62 clausuras, fronte ás 7 de Ourense
30 jul 2019 . Actualizado ás 21:30 h.A situación repítese cada verán. Tras a revisión dos datos definitivos de matrícula para o curso seguinte, a espada de Damocles que pende sobre as escolas unitarias galegas cae e varios centros desaparecen do mapa dos recursos educativos.
A historia hase dado un centenar de veces nos últimos dez anos. En concreto, 107 veces, se se revisan no Diario Oficial de Galicia (DOG) as ordes coas que a Consellería de Educación modifica as unidades e postos docentes nos centros públicos de educación infantil, primaria e especial.
O ano pasado foi o máis benévolo. Só dúas escolas botaron o peche. Unha cifra moi por baixo das 19 que deixaron de abrir as súas portas no curso 2010/2011. En total, 70 municipios tiveron que lamentar no último decenio o peche dalgún centro educativo. Algúns deles, en máis dunha ocasión. Boiro, Ordes ou Poio sufriron cinco peches cada un en tan só unha década.
E é que, lonxe do que se poida pensar, o fenómeno non se limita ao interior de Galicia nin a núcleos exclusivamente rurais. As cidades galegas tamén contan con escolas unitarias e tamén as ven desaparecer. Vigo, por exemplo, viviu no 2012 o peche das escolas de educación infantil da Nogueira e Rúa Palencia, e este próximo curso deixará de contar coa de Zamáns. Na cidade de Pontevedra viron como botaban o ferrollo as escolas de Lusquiños e A Meán, nos anos 2010 e 2012 respectivamente.
De feito, as provincias atlánticas son as máis afectadas pola reordenación de centros. A Coruña, con 62 peches en dez anos, encabeza de longo o ránking, seguida de Pontevedra con 27. En Lugo clausuráronse 11 escolas mentres que na provincia de Ourense desapareceron 7.
Por tipos, do centenar de centros pechados, 78 eran escolas de educación infantil (EEI) e outros 30, CEIPs (centros de educación infantil e primaria). Tamén desapareceu do mapa de recursos un centro de educación especial, o do Vao, en Poio, finiquitado no ano 2014.
Todo iso mentres as cifras globais de escolares matriculados en Galicia crecen. Se no ano 2010 foron algo máis de 193.500, segundo datos do IGE, o curso pasado eran máis de 197.500. Iso si, a subida de matriculación dáse en primaria, xa que no que toca a alumnos de infantil, en 2018 había case 5.000 menos que a principios do decenio analizado.
A pesar de todo, o ritmo de peches parece haber ido amainando. E é que entre o 2005 e o 2010 clausuráronse tantos centros como en todo o decenio seguinte. Así, se temos en conta os últimos quince anos, as escolas pechadas ascenden a 213.
Decepción e resignación nas unitarias que non abrirán o próximo curso
A comunicación oficial do peche de dúas escolas infantís en Carnota decretado pola Consellería de Educación foi un anuncio máis que agardado na comunidade educativa deste municipio, que a finais do pasado curso xa sabía que o número de alumnos que tiñan previsto matricularse sería insuficiente para lograr a continuidade das clases na EEI de Portocubelo e a EEI do Viso. Con catro e cinco alumnos respectivamente, quedaron por baixo dos seis que a Xunta marca como mínimo para manter aberto un centro.
O descenso progresivo do alumnado nos últimos cursos foi facendo calar nas familias a idea de que as antigas unitarias estaban abocadas ao peche e, por este motivo, a maior parte dos afectados descartaron realizar algún tipo de protesta ou concentración para evitalo. No entanto, si que se escoitaron voces críticas entre as que o principal argumento para rexeitar clausúraa das escolas era que a Xunta non tiña en conta os nenos que naceran na zona e que poderían facer uso de ambos os centros nun futuro a curto prazo.
O DOG do luns tamén puxo a puntilla de xeito oficial á andaina da unitaria de Carnoedo, en Sada. Alí o curso pasado comezou con sete alumnos, pero antes de Nadal só quedaban catro e Educación optou por pechala no mes de decembro. Un dos pequenos pasou á unitaria de Bergondo, outro ao CEIP Sada e os seus Contornos e dous irmáns ao Pedro Barrié. «Entendiamos que por catro nenos non se pode manter aberta unha escola -explica a que entón era concelleira de Educación no Concello de Sada, a socialista Raquel Bolaño-, pero o único que pediamos era que nos deixaran rematar o curso, e a Xunta non nos fixo caso». Bolaño lembra que ela mesma estudou na unitaria de Carnoedo: «E eramos un grupo de 40-50 rapaces». Agora pide que o edificio, que se construíu sobre un terreo adquirido polos propios veciños, destínese a algunha finalidade educativa.
Tamén se preguntan en Mugardos que destino terán agora os 48.000 euros que o Concello investiu o ano pasado en reformar o inmoble que acollía a escola infantil do Seixo, incluída tamén na lista de centros que non abrirán as súas portas o próximo curso escolar.
Preto, en Narón, a orde da consellería deixoulles a confirmación de que non se reabrirá a aula de Pedroso , que botou o peche o pasado ano por falta de alumnado, e que este curso non conseguiu cumprir co criterio de contar cun mínimo de seis nenos inscritos.
Na área rural de Pontevedra, tres unitarias en perigo -as de Amil e Espedregueira, en Moraña, e a de Aios , en Sanxenxo- celebran estes días a súa continuidade. Unha cuarta, a de Arcos de Furcos, en Cuntis, non o logrou, ao cubrir só a metade da matrícula requirida, con tres nenos inscritos. A pesar de intentalo, non conseguiron atraer a máis alumnos. A docente que atendeu a escola durante dez anos xa conta cun novo destino.
Máis aló dos peches, a reorganización de aulas tamén puxo en pé de guerra a algunhas comunidades educativas. No colexio Virxe do Portal de Sobrado dos Monxes matriculáronse este ano 44 estudantes, en lugar de 48. Esa diferenza de catro alumnos levou á Xunta a eliminar unha unidade, pasando a existir no colexio só tres aulas. Os pais quéixanse de que esa redución supón perder a dous profesores e que os que queden deberán traballar con nenos de distintas idades agrupados na mesma clase.
Con información de T. Silva, M. Hermida, A. Parada
«Xestión eficiente dous recursos» para a Xunta, «recorte de fondos continuos» para o PSdeG
A Consellería de Educación sinala que a reordenación de centros e unidades educativas é un «proceso habitual» que leva a cabo cada verán para adecualos ao alumnado matriculado. Aseguran desde o departamento de Carmen Pomar que os peches de escolas e a supresión ou apertura de aulas responden á «obriga» de realizar unha «xestión eficiente» dos recursos educativos sostidos con fondos públicos, adecuándoos «tanto ás necesidades educativas de cada zona como á realidade social». Froito deses criterios, remarcan, programouse a construción de seis novos centros escolares que pretenden atender a demanda de escolarización en zonas «de maior dinamismo demográfico». Trátase do CEIP Novo Mesoiro (A Coruña), o de Milladoiro (Ames), o de Vilalonga (Sanxenxo), o de Pazos de Rei (Tui), o novo Sacro Corazón (Lugo), e o de Arteixo.
Pola contra, para o PSdeG o mapa educativo do próximo curso supón un «novo castigo ao rural e ao conxunto do ensino público» e responde a un «recorte de fondos continuo». Para o secretario de Ensino dos socialistas na Coruña, Antonio Álvarez, a tesoira afecta especialmente a zonas con risco de despoboamento. «Reducindo os servizos é difícil atraer xente aos municipios pequenos», advirte.
