A fundadora da primeira escola ao aire libre de Galicia sinala á natureza como a materia pendente da innovación nos colexios
15 mares 2019 . Actualizado ás 05:00 h.«Un bosque produce o efecto contrario a unha piscina de bólas», afirma Bibiana Marful (Mondoñedo, 1974), que quixo ser médica, inventora e escritora de cartas, e aos 16 sentiu a punzada da vocación neneira ao estrearse como monitora de tempo libre. Hoxe dirixe xunto Sofía Otero a que é a primeira escola ao aire libre de Galicia, Nenea. «Un parque de bólas provoca unha excitación derivada dunha hiperestimulación. Todo é ruído, artificial e rápido. Entrar nun bosque causa o efecto contrario, calma», asegura a cofundadora de EDNA, a Asociación Nacional de Educación na Natureza.
«Crecín nunha familia de porque ‘o digo eu e punto'. Tiñas que pór a mesa porque si. Eramos tres irmáns, dous mozos e eu. E a quen lle tocaba pór a mesa? Os meus irmáns sácanme 9 e 10 anos. A miña nai quixo ir pola nena, ¡e saíulle unha nena rebelde!, de pantalón de montaña», sorrí. En San Xoán do Alto (Lugo) cobrou forma de bosque escola o seu proxecto, nunha antiga escola unitaria. «Levo toda a vida traballando con nenos. Estiven anos nun colexio privado, e vía que faltaba algo. Preguntábame: Onde está a felicidade da infancia?», airea.
-E onde está?
-Onde están os teus mellores recordos de neno? No campo, na praia, no monte con amigos, no patio, en casa dos avós...
-Que lle ensina a un neno rubir a unha árbore?
-Aprende onde está el, ou ela, no mundo, cal é o seu tamaño, o seu peso. Cada vez que un neno se enfronta a un reto na natureza cuéstionase, pregúntase: «Vou ser capaz?». Unha norma na nosa escola é nunca subas onde non pode subir en por si. E se é capaz de subir, ¡non subas ti!
-Se asilvestra quen aprende a monte?
-Ao contrario. Pero o acompañamento dun adulto, a seguridade, é fundamental. Como o son os límites.
-Por que?
-Porque os límites son os que dan seguridade. Hai que estar con toda a atención, confiando na capacidade dos nenos.
-E deixar que se manchen...
-Si, porque necesitan mancharse para aprender, e necesitan tempo libre nunha contorna sa. Unha contorna sa non é unha contorna ultralimpio. Tanta desinfección convértenos en seres indefensos. Unha contorna sa é unha contorna natural: auga, campo, árbores, terra...
-Desaconsella o uso de pantallas antes dos 6 anos?
-Si. Os móbiles e as tablets son cómodos, porque xeran nenos silenciosos, pero teñen consecuencias no desenvolvemento neuropsicolóxico. Están a advertilo os expertos. Por que os traballadores de Google levan aos seus fillos a colexios sen computadores nin pantallas?
-Como se aprenden mates no bosque?
-As matemáticas están na natureza. Cando saímos e temos que saber cantos somos, traballamos matemáticas. Se calculamos a distancia ata onde nos movemos, tamén. Se movemos un tronco, aprendemos matemáticas.
-Que lle parecen os locais que prohiben a entrada a nenos?
-Moi mal. Que facemos cos nenos?, apartámolos? E aos maiores tamén? De que trata a vida?
-Un neno pode estarse quedo nun restaurante?
-Canto tempo? Dúas horas, non. Un neno non pode portarse ben todo o tempo. Os nenos de primaria botan oito horas no colexio, ás veces con persianas baixadas para ver as lousas dixitais. Somos un dos países con maior déficit de vitamina D. Os nenos necesitan máis vitamina N, da natureza. Teñen a axenda cargada; fan inglés, violín, un deporte en grupo... Onde poden atopar os nenos as regras do mundo? Dubido que nos parques de goma, rodeados dun cerco de adultos, en plan zoo. Estamos a afastarnos da esencia da infancia.
-Hai que educar aos pais?
-Os pais, todos os adultos, necesitamos aprender. Hai que entender o que é a infancia, que parece que aquí algúns naceron adultos...
-Defende a igualdade?
-Por suposto. Pero non hai que quitar o rosa, senón feminizar a vida, entender que os coidados fan que esteamos vivos. Pór a mesa, varrer, regar as plantas ou coidar deben aprendelo nenas e nenos.
-Que faría se fose elixida presidenta do Goberno?
-¡Nai miña! Cambiar o sistema educativo, porque estamos a enfermar aos nenos. Cambiaría as cocientes, buscaría mestres felices de facer o seu traballo. Procuraría que a lei educativa a fixese xente que está no mundo da educación, non a xente que está nos despachos. Hoxe hai unhas cocientes imposibles: 25 nenos de 3 anos para un adulto é moi difícil. Dicir en Suecia e din: Que estás, de broma?
-Que lección déronlle os nenos?
-Ensínanme o que é a vida de verdade, o importante. Que non che fagan dano, que che axuden se o necesitas, que che curen as feridas... Nós non cambiaremos o mundo, pero axudamos a crecer a esas persoas que o cambiarán mañá. Como di Tonucci, deberiamos empezar cada día mirando o que os nenos levan nos petos. Tesouros.