Os eucaliptos «non» son invasores, aínda que si se benefician dos incendios
GALICIA
O Goberno responde no Congreso que non hai evidencias nin consenso científico sobre unha expansión incontrolada
14 sep 2018 . Actualizado ás 05:00 h.Falar do eucalipto adoita rematar en discusións apaixonadas. E este debate científico-político parece ter tido lugar tamén na Administración do Estado. Nunha resposta a unha pregunta parlamentaria da deputada Alexandra Fernández (En Marea), datada o pasado 20 de xullo, o Goberno explica que, a pesar das recomendacións do comité científico asesor para introducir tres especies de eucalipto (globulus, nitens e camaldulensis) no catálogo de especies exóticas invasoras, a solicitude foi finalmente rexeitada. A petición argumentada foi remitida no seu momento á Comisión Estatal para o Patrimonio Natural, que valorou o ditame científico, pero tamén outros informes «de diferente índole». «Este órgano colexiado tomou a decisión de non propor a catalogación destas especies», asegúrase na contestación oficial do Executivo.
Precisan tamén que as recomendacións científicas -en referencia ao ditame favorable a que se considerase unha especie invasora- «forman parte da información requirida para realizar o trámite de inclusión de especies no catálogo», dando a entender que non é un informe vinculante. De feito, parece que houbo outro máis decisivo -contrario á inclusión- da Subdirección Xeral de Política Forestal, que testemuñaba que se trata dunha especie controlada e que non se distribúe dunha forma indiscriminada.
O Executivo, no entanto, si se inclina a considerala unha especie pirófita, no sentido de que son variedades «adaptadas para sobrevivir a grandes incendios ou en zonas con incendios recorrentes, véndose favorecida a súa reprodución polo lume». A conclusión sobre este punto é clara, e coincide coas investigacións realizadas en Australia , onde o eucalipto é unha especie endémica: «No caso dalgunhas especies de eucalipto, está demostrado que presenta estratexias para poder xerminar ou rebrotar e competir co resto de especies despois dun incendio».
En Australia, onde hai máis de 600 especies de eucaliptos, demostrouse que moitas delas ven ameazadas por outras que, á calor das chamas, aprópianse de zonas que non eran os seus ecosistemas habituais. Mesmo se determinou que había unha serie de especies con cortiza fibrosa cuxos fragmentos impulsados polo lume favorecían a extensión dos incendios.
No entanto, a autoridade ambiental española incide en que hai «moitas especies», tanto autóctonas como alóctonas, «con certa afinidade ao lume, do que obteñen certas vantaxes competitivas». E pon o exemplo do alcornoque, o piñeiro marítimo ou o toxo.
Pirófita, pero non invasiva
A pesar desta constatación, a súa esencia como especie pirófita «non lle atribúe impactos negativos ambientais de xeito directo e non existe consenso científico que demostre que as citadas estratexias asígnenlle unha vantaxe real a longo prazo respecto ao resto das especies que compoñen o cortexo florístico existente en Galicia». É dicir, benefícianse dos incendios polo rebrote rápido, pero esa característica por si soa, segundo o Goberno, non a converte nunha especie invasora, de acordo coas conclusións que se manexaron para non incluíla no catálogo, onde si están, por exemplo, a mimosa ou a herba da Pampa, moi comúns tamén en Galicia.
Asegura a autoridade ambiental, agora co nome de Ministerio para a Transición Ecolóxica, que non existen evidencias científicas do carácter invasor dos eucaliptos. Considera que a extensión que ocupan actualmente é consecuencia das plantacións realizadas polos propietarios dos montes, «polo que non existe risco de expansión incontrolada». De feito, negan que se poida falar dun modelo de monocultivo do eucalipto en España. «Sinxelamente, ese modelo non existe», conclúe o Executivo.
O curioso é que o Goberno explica que a decisión de non incluír as tres variedades de eucalipto no catálogo «non garda relación con intereses económicos de ningún sector, nin empresas papeleiras nin propietarios de montes», senón coa falta de evidencias e de consenso científico que avalen a súa posición como especie invasora.
As posicións, no entanto, seguen e seguirán polarizadas. Recentemente, o Colexio Oficial de Enxeñeiros de Montes emitiu un informe para cuestionar o carácter invasor dos eucaliptos. Baseábase principalmente no tamaño das súas sementes e a súa capacidade dispersiva, moi pouco propensas a estenderse de forma natural. Mentres, grupos ecoloxistas como Verdegaia continúan coas súas «brigadas deseucaliptizadoras», grupos de voluntarios que retiran esta especie en zonas sensibles. O día 22 farano en Froxán, Lousame, onde retirarán rebrotes de eucalipto nunha zona con carballeiras.
O Executivo non cre que a especie fose responsable da vaga de lumes
O debate sobre o eucalipto sempre estivo presente na sociedade galega, pero acendeuse aínda máis coa chegada da especie «nitens», prohibida en Asturias e capaz de colonizar zonas do interior con baixas temperaturas ás que non chegaba o «globulus». Pero sobre todo por mor da onda de incendios de outubro do ano pasado. O lumes propagouse cunha rapidez inusitada, segundo distintos sectores ecoloxistas e científicos, polas plantacións incontroladas e desordenadas de eucaliptos. O Goberno «non comparte que o eucalipto fose o responsable da expansión rápida dos incendios en Galicia». «Desde a experiencia en extinción de incendios -engaden-, considérase que o principal factor para a súa rápida propagación foi a forte intensidade do vento, xunto coa orografía».