Charlín recorría nos xuízos a un perfil de home inculto que tiña como obxectivo quitarse importancia: «Non son nin o clan da miña familia»
10 ago 2018 . Actualizado ás 05:00 h.Hai sempre un bucle nas historias do narcotráfico, unha viaxe de ida e volta cara ao trasteiro da memoria. O que parece rehabilitado, recae. O que parece xubilado, segue traballando. Os barcos volven asucar os antigos rumbos no Atlántico cando xa se consolidaron outras rutas. E os vellos narcos seguen cos seus teléfonos picados, atrasando a substitución xeracional. Hai un destes bucles que anos despois sorprende : a morte de Esther Lago, a muller de Laureano Oubiña, en accidente de tráfico . O seu coche, segundo algunha reportaxe televisiva recente, encaixouse contra a vella carnicería onde as forzas de seguridade instalaran o primitivo sistema co que picaron os teléfonos dos narcos, especialmente os terminais públicos dos bares, desde os que adoitaban chamar aos colombianos para negociar os cargamentos. O teléfono público dunha pequena taberna da parroquia de Lores, en Meaño , foi clave para a operación contra os Charlines previa ao xuízo da Nécora. Neste caso, os funcionarios que supervisaban as gravacións estaban nun pequeno cuarto no concello de Sanxenxo .
«Teño un cliente para o atún branco do norte», dicía Manuel Charlín Gama, o patriarca, a un intermediario dun cartel colombiano, nunha desas conversacións gravadas a finais dos oitenta, moi similares ás intervidas na actualidade, coma se os narcos esgotasen as metáforas. «Temos que discutir as condicións do prezo», respondíanlle desde a outra beira do Atlántico. Entón roldaba os sesenta anos. Tiña 61 cando en setembro de 1993 tivo que comparecer na Casa de Campo de Madrid no xuízo da operación Nécora, xunto con outro medio centenar de procesados, entre os que estaba Laureano Oubiña, moito máis agresivo nas súas respostas ás preguntas do fiscal Javier Zaragoza, a quen lle espetou que tiña ganas de verlle «cara a cara». «Eu non teño relación ningunha con droga ningunha», díxolle Oubiña ao fiscal, cunha enfática negación dobre. Esther Lago, na súa declaración, achegou o seguinte perfil do seu marido: «Non é un home de oficina».
Agora Manuel Charlín ten 85 anos e, aínda que recentemente declarou que vivía «moi ben do que me paga o Estado [unha pensión próxima aos 2.000 euros]», a policía vólveo a relacionar co tráfico de cocaína, a pesar de que é consciente de que se acabaron aqueles tempos de impunidade que precederon á operación Nécora.
A súa estratexia de quitarse importancia durante o xuízo da Nécora forneceu efecto, xunto cunha instrución imperfecta á que a historia, ao final, fixo xustiza. A sentenza veu dicir que cando Charlín aludía ao atún branco non tiña por que estar a se referir á cocaína, e isto valeulle unha cuestionada absolución que apenas lle serviu para estar unha semana en liberdade.
Naquel xuízo advertiu que a súa memoria era fráxil, que nin sequera lembraba cando abandonara a actividade do contrabando de tabaco. «Datas de días non me pregunte, a cabeza non está para estas cousas», dicíalle ao fiscal. «Eu non me dediquei ao tráfico de drogas porque tiña moito traballo na miña actividade de fabricante de conservas», dicía, en coherencia co do atún branco do norte. O atún negro era o haxix.
Por non saber non sabía nin onde estaban os seus fillos Manuel e Melchor -este último tamén detido na operación iniciada o mércores-, declarados entón en rebeldía. «Como vou saber dos meus fillos se non veñen verme?». Con esa mesma actitude cínica, dixo: «Eu non me decato da película, será por iso polo que din que son o patriarca».
Unha persoa «decorativa»
Charlín elaborou un relato victimista que incluía evidentes imperfeccións na súa expresión, talvez para agudizar o perfil de persoa inculta, a pesar de que sempre acudía ás súas múltiples comparecencias xudiciais cun xornal, que usaba para cubrirse o rostro cando o asediaban os fotógrafos. «Había que meterme no cárcere [refírese á prisión provisional antes do xuízo] porque eu era o salero para botarlle o sal a todo este engromado (sic). Porque se non hai unha persoa decorativa que sexa pequena e fea...». E engadiu: «Houbo que meterme a min no cárcere para dicir leste é o xefe, leste é o dono, leste é o clan. Pero o clan de que, se non son nin o clan da miña familia», declarou, aparentemente equiparando o significado de clan ao de xefe.
Tamén lle interrogaron polo importante patrimonio inmobiliario que acumulara a súa esposa Josefa. «Con que diñeiro adquiriuno?», preguntoulle o fiscal. «Cando casei, o meu sogro, que era millonario porque tiña máis dun millón [de pesetas], prestoulle diñeiro, pero esixiu que se fixese separación de bens».
O mesmo cinismo que demostrou cando lle interpelaron polo secuestro de Celestino Suances nun camión frigorífico, un caso polo que si tivo que ingresar en prisión. «Por reterlle oito horas porque non pagaba unha débeda ao meu irmán caéronme tres anos. E iso a pesar de que fun eu quen lle abriu a porta do frigorífico». Ría cando lle pedían que explicase «a clave do dez» coa que daba os números de teléfono nas súas conversacións clandestinas. «Se malamente sei escribir, como quere que saiba de claves?».
Nun momento da declaración, o fiscal enumerou os motes cos que lle coñecían os seus compañeiros de organización. O Calvo, o Vello... E foi o único instante no que Charlín deuse certa importancia. «O do Calvo púxomo vostede, porque a policía de Vilagarcía chamábame o Pequeno, o Mal Vestido, e outros, o Home do Maletín».