Galicia perdeu desde 1900 a metade do seu peso en España por poboación

Carlos Punzón
carlos punzón VIGO / LA VOZ

GALICIA

MARCOS MÍGUEZ

A Estrada, Chantada, A Fonsagrada e Ortigueira figuraban mesmo entre os 110 municipios con máis residentes do país

18 jun 2018 . Actualizado ás 05:00 h.

O volume da poboación determina unha boa parte das posibilidades dun territorio de influír en decisións que lle afectan, lograr servizos, infraestruturas, recursos, capacidade laboral, transportes, evitar a dependencia económica e xa que logo ter a posibilidade de gozar de maior grao de autonomía. Ese peso poboacional en España mídese entre os territorios das distintas autonomías e nesa correlación Galicia ha ir perdendo terreo e con iso capacidade de influencia.

No ano 1900 Galicia era a terceira comunidade de España, ­-rexións entón- con máis poboación, mesmo por amais de Cataluña , Valencia ou Madrid. Agora Galicia é a quinta nese mesmo ránking na que por arriba só Andalucía permanece invariable mantendo a primeira posición.

Galicia contaba no arranque do século XX, segundo o censo do ano 1900, con 1,98 millóns de persoas, e ese volume convertíalle no 10,64 % do total da poboación de España. Un século e 18 anos despois, o censo galego sitúase en 2,7 millóns pero Galicia xa pesa só un 5,78 % no conxunto do Estado.

Gran diferenza

Entre as fotografías da poboación do século XX e a de comezos do XXI España viuse incrementada en 28 millóns de habitantes, un 150 % máis. Galicia creceu pola súa banda en 720.455 habitantes, un 36,3 %. Esa é a diferenza e o que fixo baixar dous postos á comunidade galega en peso poboacional. É de feito a terceira autonomía que menos creceu entre un século e o seguinte, só por detrás de Castela e León (4,5 %) e que era a segunda rexión máis poboada no ano 1900, e Estremadura (incrementou o seu censo noutro 21 %).

Pero ademais, Galicia leva nove anos perdendo poboación, e o País Vasco, a seguinte no ránking e que ten 502.000 residentes menos que a comunidade galega, leva cinco anos seguidos crecendo á vez que se converteu na autonomía que máis gasta en potenciación da familia e conciliación. Iso si, as proxeccións poboacionais feitas ata o ano 2031 non albiscan cambios no ránking de poboación no caso de Galicia, aínda que Canarias practicamente acabará equiparándose. Nese momento, prevese que Galicia sexa o 5,4 % do total de España.

Desde comezos do século pasado só houbo unha década na que Galicia teña gañado peso poboacional respecto ao resto do Estado, a que vai dos anos trinta a corenta, cando a Guerra Civil minguou máis a poboación noutras zonas que en Galicia.

Posicións por poboación

Esa perda de influencia demográfica vese tamén analizando o peso municipal galego. O censo do ano 1900 contas con once localidades galegas entre as 110 máis habitadas de España, naquel momento as que contaban con máis de 15.000 habitantes.

A Coruña era a 22º do mapa municipal español, con 44.057 habitantes; Lugo a 37º (28.024); A Estrada (26.838) era a terceira galega nese mesmo baremo e a 40º de España; Ferrol, a 43º (26.257); Santiago 47º (24.917); Vigo 57º (23.144); Pontevedra, a 59º (22.806); Ortigueira 73º (18.975); A Fonsagrada 85º (17.448); Chantada 101º (15.761), e Ourense a 106º (15.248).

Un século e case dúas décadas despois só as sete cidades da comunidade sitúanse no top 110 da poboación española, cun cambio en liderado autonómico de Vigo (14º de España) pola Coruña (18º), Ourense escalou notablemente froito da inmigración provincial, (agora é a 59º) e a partir de aí as urbes galegas perden posicións, Lugo (64º), Santiago (65º), Pontevedra (86º) e Ferrol (106º).

Caídas do ránking

As sete cidades gañaron poboación, aínda que catro teñan baixado no ránking, pero ese non é o caso das que desapareceron do centenar de municipios con máis residentes, como A Estrada, que ten agora 6.138 habitantes menos que a comezos do século pasado. Perdeu 340 posicións e agora é a 380º en España e a vixésimo primeira de Galicia. Ortigueira, que a finais do século XIX anexionouse a Conzadoiro, Freires e San Adrián de Veiga, perdeu no mesmo tempo un 218 % da súa masa crítica, 13.009 veciños, aínda que a iso contribuíu a segregación que protagonizou en 1998 Cariño do municipio orixinal. O concello coruñés baixou 1.058 posicións e agora é o 1.131º en tamaño poboacional.

Tamén sufriu a segregación de parte do seu territorio A Fonsagrada coa independencia en 1928 de Negueira de Muñiz, o que agravou o seu declive poboacional que chega a 13.778 residentes menos nos últimos 118 anos e descender 1.485 posicións. Chantada é a outra poboación galega que desapareceu de entre os maiores núcleos de España, cedendo no seu caso 7.390 habitantes e 777 postos.

O comisionado para o reto demográfico, sen resultados e con futuro incerto

O cambio de Goberno deixou sen coñecer as conclusións que o Comisionado para o Reto Demográfico estaba a piques de presentar a mans da galega Edelmira Barreira. O organismo foi creado en xaneiro do 2017 polo anterior Goberno tras a presión exercida por comunidades como a galega para que se asumise como un problema de Estado a perda de poboación e o envellecemento damesma .

Mentres que con Mariano Rajoy devandito Comisionado formaba parte da Vicepresidencia do Goberno, no novo Executivo foi integrado dentro do Ministerio de Política Territorial e Función Pública, que dirixe Meritxell Batet, quen polo momento non adiantou se manterá o comisionado como tal, se o integrará como outro tipo de subdivisión do seu departamento ou optará por facelo desaparecer.

Elaborar e desenvolver unha estratexia nacional fronte ao reto demográfico con medidas específicas para acadar o equilibrio da pirámide poboacional foi fixado como o seu primeiro obxectivo.

Vigo é a cidade que máis creceu despois dos cintos de Madrid e Barcelona

A contorna de Madrid é a área que máis creceu en poboación de toda España no último século. Alcorcón pasou de 621 veciños no ano 1900 a 168.141 agora. Creceu un 26.975 %, como un 15.294 % fíxoo Móstoles, un 8.700 % Fuenlabrada, ou un 6.595 % Torrexón. A lista dos maiores crecementos de España complétana na súa cabeceira Hospitalet, Leganés, Xetafe, Alcalá de Henares, Tarrasa, Dos Hermanas e Marbella. E xusto detrás delas xorde Vigo como a terceira urbe allea aos cintos de Madrid e Barcelona que máis se transformou por mor do seu incremento de poboación. Creceu en doce décadas un 1.164 %.

Ourense é a segunda cidade galega que maior salto deu, ao crecer un 592 %, como lle ocorreu a Vigo, con absorcións de localidades próximas incluídas, Canedo, o actual barrio da Ponte, no caso ourensán, e Lavadores e Bouzas no vigués.

A Coruña creceu un 460 %; Santiago un 287 %; Pontevedra 262; Lugo 249, e finalmente Ferrol outro 160 a día de hoxe.