Gerardo Fernández Albor: «Quero coidarme e vivir máis»

A catro días vista de cumprir os 100 anos, Gerardo Fernández Albor é un home recolleito nunha cadeira de brazos, con manta sobre os xeonllos, que exhibe unha memoria tan elástica como as cordas do puenting. O mesmo descende a narrar pasaxes do Madrid que descubriu co seu pai en 1936 que ascende co ceño engurrado á actualidade do atentado de Barcelona. Reside en Biduído (Ames), nos arredores de Santiago, como un Peter Pan na illa de Nunca xamais, pois no portal de casa colga o rótulo de Neverland, que reflicte a fascinación dunha filla por Michael Jackson. Media ducia de libros se apilan na súa mesa auxiliar, xunto a periódicos e artigos recortados que mostra ao seu antollo para reforzar os seus asertos. «Quero coidarme e vivir máis», confesa o expresidente da Xunta, político, médico e tenente de aviación. O galego que presidiu a comisión da Eurocámara para a reunificación de Alemaña , que lle fixo acredor da Cruz ao Mérito do devandito país, catapultando a súa foto á galería de retratos do Bundestag, é agora unha personalidade observada a toda hora por Coco , o seu cachorro. «Non quero quererlle máis por se me falta un día e faime sufrir», di previsor. A súa voz é delicada, ás veces crebadiza. Repasa descendencia -sete fillos, oito netos e trece bisnietos- e confesa que garda apetito para «degustar esas cousas ricas que temos en Galicia».

Pé de foto. Firma

«O desafío de Galicia é deixarse de coñas e atender á xente sen traballo»

V Televisións

-Cal é o seu segredo para ter unha vida pracenteira?

-O segredo é non ser orgulloso, e non crerse todo o que che fan ou din en plan homenaxes. Tamén hai que ter sentido do humor, que che guste vivir, gozando con amigos ao redor dunha mesa con algunha cousa rica, e, por amais de todo, o segredo é crer en Deus, iso sempre ten unhas vantaxes impresionantes.

-En que consiste unha xornada cotiá súa?

-En sentarme aquí, acender a televisión, hojear os xornais... Creo que xa recibo a demasiada xente da familia que xa non se como se chaman. Algúns viven en California e falan inglés, e eu dígolles que a ver se aprendemos o galego, eh?

-E le todos eses xornais a diario [hai cinco cabeceiras]?

-Si, a diario, entretéñenme moito, e tamén teño libros sobre política que custa máis traballo ler. En xeral eu quero libros que falen mal dos socialistas [sorrí], que falen do que me fixeron a min.

Nese punto, Albor dirixe a conversación cara a 1986, na véspera da moción de censura que o destronou como presidente da Xunta. Varios membros do seu Goberno dimitiron para forzar a súa caída, pero Albor aguantou e nomeou vicepresidente a Mariano Rajoy nun intento de recuperar o control que non frutificou. E prosegue:

-O que a xente non sabe é que unha semana antes [da dimisión dos conselleiros] fixéronme unha homenaxe, e regaláronme un cadro dun pintor de Ourense, moi bo, e houbo un que veu falar comigo e díxome: «Fálase por aí que algúns dos teus levan mal contigo. Pois quero que saibas que quen me fixo dúas veces conselleiro sempre me terá ao seu lado». ¡Carallo! Pois foi o primeiro que dimitiu cando Barreiro marchou.

-E a Barreiro Rivas perdoouno por todo aquilo?

-Por Deus, desde o primeiro momento. É que eu creo que Barreiro tamén foi enganado e xogaron a ser amigos del para acabar co Goberno, dicindo cousas como que iamos contra o galeguismo.

«Ao que teño medo con 100 anos é a que Sánchez se alie cos antisistema para ser presidente»

A memoria elástica de Albor lévao a deterse nun título, Patria, o retrato social sobre a violencia no País Vasco de Fernando Aramburu, desde o cal salta outro libro, 1936. Fraude e violencia nas eleccións da Fronte Popular, cara ao que pon algunha cautela, pois lle parece «demasiado duro cos socialistas». E aí salta a 1936, a cando rematou terceiro de Medicina en Salamanca e o seu pai recolleuno para ir coñecer Madrid.

-Atopeime cun coñecido falanxista que vivía no terceiro piso, dos falanxistas que habían ir a Vilagarcía a ver o mitin de Primo de Rivera. E de súpeto apareceron uns vermellos co periódico Liberdade, que puña «Diario iconoclasta de escritores anónimos», e eu só pensaba: «Mira que se se lean a tiros e acabo eu cun balazo só por saudar a unha persoa...». En fin, que tiven moita sorte porque salvei dúas veces a vida.

­- Como que dúas veces? Explíqueme como foi iso.

-Si, si. En 1936, estaba en Madrid e quería ver unha corrida de touros. Creo que toureaba Manolete ou Benvida, non sei, un moi famoso, pero choveu e aprazaron a corrida. Eu pospuxen a viaxe de regreso e salvei a vida, porque o tren que ía tomar estrelouse e morreron uns mozos do equipo de hockey de Santiago.

O sinistro ferroviario ocorreu o 23 de xuño de 1936, no túnel das Fraguas, preto de Ponferrada, ao chocar o expreso de Galicia cun mercancías, deixando 20 mortos. Á parte, tamén cre ter salvado a vida en Alemaña, onde recibiu a formación de piloto de aviación. «Non ter caído baixo o control das ditaduras comunistas deume a vida», sostén.

-Dígame: que é o mellor que se fixo na etapa da construción da autonomía?

-En xeral, creo que facer Galicia máis grande. [E recita uns versos]. «Galicia [...], a sempre verde en terra e mar, [...] a España nai da España enteira». É de Machado, coñéceo? É que somos moi grandes, somos os creadores de Europa, porque as peregrinacións son o berce da Unión Europea. Iso véunolo a dicir aquí un papa, Xoán Paulo II.

-Algo tamén se fixo mal, non?

-Pois non o sei, as críticas da época están aí para consultar, pero eu quedei moi tranquilo con ter creado o mellor Parlamento de Galicia, no cuartel do Hórreo; a mellor Televisión de Galicia, que todos se disputan o facela; e estou moi satisfeito de ter reunido toda a Xunta en San Caetano, porque estaba todo por aí disperso en pisos. Esas son tres obras colectivas realmente preciosas.

-E cal é a tarefa que temos por diante, cal é o principal desafío de Galicia?

-Galicia debe deixarse de coñas e atender á xente sen traballo, aos que se marchan ao estranxeiro, e aos mozos, sobre todo aos mozos. E defender a democracia.

-Que é o que lle inquieta ou produce desvelo a unha persoa que vai cumprir 100 anos?

-Prodúceme inquietude ese mozo, o socialista, como se chama?

-Refírese a Pedro Sánchez?

-Si, Pedro Sánchez, creo que non ten a categoría que tivo Felipe González e outros socialistas para ser presidente. Non debería ser un raparigo con tanto odio a Rajoy, porque o odio non é bo en política. Ao que teño medo cos meus 100 anos é a que Pedro Sánchez se alie cos antisistema para ser presidente, con Podemos e con Garzón, que son antisistema e quérense cargar este agasallo que temos que é a nosa democracia.

«Que fagan unha comisión, o PP, os socialistas e outros, para decidir que facer con Franco»

-E os Franco, como ve a polémica xerada con Meirás?

-Un disparate, á familia Franco hai que deixala feliz, e a oposición debería ocuparse de temas máis serios, porque non ten sentido. Mire, que fagan unha comisión xa, o PP, o socialistas e outros, e que dialoguen e dialoguen para decidir que facer con Franco e eses bens. Iso é o que deberían facer.

Albor fai unha pausa para secarse a boca. Retoma a conversación cambiando de tema e póndose etiquetas na solapa: a de ser de dereitas, católico, monárquico... E fala de Paul Éluard, autor do poema Liberté, escrito baixo a ocupación nazi de Francia e que se estuda en todos os colexios. «Nacín para coñecerche, / para nomearche, / Liberdade. Coñéceo?».

«Hai sucesor de Rajoy, Feijoo arrasaría»

Sobre a substitución á fronte do PP galego, Albor apunta: «De momento, eu non o vexo»

d. sampedro

Albor empezou a interesarse pola política ao comezo da transición. Formou parte do grupo Realidade Galega, xunto a Ramón Piñeiro, para esparcir as ideas galeguistas polos partidos políticos que empezaban a ser legalizados e, sendo aínda independente, captárono para encabezar a candidatura de Alianza Popular á Xunta en 1981. Enseguida fíxose o carné e formou parte de case todas as xuntas directivas que tiveron AP e despois o PP.

-Visto en perspectiva, valeu a pena deixar o medicamento pola política?, faría hoxe o mesmo?

-É que non a deixei de lado nunca, nunca. O que deixei oficialmente é de operar, porque de todos os xeitos iso ten unha idade, que as mans non son igual de áxiles, pero a obra do Policlínico A Rosaleda aí está. Puiden seguir compaxinando dalgunha forma as dúas actividades, a política e o medicamento, que é unha preciosidade, e non para gañar diñeiro, senón para traballar en favor da xente. E niso a política é moi parecida, tamén se trata de servir á xente.

-Que aprendeu Rajoy do seu paso pola Xunta como vicepresidente seu?

-Ten un mérito extraordinario, porque primeiro se ocupou de gañarse a vida sacando unha oposición coa que entón podía ser millonario nun ano. E aínda así dedicouse á política, sen máis interese que servir á xente, sen ambición de mando. Eu coñézoo desde neno, con Rajoy compartín pedradas nalgúns mitins e sei que nin sequera se enfada nin cos seus inimigos.

-Un buenazo, entón?

-Un excelente servidor público, e que ten un gran sentido do humor, que é unha pena que o perda.

-Despois de dous mandatos como presidente do Goberno e unha década á fronte do partido, hai sucesor para Rajoy?

-Si, un perfecto, porque ademais é un excelente xestor. Hai sucesor de Rajoy e creo que Feijoo arrasaría, aínda que o pasaría fatal porque tería moitos inimigos, pero está acostumado enfrontalos, porque ten experiencia aquí. Así que, o día que Mariano se queira ir ou o boten, non hai problema nese sentido.

-E tamén observa unha substitución igual de evidente á fronte do PP galego?

-Uy, iso non o diga, pero polo momento eu non vexo substitución [sorrí]. En todo caso, a min gústame moito a democracia, e tamén a democracia dentro do partido.

-Vostede, que tratou a moitos dirixentes do PP, dígame a súa opinión sobre algúns. Manuel Fraga?

-Envorcouse para que fose presidente da Xunta. ¡Como me fixo traballar! Comiamos dúas veces ao día para ver ao dobre de xente. Enterros, bares, mitins...

-Romay Beccaría?

-O único vicepresidente que eu nomeei. Pero teño a impresión de que non se entendía con Barreiro e dedicouse a facer carreira en Madrid. Foise sen o meu permiso.

-Pero non foi o seu único vicepresidente. Barreiro, Mella, Rajoy...

-Non, non foi o único que eu nomeei, esoutro Goberno fixérono eles. Non quería antes un erro meu? Pois aí o ten.

-Alberto Núñez Feijoo?

-Son un gran admirador, porque é unha gran persoa e un político de raza.

-E José María Aznar?

-Sempre o respectei, porque actuou con valentía ao sufrir o atentado, pero non me gustou a súa actitude con Rajoy, que falase mal do seu Goberno. Creo que comigo non se portou ben: unha vez chamoume ao despacho para ver que opinaba de cada eurodeputado, e eu faláballe ben de todos, pero xa vía que me ía amolar nas listas. E efectivamente, pasei do número 3 ao 14.

-Esperanza Aguirre.

-É estupenda, unha liberal de crenzas, e iso é bo. É unha pena que teñamos prescindido dun valor político semellante.

-Rodrigo Rato .

­-Eu creo que perdeu a cabeza polos cuartos e polas mulleres. E non me pregunte máis xa.

-Só uno máis, da nova fornada do PP: Pedro Puy?

­­-É estupendo. Ás veces meto eu a pata dicindo que abondaba o discurso de Pedro Puy para pechar un acto, sen máis, porque é fantástico. Pero a Feijoo gústalle intervir para sacudir á oposición e, bo, creo que fai ben.

«Acabamos con ETA meténdonos dentro, e co yihadismo hai que facer o mesmo»

Admite o expresidente Albor que cada vez lle provoca máis fatiga a televisión, aínda que os atentados de Cataluña enganchárono de novo á actualidade.

-Como ve o que está a ocorrer en Cataluña?

-É moi preocupante o que ocorre, porque están a xogar con cousas moi perigosas do pasado que non caben na nosa Constitución, que é moi clara respecto diso da integridade territorial e o papel das Forzas Armadas. E tamén do papel que ten o noso monarca como garante da democracia. E agora resulta que lle botan a culpa ao noso rei do que está a pasar, e pítanlle, cando é o garante da nosa democracia. Fíxese que lle botan a culpa ao rei do de Barcelona cando o das Ramblas arranxábase cunhas macetas e bolardos que a alcaldesa non quixo pór.

-Poderíase evitar un atentado cuns bolardos?

-Ese si, o das Ramblas si. Arranxábase cuns bolardos ou unhas macetas que non custan nada, pero prefiren botarlle a culpa ao rei porque ten amigos en tal ou cal país.

-De que xeito débese combater o yihadismo?

-Combater loitando contra eles e reforzando a Unión Europea, porque se estamos unidos en Europa somos moi fortes. E o que temos que facer con eses grupos terroristas é infiltrarnos dentro deles cos nosos servizos de intelixencia e anticiparnos. Acabamos con ETA meténdonos dentro, e o mesmo hai que facer co yihadismo.