Aínda quedan moitas preguntas sen resposta, incluída a de cando comezará o xuízo polo accidente
25 jul 2016 . Actualizado ás 20:48 h.Este domingo cumpríanse tres anos do accidente ferroviario que custou a vida a oitenta persoas e que ocasionou feridas a outras 140. Os 1.096 días transcorridos desde entón non foron suficientes para pechar todos os interrogantes sobre o ocorrido aquel 24 de xullo do 2013. Ao longo dos próximos meses as respostas deben ir chegando por tres vías.
A xudicial
Reapertura da instrución. Se os cálculos que se facían hai un ano cumpríronse, a estas alturas estaría a se celebrar ou a piques de facelo o xuízo polo accidente de Angrois. Con todo, non só non é así, senón que a día de hoxe é imposible aventurar cando poderá comezar. A principios do mes de outubro, o xuíz que instrúe o caso, Andrés Lago Louro, puxo fin á instrución a través dun auto no que sinalaba como único imputado a Francisco José Garzón, o maquinista que conducía o Alvia. Na súa exposición, a pesar de recoñecer que a seguridade era mellorable, o xuíz recollía como única causa directa do accidente o exceso de velocidade na curva.
Naquel momento as vítimas anunciaron que recorrerían, e case oito meses despois outro auto, esta vez da Audiencia da Coruña, daba un envorco ao caso. Foi a finais de maio cando a Audiencia ordenou reabrir a instrución co fin de pescudar se existen responsabilidades máis aló da do maquinista. Entre outros argumentos, os maxistrados entendían que había indicios de que na curva «se producía un risco por erro humano de tal intensidade que, de ter sido avaliado, tería imposto a súa minoración ou a súa eliminación». Hai, xa que logo, para a Audiencia, indicios de que o ADIF non avaliou o risco na curva.
Desde o mes de maio non se deron novos pasos, pero o xulgado debe reabrir a instrución e as partes confían en que o xuíz emita pronto un auto que reactive o proceso. Canto se demorará agora a instrución é unha incógnita, aínda que tanto a plataforma de vítimas como a defensa do maquinista non están tan preocupados polo tempo como por que se practiquen as probas e tómense as declaracións que eles confían que contribuirán a determinar responsabilidades. En todo caso, todas estas incógnitas irán aclarándose nos próximos meses.
A investigación
O pau da Axencia Ferroviaria Europea. A principios de mes a plataforma de vítimas tiña acceso en Bruxelas ao informe da Axencia Ferroviaria Europea (ERA), un documento que encargara a Comisión Europea tras a reunión que mantiveron os seus responsables no mes de novembro coas vítimas e coa portavoz do BNG para Europa, Ana Miranda. Nese informe ÉRAA concluía que o accidente non se investigou de forma apropiada e que a investigación realizada pola Comisión de Investigación de Accidentes Ferroviarios (CIAF), un organismo tutelado por Fomento, non foi independente. Ademais, destacaba que a CIAF puxo o foco das responsabilidades sobre o maquinista sen identificar outras causas subxacentes.
En principio todo indicaba que tras ese demoledor informe da axencia europea o organismo español tería que realizar unha nova investigación, pero de momento non está claro que vaia a ser así. Unha vez coñecido o pau da Axencia Ferroviaria Europea, a comisión de investigación española emitía un comunicado no que dicía que non detectara ningún elemento que afectase as súas recomendacións. Parece, pois, que en principio este organismo non está disposto a abrir unha nova investigación sobre o accidente.
Pola súa banda, Fomento asegura que os servizos xurídicos do Estado hanlle dito que o ministerio non pode ordenar á CIAF que faga outra investigación nin pedirlle que modifique a anterior. Mentres, o BNG denunciou ao Estado español en Bruxelas.
As vítimas, pola súa banda, solicitaron unha reunión coa ata hai uns días ministra de Fomento, Ana Pastor, co fin de abordar esta cuestión. Pero ese encontro, fixado para o martes pasado, coincidiu coa xornada na que Ana Pastor foi nomeada presidenta do Congreso. Nin ela nin o seu substituto en Fomento, o ministro de Xustiza, Rafael Catalá, acudiron á cita coas vítimas que, molestas, deixaron as súas reivindicacións por escrito e abandonaron a reunión. A polémica segue aberta.
A política
O non continuado á comisión de investigación. Tanto no Congreso dos Deputados como no Parlamento de Galicia debateuse varias veces a creación dunha comisión de investigación sobre o accidente de Angrois. A proposta nunca foi aprobada. O pasado martes BNG e grupo mixto rexistraron na Cámara galega unha petición de reunión da deputación permanente co fin de debater unha vez máis a petición dunha comisión de investigación, unha cuestión que retoman a raíz precisamente do informe da Axencia Ferroviaria Europea.
As compensacións económicas, sen determinar ata que haxa sentenza
Tres anos despois, as vítimas aínda non foron indemnizadas. Só algunhas delas cobraron un anticipo que as compañas de seguros depositan no xulgado para evitar despois os intereses. Pero a maioría non cobraron nada. Será unha vez que acabe o xuízo cando se determinen as indemnizacións que lle corresponden a cada un dos feridos no accidente e aos herdeiros dos falecidos. A demora do proceso xudicial atrasa tamén o cobro de compensacións, pero para a maioría das vítimas ese é un asunto menor. A súa principal preocupación, insisten, é coñecer todas as causas que levaron a que aquel tren se saíse da vía e pór nome a todos os responsables diso.