Un terzo dos galegos de 18 e 20 anos teñen un título de formación profesional

O futuro do emprego pasa pola FP, que en España recibirá tras a crise do covid unha inxección de diñeiro de Europa. Hai comunidades onde esta etapa educativa está máis desenvolvida que noutras, e Galicia atópase á cabeza. Tanto, que sobre un terzo dos mozos de 18 e 20 anos teñen un título de FP, porcentaxe soa superada nos ciclos de grao medio por Cantabria e nos de superior por esta comunidade e o País Vasco —líder indiscutible en España—.

Os datos detállaos en Ministerio de Educación e FP no seu informe «Sistema estatal de indicadores da educación 2021» sobre o curso 2018/19, antes da pandemia. Segundo esta información, no 2019, de cada 100 galegos de 18 anos, 28 tiñan un título de FP de grao medio; e de cada 100 mozos de 20 anos, 35 contaban co seu título de FP superior, no que é unha fotografía puntual dun ano concreto que indica como avanzan os estudos. E en Galicia a situación é en cuestión de FP mellor que noutras partes de España.

A comunidade mellor situada é sin duda o País Vasco, que leva décadas investindo diñeiro e esforzos nesta etapa. Así, o 42% dos mozos que tiñan 20 anos no 2019 eran técnicos superiores de FP; e un de cada catro de 18 anos tiña o título de ciclo medio.

Segundo o Informe Infoempleo Adecco: Oferta e Demanda de Emprego en España 2021, a formación máis solicitada nas ofertas de emprego durante o 2020 foi a FP (41,3% do total) fronte á universidade (33,7%). É a FP superior a que ten máis tirón (22,7% das ofertas) aínda que a de grao medio gañou un pouco nos últimos anos e no 2020 rozaba o 19% de todas as ofertas de emprego. Esta tendencia parece que se manterá, e segundo o Instituto Coordenadas de Gobernanza e Economía Aplicada (Icgea), para o 2025 a FP suporá o 50% das ofertas de traballo.

Dous graos diferentes

A FP de grao medio cúrsase ao rematar a ESO e dura dous anos, en paralelo ao bacharelato. Normalmente os alumnos que acaban esta formación ponse a traballar, en España o 60% sae dos institutos e un pouco máis, o 65%, en Galicia. Isto non é necesariamente malo se o sistema lles permite volver no futuro para mellorar a súa formación e garantirse unha carreira ascendente. A FP de grao medio forma aos trabajadores de base da industria e as empresas: desde mecánicos nun taller a torneros, soldadores, electricistas, camareiros, técnicos de ambulancia...

A FP superior supón un paso máis no organigrama das empresas: desde xefes de taller ata delineantes ou protésicos dentais, e a estes alumnos ofréceselles unhas posibilidades de emprego de gran calidade. Para acceder a esta etapa hai que cursar preferentemente bacharelato, que ten o 70% das prazas.

En Galicia matriculáronse nos graos medio e superior máis de 44.200 persoas

Os datos do Ministerio indican que en Galicia se matricularon no curso 20/21 un total de 44.235 persoas en FP de grao medio e superior, en maior medida na segunda etapa, que vai en paralelo coa universidade. No grao medio houbo 19.779 inscritos e no superior, 24.456. Neste sentido, segue a tónica de España, con máis inscritos nos ciclos superiores (uns 410.000) fronte aos 363.500 da etapa media, na que se matriculan os alumnos ao rematar a ESO.

A evolución dos últimos dez anos decántase claramente pola FP. Así, no curso 2010/11 había en España case 290.000 alumnos en ciclos de grao medio e 18.079 en Galicia (agora 1.700 máis), e 266.000 no conxunto do Estado no nivel superior, dos que uns 18.000 estaban en Galicia (agora son case 24.500). Hai que ter en conta que en Galicia o descenso poboacional é importante, e en bacharelato por exemplo pasouse de 35.000 a 33.700 alumnos.

Exemplo dunha fp de éxito: o caso do ciclo superior de mantemento aeronáutico

O instituto de Lugo no que todos saen con traballo

M.Guntín

No CIFP As Mercedes, de Lugo, todos os alumnos do ciclo superior de Mantemento Aeromecánico se gradúan tendo traballo. A demanda supera á oferta no sector, que non deixa de evolucionar para adaptarse aos tempos actuais. Tanto é así que o mercado estranxeiro demanda mecánicos e ten predilección polos que estudan neste centro da cidade amurallada.

As grandes multinacionais loitan por contratar aos mozos formados, que se atreven a saír do país para penetrarse no mercado laboral. Seis de cada dez quedan dentro da comunidade e a maior parte, tal e como explican os docentes do centro, traballan con drones.

Este ciclo empezou a impartirse no ano 2016. Entón había 22 prazas e no instituto recibiron máis de 200 solicitudes. Por iso, desde o centro decidiron reforzar a formación engadindo dous trimestres máis aos dous cursos iniciais.

Falta de profesionais

No sector aeromecánico fan falta profesionais e ofréceselles bos soldos. Por iso os alumnos que se forman no CIFP As Mercedes traballan con pezas reais, ás que eles dan forma para crear proxectos completamente extrapolables á vida real. Por iso, a principios deste 2021, un Falcon de 13 toneladas e 17 metros de longo foi transportado desde a base aérea de Torrexón de Ardoz ata o instituto lucense. O Exército do Aire doou o artefacto e permitiu que os alumnos do ciclo desmontáseno coas súas propias mans e na localidade madrileña, para efectuar así o traslado. En Torrexón de Ardoz quedaron perplexos ao comprobar a rapidez dos mozos, que en apenas tres días foron capaces de despiezar o Falcon para levalo ata Lugo. O das Mercedes é o primeiro centro de España en adquirir un avión destas características e toda cunha finalidade: que os alumnos poidan facer as mellores prácticas posibles.

Outro dos puntos fortes deste centro é que é o único de toda Galicia que fabrica pezas para aeronáutica empregando fibra de vidro, un material cada vez máis demandado para elaborar avións e outros vehículos. E para máis detalle, todas están certificadas pola Axencia Estatal de Seguridade Aérea. Para acometer a nova tarefa, primeiro formáronse os profesores, que trasladaron os seus coñecementos aos alumnos.

Os traballos realízanse no taller, moi transitado por expertos do sector e empresas que queren coñecer de primeira man a formación que se imparte. Alí empeza o proceso de captación, que permite aos alumnos competir por un posto no mercado laboral.

«O obxectivo aquí é aprender, máis que avaliar»

S. C..

Yasser Díaz naceu en Caracas (Venezuela) en 1994, pero leva catro anos vivindo en Ferrol. Cando se trasladou a España pola situación do seu país, cursara oito dos dez semestres de Enxeñería Industrial. Así que o primeiro que fixo foi convalidar os estudos e seguir na universidade. «Me convalidaron dous cursos e matriculeime de varias materias», lembra. Pero as cousas non saíron como estaba previsto: «Eu tiña que traballar polas tardes e ao principio foime ben, pero enseguida empezaron a facer prácticas de tarde e eu non podía compaxinar os horarios, e non tiven facilidades». Pechada a posibilidade de seguir adiante en , Enxeñaría Electrónicadecatouse da opción de FP e probou. Está encantado. Hoxe cursa segundo do ciclo dual (con Navantia) de Mecatrónica Industrial no CIFP Ferrolterra.

Preguntado polas diferenzas que observou entre o sistema universitario e o de FP, Díaz teno claro: «O obxectivo en FP é máis aprender, e na universidade búscase máis avaliar. Aquí [polo CIFP] o exame non é o máis importante». Iso non quere dicir que non se aprenda: «Aprendes moito, porque ves que os profesores están moi dispostos a ensinarnos. Claro que tes que ter unhas destrezas mínimas para seguir o ritmo da clase, pero vese que lles preocupa sobre todo que sexamos capaces de desenvolver o traballo», resalta este mozo ao que lle interesan sobre todo a parte de deseño e tamén os automatismos. De feito, non descarta seguir estudando no futuro, pero non no campus de Esteiro, o que lle chama a atención é o ciclo de Automatización e Robótica Industrial.

Traballo en Navantia

Iso será a medio prazo, porque agora o seu obxectivo é traballar, e estao facendo en Navantia, porque o seu ciclo é dual, e gran parte da aprendizaxe faina na empresa. Para os seus profesores non ten máis que boas palabras: «Ensínannos moito. Saben que somos a seguinte xeración e non queren que se perda o seu coñecemento. Estou moi agradecido por como nos axudan», recalca este xa ferrolán que se ve traballando en Navantia por moito tempo: «É o meu obxectivo, ese e seguir aprendendo».

«É un gusto con só seis na clase»

cristina barral

Rubén Villar Abal é un mozo de Ribadumia de 21 anos. Como el mesmo conta, a súa experiencia educativa en primeiro de bacharelato non saíu ben. Tampouco ao segundo intento. Despois pensou facer un curso de informática, pero chegou o covid. O seu pai é carpinteiro e durante un tempo traballou cun amigo do seu proxenitor montando cociñas. Ata que o pasado verán lle xurdiu a posibilidade de empregarse como axudante de cociña en , A Tasquiñaun restaurante de Sanxenxo.

«O traballo realmente era para unha irmá, pero por un tema de horarios ao final fun eu», relata Rubén. Probou e acaboulle gustando. «Miña avoa cociñaba, pero eu non tiña ningunha formación. Estiven todo o verán, dous meses e medio. Era época alta e foi intenso, pero levei ben o estrés», lembra o mozo. Tras esa experiencia empezoulle a roldar pola cabeza a idea de matricularse nun ciclo medio de Comercio. Pero, finalmente, seguiu a suxestión da que foi a súa xefa e inscribiuse en primeiro do ciclo medio de FP dual de Cociña e Gastronomía que se imparte no CIFP Carlos Oroza, de Pontevedra.

A finais de setembro empezou a súa formación nesta modalidade de FP que combina teoría no centro educativo con prácticas remuneradas na empresa, algo que lle tocará a partir de marzo. Nun descanso dunha clase, Rubén comenta que está contento co moito que está a aprender e co método de ensino. «É un gustazo e a principal diferenza co instituto é que somos seis alumnos na clase (todos homes). É moi cómodo, os profesores páranse... Eu, no instituto, por apelido sempre estaba sentado atrás de todo».

Rubén confesa, xa avanzada a conversación, que a súa primeira vocación era ser psicólogo. «Xa desbotei a idea», di, e agora goza dos seus estudos, unha formación moi práctica e case á carta que lle está sorprendendo. Ten clase de luns a venres pola tarde e desprázase a Pontevedra desde Ribadumia. Fai un alto en Mosteiro, alí deixa a súa furgoneta e sóbese ao coche dun compañeiro de clase. Recoñece que antes de matricularse non sabía o que era a FP dual. Con vistas ao próximo e último curso, a súa intención é aforrar algo de diñeiro e mudarse a vivir a Pontevedra. É pronto para saber se o seu futuro laboral pasa pola cociña, pero non se pecha a porta.

«Pola mañá estudaba o ciclo, e ensinábao pola tarde»

s. carreira

O caso de Pilar Fontaíña é incrible: enxeñeira de carreira, tivo que estudar FP para poder dar clase nesa etapa. Esta situación tan sorprendente ten lóxica se explica o contexto: «Foi fai uns dez anos. Son de Lugo, fixera Enxeñería Agrícola alí e nun momento determinado apunteime ás listas de profesores de FP. Conseguín unha praza de interina no CIFP Ferrolterra nun módulo do ciclo de Programación dá Produción de Fabricación Mecánica, e aínda que tiña que dar clase teórica, era sobre maquinaria». Aínda que en matemáticas ou física non tiña problemas, o certo é que non sabía nada dos mecanismos que tiña que explicar: «Iso non se pode aprender nun libro, así que pola mañá ía a clase do ciclo de Programación no Politécnico de Lugo e pola tarde collía o coche e íame a Ferrol a dar clase aos meus alumnos do mesmo ciclo». Así podía cumprir co nivel de calidade que esixían os seus estudantes: «A xente non vai á FP a perder o tempo e queren aprender», e ela quería estar á altura.

Ao final, fixo os dous cursos, que aprobou con folgura, máis que por necesidade para darse o gusto de rematar, co seu proxecto final e todo. E despois, enseguida, sacou a oposición; desde entón segue no Ferrolterra.

Todo este traballo o fixo Pilar Fontaíña con tres nenos a cargo. «Non sei moi ben como aguantaba, porque os meus fillos eran pequenos, deixábaos no colexio e íame ao instituto», lembra agora. Pola tarde, cando saían do colexio recollíaos o seu pai e tamén tiñan axuda en casa; aínda así, o plan era esgotador.

Non se arrepinte en absoluto e afirma que é algo que ocorre con máis frecuencia do que parece: «Eu tiña unha compañeira, Mónica, na miña mesma situación, que pola mañá estudaba en Lugo e pola tarde íase a Xove». Todo porque, como aclara, «para calcular a velocidade e potencia dunha máquina non podes ler só libros, e dunha FP o 90 % dos alumnos saen perfectamente preparados para programar estas máquinas. Trátase de xente maior que ten outra mentalidade e é máis esixente».

---

---