A comunidade empeza a explotar os residuos das explotacións gandeiras e da actividade forestal para xerar combustible ecolóxico. Elabora actualmente o 4 % do biogás de España
06 may 2019 . Actualizado ás 19:59 h.Galicia, onde hai xa case máis cabezas de gando que persoas, ten ante si o reto de situarse á vangarda da economía circular dando nova vida aos residuos do seu potente sector primario. Xestionar os refugallos das explotacións gandeiras non só axudará a resolver un problema ambiental, o tratamento dos xurros, senón que posibilitará a produción de enerxías verdes, para o autoconsumo, para ser inxectadas nas redes de transporte de gas ou para ser utilizadas noutros sectores, como o transporte, e a produción eléctrica. O gas renovable -tanto o biogás como o biometano- emerxe con forza neste escenario e xa están en marcha varios proxectos na comunidade para favorecer a súa produción a través do procesado de varios tipos de residuos, como os forestais, os gandeiros e os procedentes dos vertedoiros de residuos sólidos urbanos e das estacións de depuración de augas.
Galicia produce actualmente o 4 % do gas renovable que se produce en España, segundo as cifras que manexa a Consellería de Industria, se ben aínda quédalle moito camiño por percorrer se se mira no espello europeo, en países como Alemaña, Suíza, Reino Unido ou Dinamarca, Suecia ou Finlandia, cunha industria de produción deste combustible moi madura e estendida e con ao redor de medio millón de plantas conectadas ás súas respectivas infraestruturas de subministración.
Compañas enerxéticas, operadores, consultores e administracións coinciden ao sinalar que a lexislación comunitaria para o tratamento dos residuos, por exemplo os xurros, é a que está a actuar xa como un faro para iluminar a senda para impulsar este tipo de economía circular. Así, desde xaneiro do 2018 está prohibido esparcir os xurros polo aire -aínda que en Galicia existe unha moratoria de dous anos para a entrada en vigor destas restricións- debido ás elevadas emisións de metano á atmosfera que este proceso trae consigo. A construción de plantas nas que tratar eses residuos dos animais eríxese como unha oportunidade para resolver ese problema ambiental á vez que se obtén un novo abono de maior calidade que a vertedura actualmente ao campo.
No entanto, aínda que existe unanimidade sobre a conveniencia de producir este tipo de gas verde no sector enerxético e na administración, non é así entre os profesionais do sector gandeiro. David Arnoso, presidente da Asociación de Gandeiros Prolega (Produtoras e Produtores de Leite en Galicia), ve con bos ollos, sobre todo desde o punto de vista ambiental, a xeneralización deste tipo de terminais, aínda que considera imprescindible a unión de varias granxas para iso. Con todo, non ten claro, subliña, a rendibilidade actual deses proxectos.
En Unións Agrarias, Jacobo Feijoo, responsable de desenvolvemento rural e forestal, sostén que se en Galicia non se xeneralizaron ata o momento este tipo de proxectos é debido a que a comunidade non ten problemas de saturación dos chans pola acumulación de nitratos derivados da vertedura dos xurros, como si sucede noutras zonas do país. «Aquí temos unha agricultura ligada ao territorio», subliña, aínda que admite, no entanto, que «para explotacións grandes, de 200 ou 300 cabezas, as plantas de produción do gas renovable poden ser un elemento que axude a xestionar medioambientalmente eses xurros e á vez xerar enerxía». En canto ao aproveitamento dos residuos da actividade forestal, outra das grandes fortalezas de Galicia neste mercado, Jacobo Feijoo incide na preocupación existente no sector con respecto a «a sustentabilidade do recurso», ao existir dúbidas de se as plantas de biomasa queimarán residuos forestais ou tamén madeira. No segundo caso, estar a restar ao mercado unha materia que podería ser utilizada na industria do taboleiro, cun maior valor engadido e tamén cunha maior xeración de emprego.
Benito Carril, da Asociación Galicia Ambiental e experto en economía circular, tamén manifesta as súas dúbidas sobre o desenvolvemento futuro das plantas de biomasa para producir enerxía, por canto os residuos forestais poden ter múltiples saídas e non presentan os problemas ambientais doutros tipos de refugallos. Con todo, discrepa de que na comunidade non existen problemas de saturación dos chans como consecuencia da vertedura dos xurros, e apunta a comarcas como as da Baixa Limia, en Ourense, ou a do Deza. Os episodios de contaminación das augas deixaron de ser anecdóticos nalgúns casos, «o que é un síntoma evidente de que temos que facer algo xa». A solución ambiental «é a construción de plantas de biogás, coas que se obtén enerxía e materia prima que se pode inxectar no chan, favorecendo a economía circular».
Con masa crítica, tecnoloxías en gran parte probadas e lexislación que empurra nesa dirección, que freou ata agora un maior desenvolvemento desta industria en Galicia? O custo dos proxectos. Por iso, todos no sector apuntan á necesidade de que se establezan incentivos, tal e como sucede nos países que teñen a maior parte das instalacións. Tamén se demanda unha claridade normativa que aínda non está despexada.
A pesar de todo, e se ben aínda queda moito camiño por percorrer, Galicia xa está dando algúns pasos de calado neste mercado. A comunidade conta con oito plantas de biogás, cunha potencia instalada de 13,5 megawatts e unha xeración de electricidade conxunta que ascende a 30 gigavatios ao ano. Así, as de Sogama , Nostián e Barbanza-Lousame obteñen biogás a través dos residuos sólidos urbanos, nas estacións depuradoras de Bens e Lagares, dos lodos, en Carballo Biometanización, dos lodos industriais, e en Xustas Norvento, dos refugallos gandeiros.
A experiencia da depuradora coruñesa está impulsada pola Unidade Mixta de Gas Renovable, na que participan Naturgy, o Centro Tecnolóxico Energylab e Edar Bens e terá unha aplicación inédita, xa que parte do combustible será utilizado para alimentar as necesidades de carburantes da flota de furgonetas da estación depuradora e dun autobús urbano que realizará a súa ruta na área metropolitana coruñesa.
Respaldo ás renovables
Co proceso de descarbonización da economía como un referente na folla de ruta dos países europeos ata o ano 2050, Galicia tamén se fixa noutras tecnoloxías, debido ao potencial que teñen para a xeración de electricidade con fontes renovables. Debido a que o vento ou o sol non están dispoñibles durante todos os días do ano, pero a que o seu peso cada vez é maior no mix de xeración, precísase do almacenamento desa enerxía, que xa está a se experimentar a través de procesos con hidróxeno, e tamén de baterías de ións de litio, como o proxecto que lanzou Endesa nas súas instalacións das Pontes.
Reganosa achega coñecementos en estudos para a regulación deste mercado
En Europa existen medio milleiro de plantas de fabricación de biometano ?que pode ser inxectado na rede e consumido co gas natural convencional?, pero se a esta cifra súmaselle as de biogás ?que se utiliza principalmente para xerar calor e electricidade?, a cifra elévase ata as 18.000. En España, debido a que é un sector moi incipiente e que falta regulación, algúns actores do sector están a contribuír para achegar coñecementos e despexar as normativas que poderían regulalo. Nese caso atópase Reganosa que, como lembra Carlos Vales, director de explotación da compaña, participou na elaboración dun estudo, publicado no outono do pasado ano, no que, entre outras cuestións, quedou de manifesto que España conta actualmente con potencial suficiente para substituír por gas renovable o 10 % de todo o gas convencional que se está consumindo. Nestes momentos, a cifra de biometano que se está inxectando á rede ?desde a planta de tratamento de residuos sólidos urbanos de Madrid, a de Valdemingómez? non acada nin de lonxe o 0,1 %.
Pero ademais de participar nos foros autonómicos e estatais para a promoción do gas verde, a empresa con sede na ría ferrolá tamén ha ir dando pasos para acreditar o seu laboratorio neste mercado. María Rey , xefa de regulación e laboratorio, explica que tamén participan nun proxecto internacional «que busca potenciar o gas natural licuado e o biogás como combustibles para o transporte».
Axudas da xunta
Mentres a roda da actividade no sector móvese nestes diferentes ámbitos, Galicia tampouco queda parada no establecemento de axudas propias para favorecer a posta en marcha de proxectos deste tipo. Así, desde a Consellería de Economía, que dirixe Francisco Conde, incídese no establecemento de dúas liñas de incentivos para fomentar as instalacións de produción de biogás. Por unha banda, encádranse nas axudas para proxectos de aforro e eficiencia enerxética nos sectores industriais e de servizos e, por outra, nas destinadas a favorecer iniciativas de enerxías renovables e de eficiencia enerxética no sector agrícola primario. Entre ambas, a Administración autonómica mobilizará uns 10 millóns de euros en axudas.
