O terror tamén fala castelán. A mexicana Silvia Moreno-García e a arxentina Mariana Enríquez ponnos os pelos de punta
30 oct 2021 . Actualizado ás 05:00 h.Nada as asusta. Conxugan a palabra terror en feminino e desafían eses estereotipos de xénero que converten á moza na vítima boba do cruel e belo vampiro. Combinan denuncia política, tradición cultural e entretemento tenebroso e fano con acerto pavoroso. A mexicana Silvia Moreno-García e a arxentina Mariana Enríquez son a nosa sinistra proposta para pasar un Día dos Mortos (deixemos o Halloween para os anglosaxóns) en compaña dunha boa novela. Alguén dixo medo?
«Gótico», terror británico
Un caserón escuro e inhóspito que cruje polas noites, unha moza que languidece encerrada nun cuarto, un home atractivo e perigoso, un ancián malvado e tamén un cemiterio onde facilmente poderías atopar a Drácula, aínda que non estea alí nesta ocasión. E todo iso nunha cidade mineira pantasma do norte de México na que as brumas e as montañas trasládannos ao máis clásico terror británico.
Este é o escenario no que se desenvolve Gótico, unha novela de medo á que a mexicana-canadense Silvia Moreno-García deu unha volta de porca para combinar o calafrío do terror máis escuro coa crítica social. Empecemos pola localización elixida: «México está salpicado de cidades mineiras pantasma. Esta descrición ten un significado dobre. Por unha banda, fai referencia a lugares abandonados. Doutra banda, esas cidades conservan os vestixios do colonialismo e os seus excesos. Están cheas de pantasmas», explica a autora.
Esta dobre lectura de mensaxe anticolonial e historia clásica de medo fan de Gótico unha novela singular. Ambientada na glamurosa década dos 50 do século pasado, a trama ten como protagonista á nova debutante Noemí Taboada. Esta nena ben, filla dunha familia podente, recibe unha carta da súa prima recentemente casada co herdeiro británico de High Place, unha facenda nas montañas, na que lle conta de forma moi confusa que se sente ameazada e teme pola súa vida. Noemí decide abandonar as súas festas e pretendentes para ir salvar á súa prima sen saber que lle agarda.
Pasadizos secretos, citas xunto ás tumbas e visitas do máis aló, nos erizarán a pel, pero non menos inquietude provocarannos os apuntamentos sobre o racismo e a pureza de sangue, ou sobre os abusos sufridos pola poboación indíxena a mans dos propietarios das minas. Pero non che angusties, porque Silvia Moreno-García tamén nos dá un respiro. Toda esa escuridade se adereza cos detalles frívolos e luminosos sobre os modelos de festa que usa Noemí Taboada, que mesmo se pode atopar na páxina web en forma de boneca recortable cos distintos modelos de pór e quitar, ou o namoramento naíf que xorde entre os protagonistas. Pronto haberá serie.
«Alguén camiña sobre a túa tumba»
A proposta de Mariana Enríquez é moi diferente. Ofrece retrincos da súa vida a través das visitas a 24 cemiterios repartidos polo mundo. A andaina comeza en 1995 cunha Mariana Enríquez moi nova que visita, en compaña dun belo mozo, o cemiterio da cidade italiana de Xénova e queda fascinada polo ambiente gótico, romántico e escuro do camposanto. Alí comeza unha afección que manterá ao longo da súa vida.
Cada capítulo é unha visita a un cemiterio na que se intercalan vivencias persoais, pinceladas do contexto social e histórico do país elixido e lendas de mortos e tumbas relacionadas co recinto.
A autora arxentina non desaproveita a oportunidade para falar das terribles consecuencias que o colonialismo de finais do século XIX tivo en países tan distantes como Australia ou Uruguai ou para lembrar as traxedias dos desaparecidos baixo as ditaduras americanas.
Praga, Barcelona, París e Londres son algunhas das cidades ás que nos leva coa súa prosa exquisita e nas que nos abre as portas destes espazos de morte que esconden moitas vidas.
Hai historias románticas e escuras, pero tamén as hai de brillantes e de corte pop. Como a que sucede na Habana cando a autora acode para un concerto de rock. Algunhas anécdotas son difíciles de crer: como a do cemiterio de París no que Mariana consegue roubar un óso (que aínda hoxe non sabe a que parte do corpo corresponde ) e hai descricións fabulosas sobre estatuas, mausoleos e avenidas, que nos tentan a iniciar unha longa viaxe tras os seus pasos. A tumba de Elvis en Memphis ou a de Marx en Londres son algúns dos sepulcros soados que visitamos ao longo das súas vinte e catro paradas neste circuíto sobrenatural cargado de humor negro que nos deixa hipnotizados.
Dous libros que se gozan tanto como se sofren. Dúas escritoras que dan moito, pero moito, medo.