Un magnífico libro recompila as letras que grandes figuras da historia, como Beethoven, Nabokov, Mandela, Napoleón, Simone de Beauvoir ou Frida Kahlo, escribíronlles aos seus amantes
21 sep 2021 . Actualizado ás 17:19 h.E n esa excitación de abrir a porta do íntimo e de husmear no tesouro do privado asómome a este libro, Amor, cartas memorables, que cae nas miñas mans pola curiosidade de saber que se traen entre si os amantes. Pero non uns da chea, senón eses que encheron grandes biografías, escribiron obras mestras ou debuxado paixóns enfermizas. Como Beethoven, Borges, Simone de Beauvoir, Napoleón, Nabokov, Nelson Mandela ou Frida Kahlo, entre outros moitos. Esta é a proposta de Shaun Usher, o autor, que rastrexou a vida de figuras importantísimas da historia para descubrírnolas nese arrebatado momento, nese instante liberador que supón escribirlle ao outro para espir o corazón. «Unha carta é unha bomba de reloxería, unha mensaxe nunha botella, un berro pedindo axuda», expón Usher, que avanza que nesta forma única de expresión únense o superpoder do sentimento máis vital e o xeito máis privado de comunicación, por iso, augura, as cartas de amor sobrevivirannos.
Do libro —que case de modo obrigado debe lerse a intres, nese espazo curto de tempo que permite a intensidade dunha misiva— interesa a entrega, o xeito en que o amante se dá en cada palabra no contexto dunhas relacións que son moi diversas. Como a de Nabokov, que estivo casado 50 anos con Véra Slonim, quen exerceu de musa, de correctora, de tradutora e de gardacostas, e á que lle debemos que o manuscrito de Lolita non queda arrasado polo lume despois de que o escritor, atormentado polas dúbidas, guindase a obra á fogueira. «Na vida quixen a ninguén como a ti» se titula a carta, datada en 1923, ano en que Nabokov coñece a Véra. «Non hai palabras que fagan xustiza ao que sinto, pero é así. Mira, direicho deste xeito: co meu amor podería ter enchido dez séculos de lume, cancións e valor; dez séculos enteiros, longos e sublimes, repletos de cabaleiros subindo ao galope outeiros en chamas...», preséntase.
A mesma intensidade atopámola no fragor da batalla, onde Napoleón tamén soñaba con Josefina, á que acusaba de burlarse da súa debilidade nunha carta, que xulgada con ollos de hoxe, devén un amor asfixiante. «Fixen chamar ao mensaxeiro. Di que se pasou pola túa casa e dixécheslle que non tiñas ningún recado para min. ¡Vergoña debería darche, querido monstruito traveso e indolente, cruel e tiránico! ¡Se puidese encerrarche no meu peito, faríache a miña prisioneira!». Que distinto Napoleón a Nelson Mandela, que só ve a luz no cárcere relendo as letras da súa esposa Winnie. En prisión decátase de que ela tamén foi condenada a 16 anos e dedícalle «Boa sorte, cariño meu»: «Unha das miñas posesións máis prezadas aquí dentro é a primeira carta que me escribiches, o 20 de decembro de 1962, pouco despois da miña primeira condena. Ao longo dos últimos seis anos e medio, lina unha e outra vez, e segue conmovéndome», encóllenos Mandela o corazón nese desterro inxusto: «Nestes anos convulsos e violentos cheguei a quererche máis que nunca».
«AMPÚTOCHE DE MIN»
Pero se hai unha carta que fere arrebatadamente neste íntimo e exquisito libro, que edita Salamandra, é a que lle envía Frida Kahlo a Diego Rivera xusto cando ela acaba de ingresar no hospital onde lle van cortar unha perna. Alí, ao bordo do abismo, lánzalle dardos de amor envelenados ao pintor, despois de que lle puxese os cornos coa súa irmá e outras moitas mulleres: «Como caeron nos teus enredos? [...] Nunca puiden entender que buscas, que che dan e que che deron elas que eu non che dei. Porque non nos fagamos os pendejos, Diego, eu todo o humanamente posible deicho; agora ben, como carajos faslle para conquistar a tanta muller se estás tan feo, fillo da chingada... [...] Escríboche para dicirche que che libero de ti, imos, que che amputo de min; se feliz e non me busques xamais».
Hai en Amor, cartas memorables reconciliacións, desexos, soños, esperanzas, pero non agarde o lector atopar indicios de encontros eróticos ou a expresión explícita da pulsión sexual. Nin un mínimo húmido bico deslízase polas súas páxinas no que se advirte un censurado modo ou un modo amputado, que diría Frida, de presentarnos a realidade. Pero merece a pena lelo, tamén para comprobar que ata o máis tímido, como Jorge Luis Borges, desátase rendido aos pés de Elsa: «Penso continuamente en vostede, cunha intensidade que non se distrae, cunha desesperada e va riqueza». Este amor é de puño e letra, góceno, porque o futuro nos di que o próximo libro será unha colección enorme de WhatsApps que quizais teñan gardados, por ese lugar navega hoxe o corazón.