«Dous irmáns»: A mellor versión dun folletín clásico convertido en cómic

FUGAS

Unha turbulenta vida familiar convértese no retrato de case un século de transformación social no Brasil. Unha novela gráfica sobresaliente e adictivo

23 abr 2021 . Actualizado ás 05:00 h.

Son día e noite, auga e aceite, dous imáns que se buscan para repelerse. Dous irmáns. Pelexas familiares. Algo aparentemente ordinario, pero levado aquí ao extremo de converter a dous mellizos en persoas totalmente opostas. Opostas e enfrontadas. Un argumento manido, si, pero notablemente espremido por Milton Hatoum nunha pouco coñecida -polo menos a este lado do Atlántico- novela que toma o mellor do tradicional culebrón latinoamericano, evitando o almíbar. Dous irmáns. Hai infidelidades, hai disputas, hai sufrimento, e, claro, hai sangue e hai morte.

 Agora outros dous irmáns, xemelgos e estes xa non de ficción, Fábio Moon e Gabriel Bá (un ignora o porqué de apelidos diferenciados) tomaron ese monumental traballo en prosa para levalo a imaxes e traspasar a fronteira do folletín para convertelo nun cómic que sintetiza moi ben o devir histórico, económico, social e ata demográfico do Brasil de inicios do século XX.

Dous irmáns arrinca en serio. Coa morte dun personaxe maiúsculo en calquera familia: a matriarca. Unha muller que se despide dirixíndose a alguén que non vemos e abrindo un interrogante que empraza ao lector para o resto do cómic: «Fixeron xa as paces os meus fillos?». Eses fillos veñen dun matrimonio formado por dous emigrantes libaneses, unha parella que se coñecerá no restaurante que rexenta o pai dela e que nos dá xa unha pista do plural tapiz de orixes do Brasil. Ambientado en Manádevos, ás beiras do Amazonas, a cidade serve como un personaxe máis porque iremos vendo a súa transformación urbanística, a destrución de barrios tradicionais e a decadencia de comercios familiares. Nun deles se crían Omar e Yaqub, os fillos dese matrimonio libanés, dous rapaces entre dous continentes e cuxa disputa infantil pola compaña dunha nena provócalles o primeiro conflito, que deriva en cicatriz física nun deles. Esa marca e un guecho branco é o único que lles diferenciará en toda a novela gráfica.

Ese episodio remata conformando dúas personalidades antagónicas. Yaqub, coa cara cruzada por aquela ferida, vese forzado a irse ao Líbano, nun intento dos pais por que a distancia aplaque os problemas entre os mellizos. O seu regreso é o outro inicio da novela, de maneira que todo o cómic é un ir e vir no tempo, uns saltos resoltos nalgúns momentos mellor que noutros. Ese xogo cos tempos e as elipses narrativas nas relacións entre os personaxes -posiblemente porque non todo se puido trasladar da novela ao cómic (editada por Planeta Cómic) coa suficiente precisión- obrigan a un esforzo extra para evitar perderse nunha maraña de secundarios. E aí sobresae unha pequena asistenta do fogar e un neno que rematan por converterse nos narradores, en privilexiados espectadores (convén non dicir máis) do que sucede nos salóns da casa familiar, unha mansión colonial cuxa decadencia se vai advertindo co paso das páxinas.

Omar e Yaqub vivirán así entre a distancia física e o desprezo próximo, algo que Fábio Moon e Gabriel Bá logran trasladar en canto ponos fronte a fronte, con algunhas secuencias moi ben resoltas. O certo é que non hai un debuxo de enorme profundidade, pero o branco e negro e a coidada ambientación da cidade, rúas, tendas, bares, clubs... rematan por trasladar cada secuencia ata noventa anos atrás. Un imaxínase ata cheiros e música naquel tempo, e iso ten un enorme mérito. Ata se advirte o alumeamento dun símbolo do Brasil, a construción da súa capital administrativa, Brasília, onde xunto á ilusión polo nacemento desa metrópoli advírtese quen soubo sacar tallada do dineral que se moveu por alí: Yaqub. Un tipo que se move ben entre a elite e a corrupción, entre as luces de delicados salóns de baile e os escuros despachos onde saltan os reais. Omar, en cambio, converterase nun tipo da noite, atraído polo hampa e a prostitución, torpe para expresarse, incapaz de atoparse, rebelde nos seus estudos, desbocado cunha copa ou unhas cartas entre as mans... Pero sempre amado por esa nai coa que arrinca Dois Irmãvos ,o título orixinal. Porque aí está unha das claves deste folletín: no incondicional alento dunha matriarca que se resiste a acabar baixo terra sen ter logrado a reconciliación dos seus pequenos. Todo un dramón decimonónico publicado no século XXI e que vale para calquera tempo e lugar.

«DOUS IRMÁNS»

Fábio Moon e Gabriel Bá

 EDITORIAL Planeta PÁXINAS 240. Blanco e negro PREZO 25 euros