A «vacina» en seis libros: de «A filosofía de Mafalda» ao último de José Antonio Marina

FUGAS

A filosofía ten presenza entre as novidades: «Biografía da inhumanidad», «Filosofía ante o desánimo» e «Tempo de coidados» son algúns dos títulos que chegan xunto ao último da «filla» de Quino para facernos, mentalmente, máis fortes

13 abr 2021 . Actualizado ás 10:31 h.

«Aos gatos uno nunca sabe como lles vai», observa con estoicismo felino Mafalda, a pequena filósofa que segue alumando co seu humor grande o camiño da infancia á madurez, a realidade sen filtros máis de medio século despois de nacer. A filosofía de Mafalda, xa un clásico, supón a volta en tiras esta primavera da «filla» de Quino. Os bocados mafaldinos son un grolo de humor negro pero sempre cun punto soñador que axuda a refrescar a viaxe de José Antonio Marina no seu novo libro, Biografía da inhumanidad. Historia da crueldade, o despropósito e a insensibilidad humanas, 320 páxinas nas que o premio nacional de ensaio discierne a cualidade que nos fai máis humanos (a compaixón), indaga na orixe da bondade e a maldade, revela a idade de ouro dos sentimentos e revisa atrocidades e conquistas desde «os nosos violentos antepasados».

A humanidade é un xogo no que hai que entrar, sabe Mafalda, por máis que lle quite a unha a nenez de golpe, as ganas de xogar. «Que diaños pásache, Mafalda? Volvíchesche tola?», pregúntalle Miguelito ao vela camiñar p'atrás nunha das viñetas que reúne a nova selección de Lumen. «Hai que avanzar coa humanidade, Miguelito, hai que avanzar coa humanidade», quérese convencer. Mafalda nos columpia da carencia ao ideal para traernos sempre de volta á realidade. A súa é unha filosofía en pequenas doses para aprender a aterrar.

Outra vacina de filosofía comprimida nunha novidade editorial é a Filosofía ante o desánimo de José Carlos Ruiz, autor da superventas A arte de pensar, que nos prevén con intelixencia (e situacións e tendencias actuais concretas) de males do noso tempo como a «bulimia emocional» (a «enfermidade» de non deixar de acumular experiencias co obxectivo de tachar puntos dunha lista ou vomitarlas en redes sociais), a presión por manternos sempre novas e ao día, e por mostrarnos felices todo o tempo, ou ese baleirar de autenticidade e pouso as nosas relacións pola urxencia e as limitacións do virtual fronte ao humano. «Átannos novas cadeas», afirmaJosé Carlos Ruiz, que invita a curarnos de inquedanza saboreando o curativo arte de non facer nada e a redescubrir que é a felicidade, hoxe que toda unha industria se ocupa en pórlle, ansiosamente, prezo e disfrace.

Axitación, de Jorge Freire, rescata unha máxima moi oportunda de Pascal para ilustrarnos con humor sobre o mal da impaciencia, ese que sofre o que el chama Homo agitatus, incapaz de quedar quedo, sen máis, nunha cadeira no seu cuarto. Pensar e aburrirse son unha forma de insubmisión, sinala Freire nun ensaio que marabillou, entre outros, ao director Álex de la Iglesia.

A catedrática de Filosofía Victoria Camps acaba de publicar este abril Tempo de coidados, unha revisión do valor do coidado que chama hoxe a un cambio de mentalidade e á necesidade dunha Administración «máis coidadora e coidadosa». «Hai que repartir do deber do coidado, non pode recaer só na familia nin na muller, nin deixarse á improvisación», advirte a filósofa, que sinala a vulnerabilidade dos maiores e invita a repensar o modelo de residencias nun ensaio que guinda luz sobre a fraxilidade.

A arte de ser feliz, de Schopenhauer , non é novidade, pero coñece unha coidada e relativamente recente edición na editorial Nórdica que nos arma de pensamento sólido en 50 regras de ouro para aprender a vivir. É sorprendente como propón mitigar a dor, porque desmonta toda a pompa da aparencia que damos hoxe a unha felicidade que esconde , no fondo, soidade e dor. É difícil atopar a felicidade nun mesmo, sinala o mestre do pesimismo, e imposible atopala noutro lugar.