A escritora de orixe galega condúcenos no seu último libro, a medio camiño entre o ensaio e a novela de viaxes, ao universo de Jane Austen
06 abr 2021 . Actualizado ás 14:54 h.A procura de referentes literarios femininos levouna ata ela cando era unha adolescente. Nun momento no que os voos están restrinxidos, Espido Freire (Bilbao, 1974) mergúllanos nunha aventura literaria polos mundos da escritora de Sentido e sensibilidade en Tras os pasos de Jane Austen (Ariel). Un percorrido emocional que funde ensaio e novela de viaxes non exento dun perigo: converterse en austenita.
-Por que pode ser interesante ler hoxe a Jane Austen?
-Hai unha característica que me chama a atención por amais de todas, a súa agudeza analítica. Cando che metes nunha novela, observas a sociedade da man de alguén extremadamente intelixente, que distingue o postureo da esencia. Unha preocupación que aínda hoxe nos inquieta: non perder o criterio de quen somos no medio das esixencias das aparencias. Todas as heroínas de Austen resolven ese conflito dun xeito que mesmo hoxe considerariamos correcta. Ás veces perden, polo menos durante un tempo, pero acaban cunha ganancia: a fidelidade a elas mesmas. Jane conecta coas necesidades do lector actual. E logo, é moi divertida, moi sagaz. A súa literatura, sen adaptación previa, lese moi ben, cousa que non pasa con todos os autores do XIX. Non necesitamos facer un gran esforzo en Orgullo e prexuízo para meternos na casa dos Bennet.
« Austen non só fala de desatinos sentimentais. Gran parte do que trata ten que ver con cuestións económicas, de poder, e con duelos de intelixencia»
-É a autora recorrente, fetiche, típica?
-Non é unha autora típica, o que pasa é que foi moi imitada. Malas ou regulares copias das súas novelas lemos e sufrido moitas. Cando chegas ao orixinal, descobres que é infinitamente mellor. De Orgullo e prexuízo houbo infinidade de versións e orixinou toda unha rama de novela sentimental ou rosa, o que fixo que moitos se familiaricen coas súas tramas e outros a demonicen. Austen non só fala de desatinos sentimentais. Gran parte do que trata ten que ver con cuestións económicas, de poder, e con duelos de intelixencia, como Shakespeare en Moito ruído e poucas noces. Emma é a historia da construción dunha personalidade que cre que pode arranxar o mundo e dáse conta de que está a manipular sentimentos alleos. Persuasión é a historia dun arrepentimento e, por suposto, hai tramas amorosas, como houbo en todas as grandes historias literarias. Agora, quen queira buscar unicamente esa parte máis lixeira vaina atopar. Austen entrou no canon universal literario moi pronto, precisamente, por esa lectura en varios planos.
«'Os Bridgerton' é unha serie que é pura fantasía. Toma a contorna e os tópicos da época e lévaos ao seu terreo, o cal é absolutamente digno, pero non ten unha relación directa coas novelas de Austen»
-Son «Os Bridgerton», a serie de Netflix, un cruzamento entre «Gossip girl» e Jane Austen, como algúns a definen?
-Non son o público obxectivo dos Bridgerton. É unha serie que é pura fantasía. Toma a contorna e os tópicos da época e lévaos ao seu terreo, o cal é absolutamente digno, pero non ten unha relación directa coas novelas de Austen. Ela é coherente co momento histórico. A serie é tremendamente machista sen unha reflexión sobre iso. As novelas de Austen reflíctenche unha sociedade machista, é inevitable, é que o era. Con todo, a impresión ao acabalas é de que se loitou por unha voz e unha dignidade.
-Bota de menos os seus «tours» literarios cos lectores por Hampshire?
-Claro. Viaxar aos lugares onde habitou é un golpe de realidade moi interesante. Ves desde onde escribía. Aínda que pasaron 200 anos, gran parte das súas contornas, como Bath, están ben preservados. Agora que estamos nun movemento de autoficción constante, con Austen intentouse facer case unha lectura biográfica das súas obras e non encaixa sempre moi ben.
-Ten gancho todo o victoriano?
-E teno Austen, que non naceu nin creou a súa obra nesa época (como as Brontë), senón na xeorxiana ou da regencia, que é anterior. Ela tivo a oportunidade de ler e de ter preto exemplos de mulleres que escribían, mesmo novela satírica e moralista. E chega a época victoriana, de enorme esplendor, pero dun retroceso en valores, onde a muller se reduce ao anxo do fogar. Agora estamos a combinar ondas sucesivas do posvictorianismo. Sobre todo, no concepto do amor romántico. Aí Austen non encaixa particularmente ben. Fala do cortexo, pero tamén de matrimonios que levan mal, das equivocacións. Atrévese a rirse dos homes. De noviña conviviu con moitos, cos seus irmáns e no internado do seu pai, pastor. Tiña claro quen era ela e como estaba rodeada de mentes inferiores, sobre todo, masculinas.