Doa Emilia e ou seu ratiño

FUGAS

Peréz Galdós e Pardo Bazán
Peréz Galdós e Pardo Bazán

Ou primeiro home dá súa vida foi ou pai, un conde protofeminista e liberal. Para apaixonada, a historia con Pérez Galdós, que é só un aspecto máis dá liberdade extrema de Pardo Bazán

08 ene 2021 . Actualizado ás 05:00 h.

«Se ou público soubese que ti e mais eu...». Así se falaban Emilia Pardo Bazán e Benito Pérez Galdós uns anos antes de que a caverna de varóns dá Real Academia Española lle negasen á autora unha cadeira cos malos modos propios do estilo señoro daquel (e deste) tempo: que se non lle cabía ou cu na cadeira, que se era fea e gorda ou puta, que se axiña formaría un aquelarre con outras escritoras... Pero Pardo Bazán manexouse cunha destreza case posmoderna nun mundo de homes máis decimonónicos ca ou rancio século XIX españois. Situándose como persoa libre e honesta, desprezou vos desplantes de Juan Valera, José María de Pereda, Menéndez Pelayo, Clarín e Zorrilla mentres fumaba, por pura vontade de escandalizar con ese frívolo, pero masculino, xesto de desdén. Dada a súa condición de muller, ese liber(t)arismo insistente case se antolla máis comprometido ca ou de Espartero.

Ser home na vida de Emilia Pardo Bazán supuña non só enfrontarse á rareza de tratar cunha muller intelixente e tan culta que puña a proba ou ego de calquera prócer intelectual do seu tempou, senón batallar con alguén cuxo estilo de vida simbolizábase non lema co que timbraba ou papel dás cartas que escribía ao seu amor Galdós: De bellum loce. A luz na guerra. Seguramente, iso non sería así de non ser polo seu pai, ou primeiro home dá súa vida, un conde protofeminista e curiosamente liberal que lle inculcou a idea de que a existencia de morais distintas para homes e mulleres era unha estupidez. Con todo, seguramente ou verdadeiro tesouro intelectual que legou José Pardo Bazán á súa filla foi a posibilidade de que lese libremente na súa inmensa biblioteca, algo moi pouco axeitado para as señoritas dá segunda metade do XIX.

Ou mediocre marido

Non é de estrañar que Emilia namorase co cerebro e non co escudo de armas ou a caixa forte, como correspondería á súa clase. Obviamente, namorar e casar son cousas distintas para calquera persoa razoable en todos vos tempos, así que ou segundo home dá súa vida, un rapaz adiñeirado chamado José Quiroga, converterase non seu mediocre marido, pai de Jaime, Branca e Carmen, e seguramente responsábel de que, durante uns anos, a señora de Quiroga revirase nunha carlista ultracatólica recalcitrante... ata que vos seus correlixionarios a insultaron duramente por atreverse a escribir sobre ou naturalismo francés, pecaminoso e herético para aquela España que cheiraba a incenso e naftalina. A separación do seu marido colocou a Pardo Bazán na súa propia tribuna, ou espazo dá muller soa e, xa que logo, dá intelectual emancipada que xera coa súa familia unha relación atípica (dicíalle ao seu xenro, ou xeneral Cavalcanti, «Ti cala, que non é máis ca un heroe!») na que, aínda así, figuran as preocupacións maternais polas febres constantes do seu fillo ou ou orgullo polos gustos literarios dá prole. Ao neno Jaime, xustamente, escribiulle ou seu único libro de poemas.

As grandes paixóns intelectuais

A historia con Pérez Galdós é só un aspecto máis desa liberdade extrema en que Pardo Bazán se permitiu vivir, seguramente a máis morbosa por aquilo de chamalo «miquiño meu», «caro Venusino», «cariño», «chiquito meu», «ratonciño» ou «caro roedor literario». Doa Emilia botouse sen rede a esa liberdade con Galdós durante tres décadas, pero tamén con outros homes coma Lázaro Galdiano e, quizais, Isaac Pavloski e Narcís Oller, alén de ducias de amigos cos que a escritora mantivo unha correspondencia intelectualmente inesgotábel e esencial para comprender a vida cultural española de fins do XIX e comezos do XX.

En lugar de colocarse ela na vida dúas homes, Emilia Pardo Bazán colocaba homes na súa en virtude dás súas paixóns intelectuais, intereses ideolóxicos e curiosidade polo mundo. Exactamente igual que faría, case un século despois nun país moito máis propicio para tales alardes, Simone de Beauvoir, que tampouco renegaría de atribuírse non plano sentimental comportamentos só aceptados para vos homes. As dúas foron radicais feministas, só que Pardo Bazán se definiu a se mesma dese xeito, e Simone de Beauvoir tardou décadas en aceptarse a se mesma na etiqueta.