A Premio Nacional das Letras volve cunha novela que golpea como os horrores domésticos, pero deixa pasar a luz. «Esta é a miña novela máis luminosa», asegura Rosa Montero, que revela como naceu o que chama «o huevecillo»
16 oct 2020 . Actualizado ás 05:00 h.A alegría é un hábito que defende do desgarrador dentada da realidade Rosa Monterou na súa nova novela. A boa sorte (terceira edición en tres meses) invita a baixar dun tren absurdo de vida para darse un parón, e un novo comezo. «Eu creo na mala sorte. Pero a boa sorte depende moito de nós. E consiste, sobre todo, en ser capaz de narrarse a vida doutro xeito», asegura a creadora de Bruna Husky. «Como dicía Epicteto, o que lle afecta ao ser humano non é o que lle sucede, senón como se conta o que lle sucede». A primeira célula desta historia naceu nun AVE que toma a miúdo, pero desde o que viu só unha vez a paisaxe que a inspirou. «É coma se o deus dos escritores fixéseme un sinal pondo o decorado», ri. Hai un libro de Rosa Montero para cada mal: Á enfermidade e o esquecemento vaille ben A tola da casa. A lduelo, A ridícula idea de non volver a verte . Ao estrés e a soidade que inflige unha gran urbe, Instrucións para salvar o mundo. Ao desamor, O amor da miña vida. E a eses horrores domésticos que esnaquizan o corazón do mundo, A boa sorte.
-Nesta novela enfróntanos a unha crónica de horrores caseiros. Ao caso dos Turpin, o dos West ou a historia da pequena Sara, de Valladolid , á que un neonazi violou e matou dunha malleira brutal aos 4 anos. Parte o corazón. Esa nena non tivo a oportunidade de narrarse a vida doutro modo.
-Si. A mala sorte existe. E un dos temas da novela é o mal sen sentido, o de psicópatas alleos a toda empatía. Di a novela que as relixións se inventaron para darlle sentido ao mal e que non nos destrúa. Eu escollín para representar ese Mal con maiúscula estas historias reais que dis, porque non existe maior exemplo do mal: pais que no canto de ser niño e refuxio son o inferno para os seus fillos. Pais e nais que torturan e maltratan.
-Di: «Os monstros ocúltanse no lóbrego ventre do silencio doméstico».
-Exacto, no silencio do fogar. E se cadra non tes nin idea e son os teus veciños. Ou se cadra si tes idea, pero prefires non inmiscirche.
-Hai moito silencio cómplice do mal.
-Si. Os expertos din que hai un 1 % de psicópatas. E entre un 4 e un 8 % de narcisos e psicopatoides. O 90 % restante somos persoas a este lado do río, xente máis feita para o ben. O problema é que moita desa xente é covarde, perezosa eticamente.
-Os seus libros invitan a entrar en acción. É unha literatura activista, parece ter as súas causas claras.
-Se o é, sae só. Eu non creo nas novelas utilitarias. O sentido da novela é buscar o sentido da existencia. Non podes empezar esa viaxe levando as respostas. Parécenme unha aberración as novelas feministas, ecoloxistas, etc., aínda que eu como cidadá sexa iso, e translúzase ao escribir.
«Son unha sobrevivente nata, creo que sempre hai unha esperanza»
-Como apunta Eduardo Mendoza, a literatura de autoaxuda non está entón nos «libros de autoaxuda».
-Evidentemente. Ti non escribes para ensinar nada, escribes para aprender. Os meus libros axúdanme. Son unha sobrevivente nata, creo no ser humano, que sempre hai unha esperanza. Iso se transparenta nas miñas novelas, menos en tratareiche como unha raíña. E A boa sorte é a máis luminosa, grazas a Raluca. Ese personaxe sálvame. Lémbranos que temos a capacidade, e a obrigación, de ser felices.
-«Ser outro é un alivio. Escapar da propia vida», escribe. Ten que ver co que se sente ao escribir?
-Seguramente. E ten que ver con ler, con ir ao cine, con ver series... Non creo que haxa unha persoa maior de 14 anos que non teña sentido o desexo de escapar da súa vida, e non porque non lle guste, senón porque unha vida é moi estreita para todas as posibilidades que temos. O tempo vai podando ese millón de posibilidades, como un xardineiro frenético e vainos deixando encerrados nunha vida. ¡Que vertixe!, o das outras vidas que poderías ter vivido... Desde o 2010 desapareceron en España 200.000 persoas, e quedan 6.000 casos aínda abertos. Hai xente que decide borrarse, baixar da súa vida.
-Escribir é unha forma de consolo?
-É algo máis que terapéutico, máis que a aspirina que tomas para a dor de cabeza. Eu empecei a escribir con 5 anos, desde que me lembro como persoa escribo. Escribir é respirar, forma parte da miña estrutura para manterme en pé. ¡Non se como llas arranxa a xente para vivir sen escribir!
-Ou sen ler...
-A lectura é un talismán. Que fariamos sen a literatura e a beleza? Dicía Georges Braque: «A arte é unha ferida feita luz». Como sinala Harari, o que nos fixo Sapiens foi a capacidade de narrar. Dicía Pessoa: «A literatura é a proba inequívoca de que a vida non basta».
-Baixámonos do tren para vivir, na novela, en Pozonegro. Onde está ese lugar, que é en realidade?
-Pozonegro un personaxe máis da novela. Ocorréuseme esta novela, o que eu chamo o huevecillo, o 29 de abril de 2017, en que eu ía no AVE Madrid- Málaga a unha charla nun club de lectura en Alhaurín el Grande. Ía escribindo no computador e o tren parouse de súpeto nun sitio que non era unha estación, e vin esa paisaxe horrible que describe a novela. Nestes tres últimos anos collín bastantes veces ese mesmo AVE , pero non volvín a atopar esa paisaxe, é coma se o deus dos escritores houbéseme posto ese decorado para a novela. Aquel día vin ese cartelito de véndese » no balconcito miserable amais das vías, e foi un belisco ao corazón; pensei: «¡Pobrecito, non o vai a vender xamais!». Din os expertos que os novelistas somos xente que non acabamos de madurar, que somos como nenos... E aí ocorréulleme a idea de: E se houbese un personaxe que fose no tren, vise o cartel e decidise baixar aí? Pareceume tan emocionante a idea ¡que me turbou! O lugar tiña esa pinta de poboado industrial, porque Pozonegro non ten nada que ver coa España baleira do campo, senón co contrario, un asentamento industrial agonizante.
-Pero Pozonegro tamén é un estado de ánimo do protagonista, non?
-Exacto. É esa falta de lugar no mundo que sente el.
-Parécese a literatura á psicoloxía? Vostede tamén é psicóloga...
-Bo... deixei Psicoloxía en cuarto e non aprendín nada en catro anos. A literatura parécese en todo caso ao que chamamos psicoloxía de andar por casa, que é unha capacidade empática, que che interese e gústeche a xente, que a observes e obsérvesche impávida. O que máis me gusta no mundo é a xente, ver como a xente está no mundo. Ver que lles pasa, que parecidos e que distintos somos todos, as dúas cousas son verdade. E é fascinante.
-Gústame moito esa frase da novela: «O vibrante atractivo do inesperado».
-Hai persoas que necesitan rutinas, e é moi lícito, pero a min pásame ao contrario. Para min, as rutinas son gaiolas. O inesperado paréceme un agasallo do ceo.
-Que é o mellor que lle dixo un lector?
-O teu libro hame convertido en lector.
—A súa nai é a súa musa artista. Dedícalle esta novela e tamén o conta en «A tola da casa», salvoulle a vida ao ensinarlle a ler.
—Si, a miña nai ensinoume a ler aos 3 anos e era unha narradora marabillosa, unha artista. Cando enfermei [de tuberculose] aos 5 anos xa sabía ler, ela ensinoume antes.
-Cambiou o amor da súa vida? Ese libro seu, «O amor da miña vida», onde fai seus «As mil e unha noites», «Lolita» ou «A montaña máxica», cambia moito a perspectiva da lectura e do amor...
-¡Non! O meu amor é o mesmo. Segue sendo a lectura. Ese é un amor que non che falla.