Dice Natalia Ginzburg que non se pode facer nada na vida sen algo de cansazo. Así chego eu a Turín, con esa indolencia preventiva e a decisión de aloxarme no mesmo lugar onde se suicidou Pavese. O hotel Roma ten o encanto e a austeridade do antigo. Collo as chaves do meu cuarto e subo as escaleiras. Cando abro a porta e vexo a cama estreita apoiada contra a parede mirando a un exiguo ventanuco, apenas un paso de distancia ata o baño, diminuto e triste cos seus azulexos brancos, paréceme unha contorna demasiada deprimente e pido que me cambien a outro cuarto. É preciosa. O chan de madeira, os teitos altos, a cama enorme coa súa roupa branca e dúas grandes ventás á praza Carlo Felice. Alí volvo cada noite despois de camiñar baixo os soportais con esa anarquía que só se poden permitir os que viaxan sos.
A autora de Léxico familiar viviu alí, na cidade do Po, nun edificio de catro plantas que garda un amarelo doutro tempo, ao contrario que as súas novelas que, en lugar de amarillear, fanse máis brillantes co paso dos anos. Turín é unha cidade de pantasmas e de cafés. Atendida por camareiros con chaquetilla e rodeada de paredes adamascadas leo ao poeta de «Virá a morte e terá os teus ollos» e bebo beberaxes alcohólicas servidas en copas de cristal esmerilado.
O oficio de vivir fíxose duro para todos eles, Ginzburg, Pavese, Levi, que pasou oito meses en Auschwitz e estremeceunos con Se isto é un home. Nun portal do corso Re Umberto, segue o seu apelido ao lado dun botón dourado. Vexo, detida baixo os plátanos do boulevard, a fachada do edificio onde un día se tirou polo oco das escaleiras.
Sobrevivir, ás veces, é unha ilusión.
Todas as cidades, se che atreves a camiñar un pouco, perden o seu esplendor, por moi belas que sexan. En certos barrios van abandonando os seus encantos coa mesma velocidade que ti me quitabas a roupa. Por iso gústanme as cidades cargadas de outono. O outono sálvao todo, excepto a nós.
Cruzo o río sen determe, obviando aquela canción de Presuntos Implicados que tanto escoitaba na miña adolescencia. De súpeto, de todo fai xa demasiado tempo. Busco unha casa en Corso Casale. Atraveso o portalón e fotografo unhas escaleiras de terrazo gris. Talvez por elas baixou Salgari o día que decidiu quitarse a vida. O autor de Sandokan fíxose o harakiri nun monte próximo. A morte pode ser unha escena de novela e as débedas, á fin e ao cabo, non son cousa dos mortos.
Antes de regresar atrévome por fin a preguntar ao recepcionista cal é o cuarto que Pavese escolleu para tomarse a súa dose letal de somníferos. Dáme o número cun xesto que non sei interpretar. Displicencia ou desprezo. Cando chego á porta comprobo que é a mesma que eu refuguei. Talvez, despois de todo, eu sexa unha «tola á que aínda lle queda opción de volverse corda» , e el fose un soñador, e xa se sabe, «Ao soñador non queda máis que apartarse da terra».