Eses cafés galegos nos que nacen as historias

FUGAS

Anxo Manso

Os escritores Manuel Rivas, Inma López Silva e Javier Pena invítannos a seguir unha mariola de letras. Entramos onde escriben. Estes son os nosos bares das grandes esperanzas

27 dic 2019 . Actualizado ás 15:20 h.

A literatura está no aire de bares e cafeterías. Galicia ten os seus propios bares das grandes esperanzas, cafés que poden ser un cuarto con vistas, un refuxio, unha oficina, un cuarto a compartir con descoñecidos, un paritorio onde se dan a luz historias. Nos cafés a vida pide unha pausa para despexarse e liberar o seu tempo da axenda das inercias cotiás. A soidade dun problema disólvese no baile dunha culleriña. No Café A Barra, da Coruña, escribe Manuel Rivas, cicerone neste percorrido de letras no que nos asomamos a locais que ven nacer poemas, relatos e novelas, e a eses outros que son big bangs, lugar de creación para o artista. Inma López Silva, que publicará en febreiro Ou libro dá filla, e Javier Pena, que deu aos lectores un belisco de felicidade coa súa novela Infelices, tamén nos descobren onde se inspiran e fórmanse os órganos vitais das súas obras.

Nunha mesa na Barra, espera e escribe o autor que nos sobrecogió fai máis de vinte anos co libro de contos Que me queres amor? Nun dos cafés que se gañaron o afecto literario de Manuel Rivas hai mesas ocupadas por señoras que axitan con ritmo os dados sobre un taboleiro de parchís. O bater lembra o ruído dos dedos nas vellas máquinas de escribir, ou das máquinas de coser. Ten algo infantil e laborioso ese son, de artesán obstinado. «Eu sempre escribín nos cafés. Hai unha psicoxeografía tabernícola. Nese mapa dás tabernas inclúense bares, cafeterías, pubs… Recordo na adolescencia eses pubs aos que che gustaba ir pola música a escribir. Como ou Dylan's, ou primeiro pub dá a Coruña non sentido cultural. Estaba na Cidade Vella, e non era copia. Tiña esa cousa de club secreto. De feito, pechárono varias veces! Estouche falando do ano 71 ou 72. Foi un bar pequeno que tivo un papel activo culturalmente, era un lugar fronte ao deslugar, un lugar con memoria, con emoción», lembra Rivas dun bar no que soaba a rebeldía en temas de Pink Floyd, Neil Young, Paco Ibáñez, Joan Baez ou Mercedes Eslamiada.

Anxo Manso

Un café leva a outro café, e A Barra do 2019 leva por un atallo da memoria de Ou'Rivas ao Dylan's dos 70, o lugar baixo sospeita que viu nacer varios poemas do autor naqueles anos nos que estaba no instituto de Monelos. Unha imaxina ao escritor nunha illa, enfrascado no silencio, impermeable ao ruído coloquial do mundo. «A min gústame ou son dous cafés, resulta estimulante ese ruído, ese algo en movemento que hai nos bares e vos cafés. Neles líbranse batallas simbólicas, ás veces chegánche algunhas frases que son a boca dá literatura», afirma o autor de Ou libro dous manifestos. Algunhas das súas obras fóronse nacendo co son de Nick Cave, do álbum The Boatman's Call, cos nocturnos de Chopin ou o piano de Erik Satie. Pero Rivas atopa tamén a música nesas «voces baixas dous cafés, nas súas conversas». O novelista foi asiduo do Dublín e do Rochester. «Vos libros arden mal escribino aí! Nun recanto do Rochester ao lado dá cheminea », revela Rivas, que se divide entre A Barra, o Dársena e o Macondo en función do momento. «Cada café ten a súa psicoloxía, a súa xeografía íntima. A Barra e O Faro, en San Agustín, ou que teñen ademais é que son cafés de mercado, de praza, e iso notar moito. Porque as praceiras son xente moi literaria.Teñen un falar fresco, suxestivo, son unhas fontes de información moi boas! Cando se fala de líderes de opinión, eu non penso en tertulianos, senón na xente que traballa praza. Esa sinceridade que teñen non falar ten que ver co que venden, co pan, co peixe. Aí está a sinceridade do pan e a liberdade do mar».

«Vos cafés son como cabanas, cápsulas nas que estás con xente e á vez ás túas cousas», di o escritor. «O Café dá Esperanza [que poden visitar en Vos libros arden mal] foi non XIX un lugar fundacional. Non mundo portuario e liberal do Atlántico, este café era unha consigna. En Nova York sabían que na Coruña estaba ou Café dá Esperanza. Era un lugar mítico na loita pola escravitude», lembra Manuel Rivas. O Borrazás, O Patacón, o Xornes e o Filloa, na Coruña, están na ruta de Rivas, que lembra o Café Unión, o Cantón Bar («pero de noite, porque de día era de xente ben!»), o Galicia, o Compostela, e o recuperado café Marfil. Tamén apunta ao Derby, o Azul, O Gaiola e A Lúa, en Santiago. En Vigo, o Bar das Almas Perdidas, merece un brinde literario, un reencontro.

M.MORALEJO

A piques de lanzar Ou libro dá filla, Inma López Silva cítanos no Café Vitruvia, de Vigo. «É un sitio especial de xente vinculada á música clásica. Hai un piano de cola. Teñen unha programación permanente de música clásica e poñen jazz. É un sitio agradable, céntrico, que cadra ben», presenta. O primeiro que debe ter un café é wifi. «Logo, gústame que teña xente. Non que haxa un estrondo nin ou típico bar de fútbol. Pero se xente en movemento, e mellor sen tele... Sempre gústame tamén que teña unha decoración agradable. Para escribir, escollo ese tipo de café non que quedarías cunha amiga», revela. «Eu son moito de aproveitar vos tempos. Levo ou caderno e ou portátil amais e en calquera momento póñome a escribir. quedo contigo, ás veces chego a propósito media hora antes para ter ese tempo para min, para revisar un capítulo ou escribir un artigo», comparte a autora de Chámame señora, pero trátame coma a un señor. Atopa inspiración en cafeterías e bares de tapas. «E abriron hai moi pouquiño ou café A Manier. Esta zona na que vivo eu é moi de batalla, aquí están a facultade de Empresariais e de Peritos e tamén vos xulgados. E é a zona dúas astaleiros, así que hai moita diversidade, desde vos de almorzo ata eses bares de viño á primeira hora dá mañá», relata.

FAVORITOS EN SANTIAGO

«Pero faltaba un café como A Manier, bonito, café-café, de deseño coidadou». De Catro a Catro é un dos «míticos» de Vigo, apunta López Silva. «Gústame ademais que promove a maxia. Eu teño levado ás nenas alí a espectáculos de maxia. É interesante a cultura de bar. A cultura non só se fai nos teatros, tamén medra nos bares. Lémbraste do soto do hotel Compostela? Ou café do hotel era ou soto, e parecía doutra época. Tiña un punto de club inglés e púxose moi de moda para ir estudar cando eu estaba na universidade. Recordo que se falabas rifábante vos camareiros! Por falar nun bar… Paréceme ou colmo dous cafés. Era ou contrapunto do que pasaba nalgunhas bibliotecas, que eran máis ben ligotecas», di. En Santiago, entre os favoritos de Inma López Silva estaba fai uns anos o Derby, «que despois se fixo moi turístico». «Non podemos esquecer vos cafés dous aeroportos, que non serán inspiradores pero axudan a aproveitar vos tempos », menciona.

XOAN A. ADOITAR

Aterramos no Mambara, rúa dás Orfas. Alí poden atopar escribindo polas tardes a Javier Pena, unha das revelacións do ano con Infelices, novela á parte, cunha complexión sólida no corpo da trama. En Infelices hai un círculo de amigos, o Círculo de Viena, que toma o seu nome do café no que se reúnen. «O Viena non existe como tal, pero ten a súa base no que foi o Itati», conta Javier Pena, que dedica catro ou cinco meses a escribir un primeiro borrador en casa, «só, en silencio absoluto». A corrección, con todo, pídelle café. «Necesito saír, sentir a vida. Póñome jazz instrumental e corrixo. Esa parte pode levarme anos e sempre a fago en cafeterías. Gustaríame que lesen isto as cafeterías e explicásense, por fin, que facía ese señor calvo que viña, pagaba un café e quedaba de cinco a nove», chancea. O Blu (agora tomado polos peregrinos) e o Mambara son os seus favoritos. «Póñome en fronte dunha cristaleira e vexo á xente pasar», conta. Entón, café con vistas? «Se me concentro, dáme igual que pase a carroza real, que non levanto os ollos do computador. Pero gústame descansar a vista, levantar os ollos e ver xente, ver vida. A escritura é un oficio moi solitario», expón Pena, que ademais de olfacto para as historias ten ollo para detectar enchufes: «Eu son dos que nunha primeira inspección vexo se teñen enchufe».

Hai nos cafés brotes de relación social silenciosa? «Eu diría que é máis un estar dentro da vida, dentro dunha pausa vital mentres escribes. E nos cafés escóitanse conversacións moi interesantes. Dalgunhas tomei notas que quiza utilice en próximas novelas. O personaxe de Amara está inspirado nunha nena que vin nunha cafetería, e ía vestida como vai ela nese primeiro capítulo de Infelices», revela o escritor.

Hai libros que dan para moitos cafés e cafés que non pechan as súas portas dentro dos libros. Cafés e libros, lugares de encontro, cómplices que dan forma e sentido ao relato da vida. Amigos.