O novo fenómeno literario asínao un clásico, e é o libro co que o mestre ruso renegou de éxitos como «Guerra e Paz» ou «Ana Karenina»
06 dic 2019 . Actualizado ás 13:43 h.Cun pai actor, na súa casa os dramaturgos rusos eran como uns tíos que vivían noutro pobo e dos que se falaba con familiaridade. Cando chegou o día de escoller carreira, Selma Ancira (México, 1956) determinou que chegara o momento de coñecelos. Así chegou ao ruso. Cartas do verán de 1926 empurrouna á tradución. Era unha necesidade compartir cos lectores hispanohablantes aquel universo que descubrira. A tradutora de Pushkin, Dostoyevski ou Pasternak, galardoada este ano co Premio Hispanoamericano de Tradución Literaria, fixo posible a publicación, por primeira vez en español, do único libro co que Lev Tolstói quixo ser lembrado, O camiño da vida (Cantil). De todas as citas do mestre ruso, ela fixou unha no seu muro de Twitter. «Canto máis verdadeiramente sabio é un home, máis sinxelo é a linguaxe no que expresa o seu pensamento». Trata, di Ancira, «sobre a sinxeleza da sabedoría».
-Por que é tan especial «O camiño da vida»?
-Tolstói investiu os últimos anos da súa vida en reunir nun volume os pensamentos, as sentenzas, as máximas de grandes filósofos e pensadores que considerou de maior valor para a humanidade.
-Foi o seu último desexo?
-Quería que este libro axudase ás persoas a levar unha vida de ben, entender a vida dunha forma distinta a como se adoita entender. Doíalle moito o xeito na que o mundo se estaba desenvolvendo. Como no artigo ¡Esperten!, quixo dicirnos que non se pode seguir vivindo así: ¡Abran os ollos! Non podemos seguir destruíndonos. Saber vivir a vida é unha das obrigacións do ser humano.
-O libro é unha chamada de atención?
-Diría que é unha invitación á reflexión, ao pensamento. Como estou a vivir respecto de min mesmo, aos seres que me rodean e á humanidade. Que agardo de min vida, para min e en relación co mundo. A súa idea era que se convertese no libro de cabeceira de moitos. Dividiuno en 31 capítulos para que cada día se lea un e reflexiónese sobre ese pensamento. Dixerilo, polemizar con el ou aceptalo. Ao día seguinte, estará listo para outro.
-Funcionará un libro de Tolstói hoxe?
-Estamos tan apurados que este libro é unha invitación: hoxe vou reflexionar sobre o amor. Son pensamentos dunha profundidade que pode parecer naíf, moi inxenua, pero, se che pairas a pensar, non podes non cuestionarche o teu xeito de vivir.
-A vostede cambiouna o libro?
-A min modificoume. Tantos anos traducíndoo si tiveron unha influencia moi grande en min. E leste é un libro valioso.
Tivo un cisma, pareceulle que perdera o tempo coa ficción, mesmo renega de «Ana Karenina»
-Que «feedback» está a recibir?
-Nunca me pasou en ningún libro, e levo corenta anos no oficio da tradución. Xente que comparte citas en Twitter, recomendacións nas redes sociais... Estoume aventurado, pero talvez a xente necesita isto agora.
-Gustaríalle a Tolstói o mundo de hoxe?
-Eu creo que non. Son mexicana, se vostede abre un xornal mexicano, como de calquera país do mundo, están os feminicidios, os asasinatos, os narcos... ¡Como estamos a vivir! A vida é un don, un agasallo marabilloso e estámola utilizando para destruírnos.
-Como recibiron en Rusia este xiro?
-Hai un capítulo, A superstición do Estado, que estivo prohibido en Rusia, primeiro, e na Unión Soviética, despois. Tolstói quería espertar ao ser humano para que entendese a vida dunha forma máis humana, de maior amor ao próximo.
-Iso é moi cristián, e moi difícil de aplicar nunha sociedade tan competitiva.
-Está nas nosas mans seguirlle ou non o xogo ao mundo e, sobre o primeiro, si. Pero Tolstói, ao que excomulgaron, non lle dedica un capítulo á Igrexa, si á fe. Di que non hai intermediarios con Deus. Negaba a función a Igrexa. Cousas que non son doados de ler segundo para quen.
Estoume aventurado, pero talvez a xente necesita isto agora
Volver empezar
-Tolstói predicou co exemplo?
-Tivo un cisma, unha ruptura nun momento dado da súa vida, no que bota pola borda toda a súa fama e mesmo renega de Guerra e Paz ou Ana Karenina. Das súas obras de ficción. Parécelle que perdeu o tempo con iso. Vestiuse de campesiño e empezou a vivir dun xeito distinto. O camiño da vida do propio Tolstói é impresionante. Un exemplo de que si se pode.
-Non sempre foi así.
-O camiño non foi armónico, foi moi pedregoso. El, que foi soldado en Crimea , nun fragmento do seu diario escribe algo así como que gozaba co espectáculo da guerra. É dicir, coa morte. Cando o lin en ruso pensei que me equivocou. Pero, si, dicía iso. Esa persoa que se xactaba de matar faisanes, deixa para comer carne e vólvese abanderado do vegetarianismo. Esa persoa que perdeu a súa casa por débedas de xogo, deixa o tabaco e crea unha liga antialcohólica.
-Por que traducir e non escribir?
-Estou namorada dos autores que traduzo. Despois de ler a estes grandes monstros, penso: «E que podo dicir máis interesante, belo ou importante?». Síntome moi feliz cando podo traducir a escritores como Tolstói e traelos ao castelán. Oxalá me dea a vida para traducir tantas novelas que aínda non están en español. Díxoo Saramago. A literatura nacional fana os autores de cada país, pero a internacional facémola os tradutores. Se non fóra polos meus colegas que traducen do alemán, do húngaro, do polaco ou do portugués, que fariamos? Non podería ter lido a Saramago.