Cando cumpre oitenta una das grandes películas de Hollywood, o vento levou, por exemplo, a inimizade dunha dos seus protagonistas, Olivia de Havilland, coa súa irmá, Joan Fontaine. Pero Olivia segue aí, con 103 anos. Por que non debemos esquecela?
13 sep 2019 . Actualizado ás 05:00 h.Imaxinen esta historia: un best seller a nivel mundial escrito por unha muller atópase en plena ebulición para cociñar a súa versión cinematográfica: os produtores buscan un guionista á altura do reto de converter mil e pico páxinas nunha película; danlle voltas á elección da protagonista idónea, ata o punto de que pasan ducias de superestrellas polo cásting; os fans do libro mostran as súas preferencias... logo fíltranse nos grandes medios algúns detalles escabrosos da rodaxe, como que o galán, que foi fichado despois dunha dura negociación cos propietarios dos seus dereitos, non quere chorar en escena e pide a destitución do director elixido para pór a un amigo seu -que, ademais, non sexa homosexual-. A expectación crece exponencialmente e, o día da estrea para os vip, centos de persoas acoden á porta do cine caracterizados como os personaxes do filme.
Aínda que algunhas pasaxes desta historia lembren a situacións ou anécdotas recentes, o show-bussines en estado puro de Hollywood , tal e como o coñecemos, non naceu con 50 Sombras de Grey, senón con L ou que o vento levou. Hai moitas décadas de distancia (e dúas galaxias diferentes) entre ambas as películas, pero a industria do cine xa estaba moi engraxada en 1939, cando o título de Margaret Mitchell, que fora premio Pulitzer con Gone With the Wind, a súa ópera prima, pasou, nunha época de grandes incertezas -as rabexadas da depresión económica do 29 seguían aí e os tanques de Hitler xa rodaban por Polonia: era o momento do cine de evasión- das vitrinas das librerías aos grandes carteis das salas de proxección... e de aí, á historia do cine. É a película máis recadadora de todos os tempos, cuns 3.800 millóns de dólares recadados ata o momento.
«Gravemente perigosa»
Choveu tanto desde aquela estrea, cuxas circunstancias de estudio cara a fóra parecen tan actuais, que abonda pór agora o foco na depauperada España de 1939 para darnos conta diso: a película non puido exhibirse aquí ata 1950 -polo menos en público, claro, porque houbo un pase privado para as elites na residencia do embaixador americano en Madrid- e cando se estreou, fíxoo baixo a cualificación moral de «gravemente perigosa». Iso non impediu que na Coruña, por exemplo, estivese practicamente dous anos en cartel e os primeiros meses de exhibición tivese pases de mañá, tarde e noite, segundo pode comprobarse en La Voz de Galicia da época. Así cualificaba entón o comediógrafo Adolfo Torrado a película nestas mesmas páxinas: «É un título de antoloxía que sobrevive aotempo ». Bo ollo.
Todas as maldades do mundo
O filme que a partir dos anos oitenta pasou a formar parte no noso país da iconografía do Nadal, cando Televisión Española pagou un pastón polos seus dereitos (143 millóns para ser exactos e recadou 300 en publicidade na súa primeira emisión), era para os censores patrios da época, no momento da súa estrea nos Estados Unidos, un compendio de todas as maldades humanas que aquí nos poderían escandalizar, sobre todo -como adoita suceder- as relacionadas cos asuntos de cama.
Pero en todas partes cocen fabas e no xa desarrolladísimo Estados Unidos dos anos 30 tamén había moitas sombras, antes que as de Grey. Unha delas, o racismo, que non só se mostra explícito no libro de Margaret Mitchell, ambientado na sureña Atlanta da guerra de secesión americana. Hattie McDaniel, que interpretaba o papel da entrañable Mammy (a escena na que está abrochándole o corpiño a Escarlata é toda unha icona do cine) foi premiada co Óscar á mellor actriz de repartición. Pero a actriz puido sentarse cos demais invitados á gala durante a tradicional cerimonia: tivérona na sala de ao lado desde a que accedeu ao escenario no momento en que se anunciou o seu premio e á que volveu despois de recibir a figura.
«Agardo sinceramente servir sempre á miña raza e á industria cinematográfica. Divos bendígaos», dixo Hattie, humildemente, antes de abandonar o estrado.
Tensións raciais
Corenta e tantos anos máis tarde sería Eddy Murphy, desde o mesmo púlpito, o que lamentase que os actores negros seguisen practicamente ignorados pola Academia. Na última, pese ao premio a Green Book, na que había críticas directas ao racismo, e as figuras que recolleron sete afroamericanos, as polémicas continuaban vivas. Spike Le, por exemplo, montou un número en público polo fracaso da súa película, Infiltrado no Klan, ao entender que Hollywood estaba premiando unha versión moi amable e edulcorada das tensións raciais.
Homofobia e fenda salarial
A fenda salarial (Clark Gable gañou cinco veces máis que Vivien Leigh por esta película), o machismo (o «rei de Hollywood», como o denominou a prensa á súa morte, era sempre o arquetipo do home que vístese polos pantalóns, a pesar de que algunha biografía sosteña que tivo relacións homosexuais para ascender no star system, comía cebola antes de bicar a Vivien Leigh ante os focos, só para amolala) ou a homofobia, como o citado veto de Gable a George Cukor en favor de Victor Fleming, son outros asuntos que quedaban á sombra dos focos do estudio.
Heroínas tráxicas
No outro extremo, Vivien Leigh-Escarlata, unha muller maldita na vida e no cine, precursora do agora tan en boga empoderamiento feminino. Ou a enconada inimizade de Olivia de Havilland e a súa irmá Joan Fontaine, que só desapareceu coa morte desta, nunha cruel rivalidade pola fama.
E, está claro, Margaret Mitchell, un personaxe tan extravagante para a súa época que algúns preferían correr o conto de que o libro fora escrito en realidade por un home. Mitchell morreu ao estilo dunha heroína de traxedia: atropelada por un camión aos 49 anos. Hollywood leva cen anos contándonos as mesmas historias con distintos envoltorios-o heroe/heroína que persegue un obxectivo, o mozo coñece moza, o ascenso e a caída-, pero a vida real ten un guion diferente.