Para a túa guerra e muérete con gusto, do riso. O soldado que asinou con humor a paz das feridas está de volta cunha antoloxía de vida e obra. Felices cen anos, Gila. Querémosche moito
30 mares 2019 . Actualizado ás 22:28 h.Un toque de Gila nunca sería unha chamada perdida. El non se daría por vencido ata que che puxeses ao teléfono, para contarche ao seu xeito parte da súa vida e tamén a de media España. Se ris ao oír «É o inimigo?», sabes quen está alén da liña. E o que vén despois: «Oia, vostedes poden parar a guerra un momento? ¡Que se poden parar a guerra un momento!». ¡Home!
Debaixo da boina dun cateto hai un filósofo, dicía Gila, «e isto seino porque eu son un cateto máis», un sabio coa cabeza a cuberto. Hai unha memoria histórica suxeita á lei do humor en moitos dos seus monólogos sobre a familia, o matrimonio, a guerra, a Igrexa, os xefes, os fillos, os políticos, a vida: «Matástesme ao fillo, pero rimos...», «Eu non teño nada en contra do matrimonio. Que vai. Aínda que o de vivir en parella lémbrame á Garda Civil», «Sei unha cousa que non podo contar, porque se a cuentoooo...». Ollos gachos, dentes por fóra, a dor ben metida por dentro. Ninguén como Gila para buscarlle as cóxegas ao suspense máis familiar e cotián do conto.
«O peor non foi morrerme»
De non morrerse por última vez o 13 de xullo do 2001 (el morreu varias veces, conta nun monólogo, e unha delas o peor non foi morrerse, «foi o mal que o pasei tragando auga»), este soldado na trincheira do humor tería chegado este marzo aos cen anos. Cunha memoria apaixonada celébrao Blackie Books, cunha antoloxía de Jorge de Cascante, un álbum de entrevistas, viñetas, contos e notas persoais, elaborada coa colaboración de Malena, a filla pequena de Gila. Por que ao oírlle por enésima vez contar o mesmo rímonos coma se fose a primeira? «O seu é un humor inxenuo e valente, que logrou unirnos nos momentos duros da ditadura, que cura feridas e aínda nos une. Ten unha lectura valiosa hoxe. Gila cuestiona toda autoridade. O Exército, a Igrexa, os xefes, os pais, os políticos... E ademais foi un gran escritor, ao que lle pasou o que a Gloria Fortes, de quen, por certo, foi veciño e medio noivo. O talento literario de Gila quedou á sombra da súa fama televisiva», conta Jorge de Cascante.
«Cando nacín a miña nai non estaba»
Cando Gila naceu, o seu pai non estaba en casa, por máis que nun dos seus monólogos a que non se dese por decatada, por estar coa veciña, fose a nai. O humorista perdeu ao seu pai antes de nacer, por un golpe de mar no rompeolas de Barcelona que o guindou contra as rocas: «O que ía ser o meu pai morreu (pouco despois) sentado nunha cadeira na porta do Hospital Clínico. Morreu cos ollos moi abertos, coma se o asombro de morrer con 22 anos provocoulle unha hipnosis para a eternidade», conta entre outras penas, con sorriso, O libro de Gila.
E así foi que a súa nai, Jesusa, viúva e con barriga aos 19, foi dar a luz a casa dos avós paternos. Alí, nunha bufarda por 25 pesetas ao mes, cos avós e tres tíos solteiros, cun retrete para todos os veciños, gañou altura un mozo con vicio de flaneur que tivo como primeiro amor a Katharine Hepburn, que devoraba os casos truculentos do Caso («A realidade tende a ser delirante», observaba) e que aos 14 anos empezou a traballar de empaquetador nunha fábrica de chocolates. Buscándose a vida, atrapouno a guerra. Alistouse no 36, fusilárono mal no 38, soubo facerse o morto e volveu a casa curado de espanto, cunha guerra perdida, para loitar pola paz matándonos de risa.
Malena foi o tango da súa vida
«Na guerra fixen de todo. Ata me fusilaron. Mesmo axudei a unha muller a dar a luz», revelou Gila a José María Íñigo en Dez minutos no 85. É parte da realidade emboscada na parodia naíf con segundas de Gila, ese home serio do humor que di: «Se non sabe aceptar unha broma, márchese do pobo». O que lle botaba a lingua a calquera feo se guisó o número mellor só. Neno consciente das maldades dos homes, Gila sempre se interesou máis polas mulleres, di De Cascante: «Xa nos 40 empezou a facer viñetas protofeministas. Sempre apuntou o machismo co dedo». «Vivimos unha época na que, a pesar de que a xente se divorcie, a muller ten un amor e vén o exmarido e mátaa. Hai que loitar contra eses homes terribles», dixo Gila a Pedro Ruiz en 1999.
A súa primeira esposa, Ricarda, denunciouno por adulterio, e foron a xuízo.
«O xuíz preguntoume:
-Déitase con María Dolores Cabo?
-Non, señoría -mentín eu.
-Pero gústalle.
-Si, a súa señoría. Pero tamén me gusta Claudia Cardinale e non me deito con ela».
Arxentina foi o seu refuxio na ditadura. Alí bailou o tango da súa vida, alí naceu a súa filla Malena, a que tivo co seu gran amor, María Dolores («Algo na súa cara deixaba entrever unha tristeza profunda, namoreime ao instante»). Pero a súa canción era Ai Carmela. E Franco ascende ao Paraíso, un relato moi seu, menos coñecido que os monólogos cos que Gila dispara de fronte, lánzanos o seu corazón como unha enorme granada de man. O inimigo é un dos nosos. Somos os mesmos. A única guerra que podemos dar por gañada é a que Gila non deixa de contarnos por teléfono.
«O libro de Gila»
Antoloxía de obra e vida
EDICIÓN DE JORGE DE CASCANTE
EDITORIAL BLACKIE BOOKS PÁXINAS 397
PREZO 24,90 EUROS