Premio Princesa de Asturias de Comunicación e Humanidades, reuniuse con novos xornalistas pouco antes da cerimonia para falar do oficio: «Asustáronnos tanto as redes que demos a batalla por perdida»
26 oct 2018 . Actualizado ás 09:36 h.Á súa chegada ruborízase e nega coa cabeza cando enumeran os seus méritos mentres apura o café. «En primeiro lugar, moitísimas grazas. Estou chea de preguntas», dinos Alma Guillermoprieto aos novos xornalistas cos que quixo reunirse no taller Xornalismo con Alma, a tan só uns días da cerimonia dos premios Princesa de Asturias, na que foi galardoada co de Comunicación e Humanidades.
«Estar entre colegas é estar cómodos», indica esta reporteira que é memoria viva da historia recente de América Latina. E iso que empezou por casualidade: «A vida é un longo accidente. Un amigo da miña mamá, que era reporteiro de The Guardian , insistiume en que debía ser reporteira». O certo é que o seu foi un accidente de principio a fin, que empezou co seu traslado de adolescente a Nova York con formación de bailarina. O que non sabía, é que o baile da súa vida sería coas letras.
A súa pequena guerra
Aquel contacto supuxo tan só o principio dunha carreira meteórica. «Cando estala a revolución en Nicaragua, tendo en conta que eu sufrín a derrota e o suicidio de Allende e o horror que se viviu en Chile, ademais de que tiña experiencia en Cuba, díxenlle a ese home: ‘Eu quero ver iso, quero ir'. E deu a casualidade de que el non atopaba ao seu correspondente da zona, así que me fun despois de pedir diñeiro prestado. Cheguei e a primeira noite quedei durmida, pero ás cinco da madrugada espértanme do The Guardian porque querían unha nota. Non hai mellor xeito de iniciarse na reportería que cunha pequena guerra. Os compañeiros máis experimentados non queren ir, e hai oportunidade para os mozos, porque contratan a calquera. Mesmo a min», indica. Tras uns primeiros días beneficiándose da que ela mesma denomina como «a sorte do principiante», chegou o primeiro fracaso. Logrou unha entrevista con Somoza que xamais puido publicar: «Fun sen saber que había que preparar as preguntas e apuntar as respostas. Estaba paralizada de medo», recoñece. Lembra tamén como recortaban as súas notas, porque xamais se adaptou ao formato xornalístico nin á estrutura piramidal: «Eu mandaba 600 palabras, describía a paisaxe tropical, os papagayos... Pero eles sacaban o texto, collían as tesoiras, cortábanlle o principio, o final, e publicaban só o do medio».
Entre batalla e batalla, persoal e política, forxouse unha gran profesional. Como se pasa páxina de tanta crueldade? «Non se pasa a páxina», responde .
Non faltaron as preguntas polo cuestionado futuro do oficio. «Non se perdeu o romanticismo», asegura. O primeiro ingrediente do bo xornalista é, sinala, a curiosidade. O segundo, a experiencia autobiográfica, estar no lugar dos feitos. E o terceiro, o sentido ético e saber como organiza un a información, sen atender a como o fai o de ao lado. Por suposto, hai que ter a capacidade de cuestionarllo todo: «Eu empezo todos os días facéndome esta pregunta: ‘Para que sirvo eu?'». As pelexas co editor son, apunta, sas, «porque ás veces teñen razón», e aos defectos, mesmo de escritura, non os ve como impedimentos para dedicarse ao xornalismo.
Nin sequera ve en Internet un rival. «Dise que na era dixital hai moita forma e menos fondo», aprecia para cargar contra o papel das redes sociais e falar de posverdad: «Xa se acabou a lúa de mel coas redes sociais e a posverdad está a empezar a ser precuestionada. Asustáronnos tanto que demos a batalla por perdida desde o primeiro minuto. Creo que fixeron moito dano, aínda que tamén hai blogues fantásticos con textos longos impecables». A do victimismo non é a súa guerra: «É hora de deixar iso ao carón e de facer un xornalismo novo. Eu leo moitísimo en Kindle e deixei de ter as costas arruinadas por viaxar con trinta libros amais ».
Non remata o seu encontro connosco sen lembrarnos a quen temos que debernos: aos lectores. «Cando estaba na guerrilla, a miña responsabilidade principal non era cos guerrilleiros, nin sequera coas vítimas de Somoza. Era ante os lectores. Eu non era propagandista de ningunha causa nin defensora de ningún grupo social. Non podía deixarme levar por onde ía o meu corazón». Ela preferiu xogarllo todo á alma.
CIDADE DE MÉXICO, 1949
Desenvolveu toda a súa carreira nos Estados Unidos. En 1969 viaxou á Habana e foi alí onde, en 1978, iniciouse no xornalismo como «freelance». En 1995 Gabriel García Márquez invitouna ao taller inaugural da Fundación para o Novo Xornalismo Iberoamericano e, desde entón, imparte talleres para novos xornalistas. Nos seus case 40 anos de carreira, logrou transmitir a complexa realidade política e cultural de Latinoamérica, en especial ao público angloparlante, converténdose nunha referencia internacional.