Víctor Manuel: «Se nunha parella non hai secretos, non se pode xogar»

Está moi contento. Di que ten unha ilusión parecida á que sentiu cando viu aos seus fillos dar os seus primeiros pasos e íanselle os brazos para evitar que se caesen. Casi nada está no seu sitio é o primeiro álbum de cancións orixinais de Víctor Manuel (Mieres, 1947) desde Non hai nada mellor que escribir unha canción no 2008. Recoñece que sempre que se mete en faena ten a sensación de que se lle esqueceu como facelo. Dúralle pouco. Unha vez que se pon, saen soas. Esta vez tivo mesmo unha especie de chorreo cancionil. «Nunca escribira tantas seguidas. Non se que aire deume», confesa o asturiano.

-«Case nada está no seu sitio» pode soar cun punto inconformista pero é moi positivo.

-Si, é un disco moi positivo, moi optimista se o escoitas, moi informativo, era o disco que eu tiña na cabeza. Digo mal, eu non teño ningún disco na cabeza, cando me poño a escribir cancións, vounas vendo e elixindo para obter o resultado final. Estou moi feliz con este disco, aínda que terás escoitado a miles de artistas dicir isto, pero a emoción de ter unha cousa nova, coa idade miña, eh?, non coa dun rapaz de 30 anos... Faime moitísima ilusión.

-Cando dis que case nada está no seu sitio, refíresche a unha desorde máis emocional que físico?

-De todo. Refírome á velocidade da información, como nos bombardean con adiantos tecnolóxicos continuos... Parece que tivemos smartphones desde hai 30 anos, e están aí desde fai moi pouco tempo. Isto ten un punto desestabilizante, despois de ver que alguén como Trump pode gobernar un país tan grande, éntrache un desasosego que só queda rezar para que non nos pase en ningún país de Europa.

-E é o que querías transmitir.

-Esa cousa de que nada está no seu sitio. Hai unha canción en que o manifesto claramente, Están a preguntarnos... Está escrita en xaneiro deste ano, pero é unha canción que encaixa coa historia das corvetas de Arabia Saudita. Alguén pensa que se poden non vender unhas bombas, entón eles din que non compran as corvetas, e ao mesmo tempo saen uns miles de obreiros desas fábricas onde fan as corvetas dicindo que que pasa co seu, que se van quedar sen traballo os próximos tres anos. Todo iso que é horrible é o que che provoca a sensación de que case nada está no seu sitio.

-A quen vai dirixido iso de «Non me queiras tanto»?

-Falo desas relacións tóxicas que non che deixan o teu espazo vital, pasa en moitas parellas, eu véxoo, mesmo en amigos nosos. Hai como tentación de invadir o espazo do outro e eu creo que a parella para que funcione require iso de «déixame este espazo, non me angusties, que eu che deixo o teu, non che angustio».

-Neste tema hai que facerche caso, ti si que atopaches o equilibrio.

-Eu si. Eu o que recomendo sempre, a todo o mundo que me pide algún tipo de recomendación, é deixar espazo.

-Dirías que é a clave para que un matrimonio dure?

-É a clave. Podes querer moitísimo a alguén e podes querer estar as 24 horas con esa persoa, pero ten que ser deixando espazo. Unha parella non ten que contarcho todo a ti, nin ti toda á túa parella. Hai mundo de cada un que hai que gardar, porque se non hai ningún segredo, e non me refiro a segredos inconfesables, non se pode xogar.

-Necesitas o teu espazo, facer os teus plans, saír cos teus amigos?

-Non tantas saídas, pero de súpeto apetéceme estar só, pois me vou dar unha volta ao Retiro e xa está. Ou estar toda a tarde escoitando música.

-Din que «Alá arriba ao norte» é o novo himno de Asturias.

-Xa será menos [risos]. É unha canción moi alegre que me gusta moito. Son desas cancións que che saen rapidísimo. Neste disco hai dous, Muller falando co seu can e esta. Alá arriba ao norte saíume de vez, pero mandeilla ao arreglador, a David San José [o seu fillo], e díxome: «Non se que pasou que me saíu de vez». Pois como a min a canción. É moi descritiva, do que eu recordo da miña terra de Asturias, pero nesta franxa cabe todo o norte.

-Estiveches dez anos sen escribir, pero cando che puxeches non paraches.

-Si, tiven como un chorro incontido. Eu, cando me poño a escribir cancións, aínda que pasen seis meses ou dez anos, sempre teño a sensación de que se me esqueceu todo, de que non sei nada, de que non se como se escriben. Entón póñome e empezan a saír. E éntrache unha alegría tan especial cando atopas unha canción, aínda que non sexa moi boa... E xa se che saen ben unas cantas, posche como unha moto.

-E neste tempo que estiveches con outros proxectos, nunca che entraron ganas de escribir?

-Non se deu a situación, fóronse encadeando varias cousas. Eu normalmente o traballo invéntomo, refírome a estes proxectos que hai polo medio desde Vivir para cantar, 50 anos non é nada, Cancións regaladas, O gusto é noso... Xeralmente cando teño un oco invéntome un traballo e trato de pólo en práctica. Nunca pensei en parar un intre e escribir cancións novas, pero cando o meu fillo me dixo: «Bo, terás que escribir cancións novas». Eu díxenlle: «E iso quen cho dixo?». «Os amigos meus, os músicos», dixo. Entón aí caín do guindo, encerreime e púxenme a escribir cancións.

-Cando dis que che encerras a compor é literal.

-Si, isto son cousas de maestrillo coa súa librillo. Eu xa hai moitos anos que me dei conta, teño a teoría, e contrasteina con alguén máis, de que non se poden escribir cancións diante dunha cheminea acesa ou mirando ao mar, é máis, eu non podo escribir cancións se pola fiestra vexo unhas follas que se moven. Hai moitos anos que optei por recluírme no soto da miña casa, que é un espazo absolutamente escuro con luz eléctrica. Aí escoito música ou leo poesía mentres non compoño, é o que eu chamo pórse o mono de traballo e picar pedra.

-A medida que vas compondo, vaslle ensinando a alguén as cancións?

-Só as coñecen David, o primeiro, porque lle mando todo o que vou facendo, e logo algunhas ensínollas a Ana, pero a ela cando xa están máis rematadas, hai maqueta ou algo máis audible. Son os únicos xuíces que teño. No caso deste disco sempre levaba a letra de Digo España no teléfono e cando me atopaba con alguén que quería que a lese para saber a súa opinión ensináballa.

-E David e Ana móllanse?

-Si, si. Ana máis, moitas veces exprésame dúbidas de cousas que fixen, e eu ás veces cómprollas e ás veces non. Iso funciona así sempre. A David mándolle todo o bolsazo de cancións, as 24, e ao final el e eu decidimos o que metemos no disco.

-Que bonito poder traballar así, de xeito conxunto co teu fillo. Algunha vez pensáchelo?

-Non. Mira, o outro día pedíronme unha foto del de pequeno, e atopei unha preciosa na praia de Varadero, tiña un ano nesa foto e estamos os dous alí ao bordo da auga. Parece mentira, que ese neno que está concibido en Cuba, e que o levamos a Cuba varias veces nos seus primeiros cinco anos de vida, facendo unhas xiras brutais connosco nas guaguas, que de súpeto se converteu nun musicazo, que me manda moitísimo cando estou no estudo, mándame todo o tempo.

-Ponche as pilas?

-Si, vénme moi ben porque é moi esixente e perfeccionista, e ata que non están as cousas como el cre que deben estar, non che manda para casa.

-«Digo España, que ben soa esta palabra /non a guindo contra ninguén contra nada». Tiñas necesidade de falar de España 36 anos despois daquela «España camisa branca»?

-Si, tiña esa necesidade. Eu creo que todos temos necesidade de falar de España vendo as cousas que pasan. Por unha banda, tiven a sensación de que a palabra España está demasiado tironeada en todos os sitios: hai xente que se queixa de falta de financiamento, bo, diso quéixanse todos, de que a relación co Estado central non é como debese ser, iso lelo a diario no xornal, e logo casos como o de Cataluña, cando din unilateralmente que se van, coma se fose unha película de Disney e non estivesen en Europa. A min isto sorpréndeme tanto, porque eu amo moitísimo a Cataluña, traballei tanto alí, teño tantos amigos marabillosos que o pasaron francamente mal nestes meses... Resúltame chocante, de onde saen estes. Como pode ser que toda esta xente estea abducida por unhas ideas que cando as pos no papel ráchanse, caen ao chan. Iso pasou, e de momento a historia non parece desinflamarse. É complicado. Cando ti sacas a pasta de dentes dun tubo, proba a metela outra vez para dentro. Doutra banda, falta coraxe, porque alguén tamén terá que explicarlle á xente que é difícil que pase iso que eles queren para intentar reconducilo por outro camiño e ver se por outra vía teñen posibilidades, pero como pelexa frontal contra un Estado dentro de Europa é moi complexo.

-Móvesche polo mesmo que cando eras novo?

-Si, móvome polas mesmas cousas. Móvome primeiro polos sentimentos que me provocan determinadas circunstancias á miña ao redor ou que vexo en reportaxes ou que leo en prensa. Cando eu comecei escribía moito da mina, porque era o meu pasado máis inmediato, eu viña de aí. Agora ese mundo tócoo menos porque está practicamente desaparecido, pero teño sempre preocupacións sociais, conto as historias que me apetece contar en cada momento. Preocúpame todo o que hai ao meu ao redor, e desas preocupacións, unhas cantas se converten en cancións.

-Sabemos como era o avó Vítor de entón. Como é o de agora?

-Fai o mesmo que facía o avó Vítor orixinal, que é cear peixe azul todas as noites, a diferenza é que o meu avó o ceaba ás sete da tarde e eu fágoo un pouco máis tarde. Supoño que terá unha parte xenética e outra porque me gusta, non me obriga ninguén. O avó era un home que estaba continuamente lendo, eu leo cando vexo a televisión, sempre teño un xornal, ou un lector electrónico na man, ou estou a ler cando estou vendo un partido de fútbol que me interesa moito. O avó ía sempre con papeis nos petos, con novelas, con xornais atrasados... Tiña un fajo de papeis que ía recompilando por aí e estaba a ler sempre cousas. Acórdome que naquela época lía España de Tánxer, ao que o meu pai estaba subscrito, que tiña moi boa información internacional e sempre o levaba no peto. Acórdome unha vez que eu tiña unha medio novieta que era xaponesa, leveina a Asturias e estivo un par de días connosco. O meu avó preguntoulle de onde era e a moza díxolle de Okinawa, e dille el: «Aí foi unha das primeiras batallas da Segunda Guerra Mundial, hai un retén... ». Á moza puxéronselle os ollos como pratos, estaba a dicirlle cousas que nin ela sabía. El tiña tanta información de tanto ler...

-Ti recoñécesche niso?

-Si, interésanme moito as cousas que non lle interesan a ninguén. Agora estou lendo A vida das formigas de Maurice Maeterlinck, e acabo de ler A vida das abellas. É un mundo fascinante.

-Tes a sensación de que o tempo pasa moi rápido?

-Si, esa sensación heina tido sempre, por iso gústame sempre beberme a vida. Son relativamente tranquilo pero teño poucos momentos de calma, porque me gusta estar en todo, o que está á miña ao redor, xa sexa da familia, de amigos ou de xente próxima.

-De momento só está Vigo na xira que che levará por toda España. Virás á Coruña, non?

-Seguro. ¡Como non vou ir eu á Coruña! Por suposto.

-Significa moito?

-Moito. Galicia en xeral é unha terra moi querida, e bo, Ana e eu coñecémonos na Coruña en 1971, e esas cousas de cando pasamos por diante do hotel no que agora están uns grandes almacéns... Coñecémonos e ao mes seguinte comezamos a rodar unha película. Desde entón non nos separamos nunca.

-E por moitos anos.

-Oxalá.

---

---