Epi e Blas, unha amizade de 50 anos, e moito máis

Na última película de Rowan Atkinson, Johnny English, o cómico británico interpreta a un patoso axente secreto que volve ao servizo da súa Maxestade tras uns anos retirado. Ao comezo do filme, Johnny solicita un arma de fogo ao responsable de intendencia do MI5, que pretende darlle como único equipamento un móbil de última xeración e un coche híbrido coreano, en vez do clásico Aston Martin. O empregado entrégalle finalmente a pistola, con rostro perplexo, asegurando que hai anos que xa ¡ninguén! pídelle unha para enfrontarse aos seus inimigos. E advírtelle ao noso 007, sacando de mala gana a arma dunha caixa polvorienta: «Debo dicirlle que o uso deste dispositivo pode provocar danos propios e a terceiros».

O sketch lanza ao centro da diana unha cuestión que moitas películas de pompa talvez non conseguirían sinalar con tanta puntería: na cultura occidental, o buenrollismo apoderouse da ideoloxía politicamente correcta ata aproximarse ás fronteiras do ridículo. O humorista galego Róber Adegas crávao na súa serie de monólogo baixo a epígrafe Ofendiditos, onde ironiza sobre a hipersensibilidad cara a determinados asuntos que nos rodean desde hai uns anos. A semana pasada esta tendencia viviu un novo capítulo co anuncio de que os personaxes Epi e Blas eran gais.

A revelación, que viña precedida dunha portada da revista New Yorker -paladín incondicional das causas progresistas- no mesmo sentido e dunha petición en change.org para que «ao fin» Beart e Ernie (os seus nomes auténticos en inglés) saísen do armario, foi feita por Mark Saltzman, un guionista dos simpáticos bonecos durante os anos oitenta. E cimentaba a súa afirmación en que el, homosexual, baseábase nas experiencias que vivía coa súa propia parella para elaborar os argumentos. Poucas horas despois, os responsables de Barrio Sésamo, o programa no que esta simpática parella leva aparecendo ininterrompidamente durante os últimos cincuenta anos nos Estados Unidos (en España emitiuse en varias etapas, pero desde o 99 non saen estes personaxes pola tele), negaban que o anuncio do guionista tivese algunha base real e limitáronse a precisar, máis ou menos: «Son grandes amigos que saben tolerarse a pesar das súas grandes diferenzas e, sobre todo, non esquezamos: son uns bonecos». E por se quedaba algunha dúbida, Frank Oz, o home que puxo a voz e a alma de Blas desde os seus inicios, pronunciábase no mesmo sentido: «Por suposto que non son gais, pero ademais iso realmente importa? Hai moito máis nunha personalidade que a súa orientación sexual», resolveu na súa conta de Twitter.

As orixes

En realidade, detrás da historia de Epi e Blas e o resto de colegas (a ra Gustavo, a cerdita Peggy...) do barrio, escóndense cuestións moito máis obvias e tan interesadas ou máis que os debates sobre a súa condición sexual, na que seguramente non estaban pensando os seus pais cando decidiron darlles vida: o seu creador, Jim Henson, falecido en 1990, foi todo un xenio da pantalla e, especialmente, un crac dos negocios a través dela. El inventou e deseñou, xunto a Frank Oz, a maioría dos personaxes do programa e puxo a funcionar a máquina rexistradora. Logo acabou investindo as súas ganancias na súa auténtica paixón, o cine, e deixouse querer por algunha das belezas do star-sytem, como Daryl Hannah. O libro Gang Bang: a historia secreta de Barrio Sésamo, de Michael Davis, conta as orixes deste programa, que naceu como unha forma de ter atrapados aos rapaces ante a televisión a media hora anterior a que comezasen a emitir os debuxos animados.

A finais dos setenta, na tele americana os programas infantís comezaban ás sete da tarde e os rapaces, merenda en man, pasábanse agardando un bo intre a que programasen os cartoons. Había aí un pastel publicitario que estaba sen explotar. E ese foi o xerme de Barrio Sésamo, pioneiro en fórmulas publicitarias máis sofisticadas que as clásicas de cortar a emisión e pasar aos anuncios. De feito, os primeiros bonecos que deseñou Jim Henson, moi parecidos aos teleñecos que logo se farían mundialmente famosos, estaban pensados para comerciais de televisión. Pero a clave do éxito, está claro, foi o antes e o despois que, tanto a nivel de contidos como de linguaxe visual ofrecía aos espectadores con respecto aos seus predecesores: a finais dos sesenta, Michael Davis lembra nos seus libro que o Estados Unidos máis urbano da Costa Este estaba inmerso nunha onda de progresismo intelectualoide que, no caso dos programas infantís, traducíase nuns contidos demasiado sisudos, transcendentes e insufribles para os rapaces.

A chegada de Barrio Sésamo, que se xestou nun apartamento de Manhattan, foi un cambio radical, para moitos unha onda de naturalidade que contrastaba co ton repipi que se estilaba ata entón. Non é de estrañar, así, que o republicanísimo Nixon chegase a asegurar que os personaxes do barrio habíanse convertido nun dos seus entretementos favoritos na televisión. Daniel Anderson, profesor de psicoloxía da Universidade de Massachusetts e asesor de Barrio Sésamo nos seus inicios, asegura que non había «ningunha axenda secreta» (á parte do caso Epi-Blas falouse de viaxes alucinógenos da Galiña Caponata ou de pederastia dalgúns personaxes adultos) tras o programa e «simplemente tomábanse decisións inocentes que só empezaron a ser cuestionadas co tempo, cando entramos nunha guerra cultural». Ata tal punto chegaban as cousas -ou mais ben, ata tal punto chegamos na actualidade- que nos DVD dos primeiros programas do 69, reeditados recentemente, colocáronse uns carteis sobreimpresionados advertindo que «poden non adecuarse ás necesidades do neno en idade preescolar de hoxe». O motivo, segundo explicou a produtora executiva Carol-Lynn Parente, é que naqueles episodios, por exemplo, Triqui o monstro das galletas, fumaba en pipa. No 2005, os responsables de Barrio Sésamo converteron ao personaxe nun gran comedor de cenorias e froitas «para fomentar entre os pequenos unha dieta sa». A guerra cultural aínda non ha arriado a bandeira.

---

---