As librerías están invadidas desde hai algún tempo por unha nova raza de autores que saíron das catacumbas do rock para contarnos a súa vida ou, mesmo, para convencernos de que o seu é a literatura
16 ago 2018 . Actualizado ás 18:10 h.O novo formato favorito da industria musical é o papel. Morto o cedé, numerosos músicos parecen sentir a necesidade de deixar algo máis alá dunha lista en Spotify. Que antes aínda quedaban unha boa colección de vinilos coas súas traballadas portadas e as súas cancións escondidas entre os surcos, ademais desas letras estampadas no cartafol interior, poemarios ocultos que todos os fans se sabían de memoria. Pero agora, o que deixa un músico é, con sorte, unha procura rápida en Internet e uns dereitos de autor con data de caducidade. Volve tomar relevancia para a xeración da revolución cultural de mediados de século XX e todos os seus sucesores, aquela consigna de ter un fillo, plantar unha árbore e escribir un libro para pasar á posteridade.
Aínda que o fenómeno é anterior á concesión do Premio Nobel a Bob Dylan non hai que refugar a idea de que algún albergue a esperanza de poder rematar os seus días, cando os achaques fagan complicado subirse a un escenario, participando en presentacións literarias, labor moito máis relaxado e menos esixente que a de andar de xira polo mundo adiante.
Doutra banda, o rock non deixa de cumprir anos e moito dos seus protagonistas están xa en idade de escribir as súas memorias. E isto encheu as librerías de volumes de todo tipo e calidade.
Historicamente atopamos numerosos exemplos de poetas metidos a cantantes. O máis claro sería o de Leonard Cohen, que antes de gravar o seu primeiro disco xa tiña un puñado de poemarios publicados. O mesmo que Patti Smith, a quen é complicado aplicarlle a etiqueta de cantante antes que a de escritora. Á fin e ao cabo conta con máis libros publicados que álbums editados, entre eles Eramos uns nenos, no que regresa aos seus anos de amistado con Robert Mapplethorpe que lle fixo gañar o National Book Award, ou o tamén autobiográfico M Train.
Son estes dous casos os de escritores metidos a músicos. Pero centrémonos no caso inverso, neses músicos que, por algún motivo, senten a necesidade de mostrar os seus dotes literarios. Como Nick Cave. O australiano deixou claro desde un primeiro momento que as súas ambicións artísticas ían máis aló de militar nunha banda de rock. A súa primeira novela, E o asno viu ao anxo, foi un parto duro. Necesitou anos para sacar ese texto da súa cabeza. E menos mal que o fixo, porque ter semellante barullo cheo de pretensións no coco non ha de ser bo. Moito máis alcanzable e divertida -e moito mellor escrita- é A morte de Bunny Munro, novela escrita coa serenidade que dan os anos e o abandonar certas condutas nocivas que con todo non deixa de moverse en termos próximos á canallada cun protagonista tan exasperado como irresistible.
Noutro nivel están os músicos que escriben sobre música -como o Talking Heads David Byrne, co seu ameno ensaio Como funciona a música, ou Bob Stanley, de Saint Etienne, e a súa documentada historia do pop Yeah! Yeah! Yeah!- e aqueles que se limitan a contar a súa historia. Cun caldo de cultivo tan propenso aos egos desmesurados e á mitomanía como é o rock, xorden autobiografías como champiñóns. Algunhas son prodixiosas, auténticas obras de arte que denotan un talento especial á hora de contar historias, aínda que sexan as vividas polos autores. É o caso de Mark Oliver Everett, líder da banda Eels, que en Cousas que os netos deberían saber repasa o seu complexo periplo vital cun ton que case podería servir como libro de autoaxuda. Ou o de Instrumental , do pianista James Rhodes, fenómeno de vendas no que o británico se descubriu como mellor narrador que músico.
Polo demais, poucos músicos hanse resistido a contar as súas aventuras con maior ou menor acerto. Algúns decepcionan, como Bruce Springsteen. Non é que a súa autobiografía Born to run estea mal, pero sin duda un agardaría máis de alguén que é capaz de concentrar nunha canción un drama como The river ou que resume nuns minutos musicados o que podería ser a gran novela americana, como Thunder Road. Outros sorprenden gratamente, como Ozzy Osbourne e o seu hilarante Son Ozzy. Algúns utilizan estes libros para pedir desculpas (Pete Towshend en Who I am) ou para acougar o seu ego , como Morrisey, ao que contestou Johnny Marr (guitarrista dos Smiths coa súa propia). Ata os menos pensados teñen as súas autobiografías, como os Sex Pistols John Lydon (dous) e Steve Jones ou os supostos zoquetes dos Ramones. Aínda que a máis soada de todas, a que máis bochas levantou, é Vida, de Keith Richards. Claro exemplo de que a polémica vende millóns.
Rock e libros de aquí
Aquí en España o músico que máis en serio se tomou esta reencarnación literaria foi Sabino Méndez, guitarrista dos Trogloditas e autor dos máis soados éxitos da banda de Loquillo durante a década dos oitenta. Desapareceu do mapa musical tras uns atarefados anos sobre os escenarios para redirixir a súa vida cara ás letras. Colaborador habitual en prensa, o seu primeiro libro, Corre rocker, contaba o seu paso polos Trogloditas punto por punto, o que non fixo demasiada graza a Loquillo. Algo parecido ao ocorrido entre Keith Richards e Mick Jagger. Remataron facendo as paces e Méndez continuou coa súa carreira literaria con obras como o diario Hotel Terra e a súa última novela, a magnífica Literatura universal.
O propio Loquillo meteuse tamén entre páxinas cunha triloxía autobiográfica formada polo mozo da bomba, Barcelona cidade e Nas rúas de Madrid, este último aínda recente; tres obras que conforman un percorrido pola vida do cantante desde a súa nenez ata mediados dos oitenta, o que deixa aberto o camiño a ulteriores revisións das súas vivencias.
Outra lenda do rock patrio, Rosendo, anunciaba recentemente a súa retirada dos escenarios e a súa intención de «intentar escribir» a súa biografía. Agardemos que o consiga. Como o conseguiu Pau Donés. O líder de Jarabe de pau púxose ao choio cando acadou o medio século e diagnosticáronlle un cancro. O resultado, un reflexivo ensaio sobre a súa propia vida titulado 50 paus e sigo soñando.