O afundimento dunha familia

FUGAS

Alianza edita a obra maior de Brentano, inédita en castelán e que, co impacto da Primeira Guerra Mundial en casa de Theodor Chindler, narra a extinción dunha época

25 may 2018 . Actualizado ás 05:00 h.

Non fai falta recorrer á comparación da novela cos Buddenbrook de Thomas Mann, tentación en que adoitan caer os editores: Theodor Chindler (1936) deféndese soa, se vale por si mesma, é un novelón, aínda que careza do estilo, a ambición e o alcance daquela obra de Mann. Pero, cantas aguantarían tal comparación? A narración de Bernard von Brentano (Offenbach do Meno, 1901-Wiesbaden, 1964) é bastante máis sinxela, pero non por iso deixa de ser unha peza capital na literatura alemá da primeira metade do século XX. Por iso resulta estraño que teña permanecido inédita en castelán, aínda que non tanto se se pensa que no seu país tamén sufriu épocas de ostracismo, talvez explicables porque, nas súas indefinidas ideas políticas -tras a súa proximidade ao comunismo, e xa no exilio- atribuíronselle a Brentano comportamentos nacionalistas e antisemitas, a pesar de que a súa muller era semijudía, que poderían ser acusacións baseadas nas súas moitas contradicións e os seus comentarios efectuados desde a testarudez, o ánimo polemista e o temperamento colérico. Só nos anos 80 rexurdiu con fóra por mor da popularidade da súa adaptación en 1979 como serie televisiva de oito episodios polo realizador Hans W. Geissendörfer: Theodor Chindler. Historia dunha familia alemá.

O rescate levado a cabo agora polo selo Alianza -da man do tradutor Jorge Seca- sucede a unha nova e recente rehabilitación editorial en Alemaña (2014) e xustifica sobradamente por que -como apunta no epílogo o profesor de literatura, investigador, editor e biógrafo Sven Hanuschek- coincidiron no eloxio aceso á novela, no momento da súa aparición, dous personaxes tan distintos (política e literariamente) como o propio Mann e Bertolt Brecht, que mesmo chega a lamentar a súa brevidade (e iso que rolda as seiscentas páxinas).

Cando publicou Theodor Chindler, levaba Brentano varios anos no exilio suízo, ao que lle conduciron os ataques nacionalistas aos seus posicionamentos políticos e os seus artigos xornalísticos, finalmente guindados á fogueira cando Hitler tomou o poder en 1933 e xa lles resultaba innecesario todo disimulo. O autor (que no Frankfurter Zeitung coincidiu e trabó amizade co gran Joseph Roth) procedía dunha importante familia, con poderosas ramificacións políticas, tamén na República de Weimar, e é obvio que para certas pasaxes e personaxes achou unha inspiración biográfica que a sutileza da súa pluma desdibuja. En 1945, catro anos antes do seu regreso a Alemaña, a Wiesbaden, ve a luz a continuación da saga: Franziska Scheler, que non acada tanta altura literaria.

Theodor Chindler retrata o desmoronamiento dunha familia burguesa modélica arrastrada polos horrores da Primeira Guerra Mundial, cuxo terrible impacto marca o fin dunha época. Todo se afunde ao redor do patriarca, que cría na solidez da súa posición de poder e das súas ambicións, cando, en realidade, non se achaban a salvo dos conflitos políticos e sentimentais. E estas fisuras auguran (como un reflexo do que xa está a ocorrer no momento que escribe a novela) o que virá despois co nazismo.