«Terra de campos» parou en Galicia. Ao volante, Dani Mosca, álter ego de David Trueba que cruza o corazón de 45 anos de vida nesta novela. Canto hai de David en Dani?, preguntámoslle. «Bastantes cousas», avanza o escritor e cineasta
01 novs 2023 . Actualizado ás 18:43 h.Eu estiven con David Trueba nun hotel. Unha tarde de orballo (á galega). Sucedeu na Coruña. Que soe o fío musical dunha cita que debo a Letras de Outono, que coordina Javier Pintor na Coruña. A conversación non pasa do hall, pero que intenso o impasse. David sorrí con lentes, é un sorriso tras un cristal, con biombo antirrobo. Vou co meu exemplar de Terra de campos a bolso aberto, plántoo pechado no sofá, coa sensación de que se vai abrir só ou de que el será capaz de adiviñar os subliñados («As cousas demasiado grandes son feas. Nunca se come ben nunha voda ou nunha mesa de 40. Se queres comer ben sentar a unha mesa pequena. Algo así sucede con todo», di na novela Trueba). Canto ten de David Dani Mosca, o músico que nos conduce desde a morte dun pai por 45 anos de vida en Terra de campos? «Non todo, pero si bastante cousas», desliza.
«O autor importa pouco a longo prazo», explica. Pero vostede lea esta Terra como queira. Déixese abrazar polas raíces. «Se o autor é alguén pasado o tempo, o será polo que escribe. As novelas son independentes de quen as escriben. A miúdo un trata de organizalas con elementos externos, como a personalidade, a idade, a forma de ser... Eu tratei de que cada un dos meus cinco novelas tivese a súa unidade e Terra de campos pecha unha etapa. Teño a sensación de ter feito un lazo dourado dun tempo. Que virá despois... non o sei». Cal prefires dos teus libros? Non elixe. Que pasa cos libros, quéreselles a todos igual pero dun nun, como aos fillos? «Eu creo que sen un non existirían os outros. O primeiro, Aberto toda a noite, foi moi importante. Crin que ser escritor era algo que escapaba ás miñas posibilidades... Talvez por iso a miña primeira novela é a que ten máis humor, refuxieime no humor para presentarme no mundo literario».
Medo, como Dani Mosca, a durmir demasiado ou moi profundo? «¡Non! O temor debe estar aí, pero agora o que me preocupa é que durmo pouco. Será a idade -di David cómodo nun sofá aos seus 48-. Agora espértome antes... Cando vexo durmir a un bebé, sinto algo que xa non teño. Un bebé dorme co corpo enteiro. Un adulto xa non é capaz de durmir así, está sempre en tensión. Que tememos?». A morte, supoño, entre outras cousas que tamén lle teñen medo. «Todos coñecemos o final. E o final non é feliz», arrinca esta novela. Vai Terra de campos sobre a morte ou sobre a vida? «Vai sobre a vida. Se non existise a morte, a vida sería distinta e con menos sentido. Cando falas con alguén moza dislle: ‘Ten coidado, a vida é o único que tes, non cometas o erro de crer que póla en risco fai que sexa máis interesante. Non che deixes enganar'», di. Pero é difícil resistirse á tentación da trampa mortal. «E máis nun mundo onde os estímulos están na rapidez, na velocidade, na intensidade», expón.
Unha frase como unha luz fixa nesta road novel a cámara lenta: A espera alimenta o corazón. «Si. Compensa. Pensa en que sentes ao final dun esforzo, ao final dunha cousa perseguida durante anos», suxire Trueba.
Tenrura, filosofía, música e humor combínanse na chistera da cabeza do benxamín, o pequeno de oito irmáns que gañou o Goya con Vivir é doado cos ollos pechados. Nácese con ese á espreita que ti tes para o defecto? «E vaise facendo... Ás veces miro a unha persoa que se cre importante, ou intocable, e vexo que queda curto o pantalón -conta-. Hai que ter ollo para iso, eu téñoo desde pequeno; teño ollo para ver cando alguén quere darse máis importancia da que ten. Sempre vexo o lado ridículo, tamén de min mesmo».
Non me atrevo a preguntar polo arranque rosa de Javier Cercas no monarca das sombras, cando entra en detalle da súa ruptura con Ariadna Gil, pero tenteo que opina David Trueba sobre o amor, que lle parece O Sentimento. «No amor hai moita xente que agarda obter unha recompensa polo que fai. E a recompensa non é outra que facer iso por amor. Encontro que, en xeral, a xente tingue moito unha historia co seu final. É habitual escoitar esta frase de alguén que se separa... ‘Teño a sensación de ter perdido 20 anos da miña vida'. Deberiamos preguntarlle: 'Por que?'. Non importa o resultado, senón o proceso».
Contra o canon
Antes de deixar o hall, debo trasladar a David Trueba A Pregunta, a que me expón María Viñas para sacarme do peto en plan chisqueiro. Nas novelas de Claudia Piñeiro sempre hai un morto, por que nas túas non falta unha relación entre un mozo e unha muller maior, un «Graduado»? «Non o sei... Eu non me movo por similitudes, isto de axuntar á xente por xéneros, idades, intereses. En plan ‘librería de mulleres', ‘espazo para gais'... Non o entendo. Unha das cousas máis apaixonantes é a diferenza, ter 20 anos e poder ter un amigo de 60. Opóñome ás convencións sociais e aos seus intereses porque iso axuda a descubrir relacións de maior pureza. Eu sempre me neguei a aceptar os códigos de beleza impostos, os devanditos tipo ‘Os homes cando envellecedes sodes máis atractivos; en cambio, as mulleres ao envellecer perdémolo'. Non é certo. Igual vou dicir algo bobo, porque soamente podo xulgar polo físico, pero a min se me desen a elixir ter unha relación con Britney Spears ou con Susan Sarandon, iríame con Susan Sarandon», asegura. Anda e eu... Refíresche a unha relación de parella? «E que é unha relación? Unha relación é levantarche e falar, ir comer, ou ir ao cine... O atractivo está tamén detrás dos ollos de alguén, na súa historia. Por que non adoita dicirse a realidade? Que hai mulleres de 60 anos que son bellísimas, que as mozas de 20 anos fisicamente están ben pero, en xeral, fáltalles un pouco de viaxe, non?».
David Trueba, que é quen é tamén grazas a Jane Austen, Simone de Beauvoir ou Alice Munro («Seguramente sería outro de non lelas». ¡Quérolle!) comparte co seu álter ego de novela o complexo de mozo bo. «Cando eu cheguei ao cine e á literatura, o meu irmán Fernando [a quen David dedica esta novela] xa era coñecido. Por respecto, non podía entrar en escena como un enfant terrible. Nunca o fun. En lugar de pelexar cos prexuízos que os demais podían ter cara a min, no canto de preguntarme: ‘Por que, por que din isto de min?', pensei: ‘É normal'. Sempre considerei que os prexuízos adoitan ter un fondo de verdade. Algo hai aí. O mundo da música é un mundo moi desafiante, xuvenil, moi de actitude, como se di agora... Os músicos son xente ás veces... como chulesca. Pero Dani Mosca non». Tampouco David Trueba. «A min os meus pais hanme ensinado a dar as grazas, a ser amable, a contestar cando me preguntan e a calar cando non me preguntan. E iso parece que está penado no mundo da arte», expón cunha contundencia de seda.
Hai lugares onde nacen as cancións. Iso di unha vez esta novela. E as películas, e os libros, as historias onde nacen, entre as leitugas de oferta do súper? «Poderían, poderían... -considera Trueba- Por que non? É un clic inesperado. Como un misto. A cabeza do escritor é como o papel de lija que ao chegar un misto, unha idea, acéndese. Por que a min acéndelleme unha historia e a outro non? Non o sei... Pero unha persoa no súper pode coller a leituga dun xeito determinado, ou ti de súpeto ver, como vexo eu no meu barrio en Madrid, a un xubilado na caixa que chega e di: ‘A oferta di que son 1 euro polas dúas caixas', e a moza di: ‘Non, non, é a 1 euro unha'. E ves que el responde : ‘¡Ah, entón non...!' e déixaas». Entre outras desconfianzas, David recea de quen usan a súa valía para humillar. «Cando coñecín a Wilder o que máis me sorprendeu foi que os 20 primeiros minutos de conversación pasoullos facéndome preguntas el a min. A xente con talento adoita ser xenerosa, alcanzable. Eu tiña 22 anos e Wilder 90. Foi algo que me calou. Hai un pequeno mundo de detalles que nos marcan», observa.
En que radica ao fin o éxito dun libro? «En ofrecer unha intimidade que ti sentes como propia». Talvez en Terra de campos está nesa imaxe do mozo que lle dá para comer á súa nai e pensa: ‘Talvez estea a igualar as cucharadas que ela me deu a min'».