A velocidade media oscila entre os 52 e os 55 quilómetros por hora, dependendo da frecuencia
24 sep 2019 . Actualizado ás 11:25 h.As liñas ferroviarias españolas experimentaron nos últimos trinta anos unha transformación radical, centrada na aposta pola alta velocidade para compensar o abandono que sufriu o ferrocarril durante boa parte do século XX. Pero tamén se alumou unha rede a dúas velocidades, na que hai territorios e mesmo cidades que quedaron descolgadas das melloras, ben polo período de crise económica entre o 2008 e o 2015, ben porque nunca se considerou rendible conectalas mediante trazados ferroviarios de altas prestacións. O abandono xeneralizado da rede convencional con menos demanda súmase a esta realidade dunha rede hemipléxica.
Lugo, e en maior medida Ferrol, son dúas das cidades galegas que quedaron á marxe destes avances, que en Galicia xa permiten percorrer os 155 quilómetros entre A Coruña e Vigo en 80 minutos. Pero talvez a situación de Ferrol é máis dramática, ao situarse nunha zona cunha alta densidade de poboación, pois as comarcas da Coruña, Betanzos e Ferrolterra están preto dos 600.000 habitantes.
A pesar deste contexto altamente urbanizado, La Voz puido constatar que, baixo certos parámetros, o A Coruña-Ferrol é o tren máis lento de España, con unha velocidade media situada na pinza entre os 52 e os 55 quilómetros por hora de velocidade media, dependendo do tipo de tren e a frecuencia. Para comparalo elixíronse traxectos de media distancia entre poboacións relativamente importantes, polo que podería haber tramos máis lentos en percorridos máis curtos onde o trazado estea en moi malas condicións. A comparación fíxose con conexións ferroviarias con quilometraxes relevantes en ancho ibérico, pois é evidente que na rede de ancho métrico da extinta Feve hai rexistros mesmo peores que na conexión con Ferrol.
Así, este trazado conta cunha velocidade media inferior á de liñas como Badaxoz-Cidade Real ou Zaragoza-Teruel, conexións que o propio Goberno central recoñeceu que é necesario mellorar.
Contrastes no eixo atlántico
A comparación co tramo do eixo atlántico renovado entre A Coruña e Vigo reflicte á perfección a Galicia a dúas velocidades. Entre as dúas principais cidades galegas os trens poden circular a unha velocidade punta de 250 quilómetros por hora en boa parte do percorrido, o que supón unha velocidade media de máis de 118 kms/h, que se explica polas paradas intermedias e as consecuentes aceleracións e deceleraciones ao longo do percorrido. Como dato comparativo, a velocidade media máis alta en España é a da liña Madrid-Barcelona, con 249 quilómetros por hora.
Estas prestacións, que permiten cubrir os 155 quilómetros entre as dúas principais cidades galegas en só 80 minutos, rematan na estación coruñesa. Se se quere seguir cara ao norte, cara a Ferrol, a velocidade máxima redúcese drasticamente e pasa de 250 a 105 quilómetros por hora. Dito doutro xeito, os trens que unen Ferrol coa Coruña son máis lentos que os coches que circulan pola autoestrada do Atlántico pagando 4,75 euros pola peaxe. Só o ferrocarril de vía estreita entre Ferrol e Vegadeo ten unha velocidade máxima inferior a esta: 80 quilómetros por hora.
Un trazado de hai un século
O anacronismo dun trazado cunha antigüidade de máis dun século reflíctese nunha comparación que é moi visual. Os 69 quilómetros do trazado entre A Coruña e Ferrol percórrense en case o mesmo tempo que leva cubrir os 155 que separan A Coruña e Vigo. A maior parte das frecuencias -exceptuando o tren hotel, que é ao que lle leva máis tempo- oscilan entre os 66 e os 78 minutos. Un tren lentísimo e con moi poucas frecuencias, e cun investimento da marcha na estación de Betanzos-Infesta que penaliza os tempos de viaxe entre seis e oito minutos. A todo isto hai que sumar un trazado sinuoso que reduce a velocidade máxima en moitos puntos e a falta de electrificación. A viaxe en coche faise en 40 minutos e o autobús tarda algo máis de 50. Así, en contextos moi similares, escribiuse a historia do final do ferrocarril en moitos territorios.
Este contexto propiciou que a demanda na liña que une Ferrol coa Coruña sexa cada vez máis baixa. Nesta liña hai na actualidade 50 circulacións semanais -que inclúen trens de media e longa distancia e mercancías-, mentres que entre Ferrol e Ortigueira, por pór un exemplo cunha liña de ancho métrico, hai 250. As circulacións subiron lixeiramente entre A Coruña e Betanzos e estabilizáronse entre Betanzos e Ferrol. Pero entre as dúas principais cidades só hai media ducia de frecuencias en ambos os sentidos.