A nova sociedade

José A. Ponte Far VÉNDOAS PASAR

FERROL

24 ene 2021 . Actualizado ás 05:00 h.

A semana pasada o caderno de La Voz da Escola trataba o asalto ao Capitolio. Cunha linguaxe apropiada para escolares de Secundaria, explicaba os feitos e a gravidade que tiñan, non só para EE. UU, senón para todo o sistema democrático. Que non será perfecto, pero si é o mellor de todos os que se experimentaron ao longo da historia. Pero nese detallado informe non se insistía en algo que os nosos novos estudantes deben coñecer: os perigos aos que, hoxe máis que nunca, están expostos os países democráticos cando neles se empeza a non valorar a cultura, a ciencia, a opinión dos que saben, o afán por aprender para ter un criterio propio e non deixarse así embaucar polo primeiro que apareza arengando en mitins ou na televisión.

En EE.UU., a primeira potencia militar e económica do mundo, con oito Universidades entre as dez mellores do planeta, a voz dun populista como Trump logrou crear unha multitude de fanáticos, que deron por boas todas as súas promesas e desplantes, ata o punto de asaltar o templo sacro da democracia.

Segundo din as enquisas, a maioría dos votantes de Trump é xente do interior do país, moi conservadora nos seus costumes, con prexuízos racistas e de cultura baixa. É dicir, o tipo de sociedade que máis lle interesa a unha elite gobernante e económica, que sempre atoparán ao Trump de quenda para exercer o poder e velar polos seus intereses.

O malo é que isto non ocorre só en EE.UU., neste momento un país fracturado política e socialmente. Esta estratexia estase ensaiando noutros moitos países civilizados. Tamén en España, claro, onde sempre houbo xente que «despreza canto ignora», como xa deixou devandito Machado. Antes apuntouno tamén Cervantes: nun dos seus entremeses, un candidato a alcalde protesta iradamente cando lle preguntan se sabe ler. Estaba orgulloso do seu analfabetismo e da súa condición de cristián vello. Pois agora mesmo, nalgunhas sociedades supostamente avanzadas, está a pasar algo parecido. O máis grave é que os analfabetos de hoxe son peores porque na maioría dos casos tiveron acceso á educación, saben ler e escribir, pero déronlle as costas á cultura: non len nada, non lles importa nada que teña que ver co mundo do pensamento ou da arte, nin o que faga reflexionar ou utilizar a intelixencia. A elite que manexa os fíos económicos e políticos coñece isto perfectamente, e cada vez coida máis ese desinterese e desidia. Aí están os numerosos programas que se ofrecen nas distintas canles da televisión (que é quen hoxe imparte maxisterio), dirixidos a unha xente que non le, que non pensa, que non quere perder o tempo reflexionando sobre algo, porque só lle interesa que a divirtan ou a distraian, non importa con que simpleza ou bobada.

E este grupo social vai camiño de converterse na nova maioría, porque é máis manexable, porque carece de sentido crítico e é capaz de pórse en marcha para ocupar un Parlamento.

Este matiz é o que faltaría para a completa información xornalística aos escolares. Cun último engadido: a cultura é algo que se pode adquirir ao baixo prezo de pór moita vontade en facelo. Con ela conséguense pingües beneficios, como ter un pensamento propio e crítico. O malo é que hoxe en día a cultura non se promove porque, quen deberían facelo, séntense moi cómodos sen que ninguén discuta a súa propaganda populista.