Concellos como Oleiros e os polígonos industriais, os espazos máis degradados
02 dic 2019 . Actualizado ás 19:39 h.A Coruña xa ten espazos tapizados de flora invasora. Zonas nas que é máis numerosa que as especies autóctonas e este extremo é algo que preocupa aos investigadores da Universidade e a entidades como a Sociedade Galega de Historia Natural (SGHN). Pablo Ramil, profesor do Instituto de Biodiversidade Agraria e Desenvolvemento Rural da Universidade de Santiago, explica que os lugares máis afectados son os próximos ao litoral, onde se dan as condicións de humidade e calor para que estas plantas medren ás súas anchas. Tamén os terreos de polígonos industriais, parcelas nas que desde que se moven as terras ata que se constrúen as naves pasan moitos anos durante os que se van asentando con forza estas especies.
«As provincias con condicións climáticas máis térmicas e cunha importante superficie de terreo ocupado por áreas grises (urbanizacións, polígonos industriais, viarios e infraestruturas, etc), como é o caso da Coruña e Pontevedra, teñen un maior número de especies exóticas invasoras, con situacións máis problemáticas, que as provincias con menor termicidad e áreas grises, é dicir, Lugo e Ourense», explica Ramil. Nalgúns casos chegan nas achegas de terra e noutras na maquinaria contaminada que traballou noutras zonas. Ou se usan mesmo en axardinados de rotondas ou parterres destes espazos, onde os expertos denuncian que se plantan especies expresamente prohibidas.
Niveis alarmantes
«A abundancia e densidade de especies invasoras adquire niveis dramáticos na área litoral, onde estas afectan a espazos naturais protexidos, alterando a configuración dos ecosistemas e desprazando ás especies nativas: no parque natural de Corrubedo, na zona de especial protección de Costa da Morte, Costa Ártabra, ría de Ortigueira e Ladrido», advirte un estudioso que acaba de publicar un extenso artigo sobre o tema. Ramil apunta que a situación tamén acada niveis moi alarmantes nalgúns espazos urbanos, onde o crecemento urbanístico facilita a expansión de numerosas especies exóticas. E o mesmo ocorre cos grandes polígonos industriais establecidos ao redor das cidades. No de Sabón, en Arteixo, pódense ver moitos exemplos, do mesmo xeito que no naronés de Río do Pozo e o compostelán situado en Rois.
Tamén nas parcelas destinadas a macro urbanizacións, como a que proxectou Fadesa en Miño, onde os terreos que quedan espidos durante décadas convértense en cultivos que arrinconan á flora galega. Ramil cita o municipio de Oleiros como outro dos puntos onde o problema é maior cada ano, porque conflúen as condicións ambientais coa existencia de moitas áreas axardinadas privadas «sen ningún tipo de control e menos aínda prevención, tanto en propiedades situadas o seo de espazos naturais como noutras áreas de interese ambiental ou cultural. Na maioría, na configuración do xardín empréganse plantas exóticas invasoras, e mesmo especies catalogadas como tales na exigua lexislación estatal (Carpobrotus spp., Cortaderia selloana, Fallopia japonica, Tradescantia fluminensis, etc.)», segundo detalla unha publicación do Centro de Extensión Universitaria e Divulgación Ambiental de Galicia, situado precisamente no castelo de Santa Cruz, en Oleiros. En leste mesmo artigo aseguran que case todas as invasoras se asentaron no litoral, pero foi a man do home a que as introduciu cara ao interior.
A queima pode ser contraproducente
O lume non axuda a controlar as plantacións. É máis, algúns grupos de estudo que se crearon ao redor deste problema conclúen que «algunhas destas especies producen infinidade de sementes que perduran no banco do chan, e que xerminan como resposta a un estímulo externo como pode ser o fume do incendio. É o caso de «Paraserianthes lophantha», unha leguminosa de porte arbóreo que invadiu unha boa parte das zonas baixas do monte Pindo, en Carnota, especialmente tras o gran incendio do ano 2012». En canto a pódaa tampouco se realiza de forma adecuada en moitas ocasións.
Tres grupos de colonizadoras
Ramil apunta que na Coruña as especies con comportamento ecolóxico invasor que causan problemas de competencia en hábitats naturais séguense plantando como os eucaliptos (Eucalyptus globulus), as acacias (Acacia dealbata e melanoxylon) ou falsa acacia (Robinia pseudoacacia).
O segundo grupo é unha longa lista de plantas introducidas como ornamentais: ailanto (Ailanthus altissima), Buddleja (Buddleja davidii), cala (Zantedeschia aethiopica), coniza (Conyza canadensis, Conyza bonariensis), crocosmia (Crocosmia x crocosmiiflora), ipomea (Ipomea indica), margarida do Cabo (Arctotheca caléndula), Oenothera (Oenothera glazioviana), plumeros (Cortaderia selloana), reinutria (Reynoutria japonica), sempreviva (Helichrysum petiolare), uña de gato (Carpobrotus edulis), vinagreta (Oxalis pes-caprae) ou yuca (Yucca gloriosa). E o terceiro son as usadas como céspede: grama das Bermudas (Cynodon dactylon), grama de San Agustín (Stenotaphrum secundatum), gramillas (Paspalum dilatatum, Paspalum paspalodes, Paspalum vaginatum) ou herba arame (Sporobolus indicus).
«Fallopia japonica», de China e Xapón a xardíns urbanos
Fallopia japonica, orixinaria do Xapón e China , comezouse a empregar como ornamental en Europa desde hai dous séculos. Está presente en moitas localidades da provincia e expándese frecuentemente a través de restos de curtas que se deixan abandonadas no monte ou en calquera espazo. Chegaron polo litoral, pero xa se atopan en centros urbanos como Ferrol.
Tapiza campos de cultivo por toda a provincia, sobre todo de millo
A Oxalis pescaprae é orixinaria do sur de África. Tamén chegou para xardíns e agora ocupa terreos de cultivo, especialmente nas parcelas destinadas a cultivo de millo, así como invadindo distintos tipos de hábitats naturais (sistemas dunares, cantís, corredores fluviais, prados de sega, etc). Investigadores do Ceida fotografaron moitas na Costa da Morte.
A dura chumbera que se fai forte en Muros, na lagoa de Louro
Varios espazos naturais da provincia atópanse acosados pola chegada da dura chumbera (Opuntia). É o caso da área litoral da lagoa de Louro en Muros, onde se observan formacións densas, de gran altura, con flores e numerosos froitos, segundo precisan no catálogo do Ceida, que sinala, ademais, diferentes variedades desta planta.