De «Capitán Verdemán» a «Os Gulinos»: dez libros (verdes) que non só divirten

FAI GALICIA VERDE

Página interior del libro «Paio e o poder da música»
Páxina interior do libro «Paio e ou poder dá música»

Unha dos mellores xeitos para que os nenos tomen conciencia ambiental é a través da lectura, un hábito que ensina de forma lúdica a importancia de reciclar ou aforrar enerxía. Unha tendencia literaria, cos seus propios superheroes, que, ademais, crece

04 mares 2019 . Actualizado ás 05:00 h.

Crear conciencia verde desde pequenos con conceptos sinxelos, que esperten entusiasmo e, sobre todo, divirtan. Isto son só algúns dos obxectivos que persegue desde hai anos ese amplo abano de libros «verdes» que busca introducir aos nenos na reciclaxe e respecto polo medio ambiente, unhas propostas que, lonxe de ser aburridas, moralizantes ou doctrinarias, lograron esgotar edicións en máis dun caso. Superheroes atractivos e experiencias lúdicas serven de gran aliado aos pais para que os nenos sexan conscientes do impacto dos seus xestos diarios na conservación da contorna a través dun hábito, o da lectura, que demostrou ser unha dos mellores xeitos para que os nenos aprendan valores.

Un investimento, ademais, rendible a longo prazo. Inculcar ou reforzar os valores do respecto ao medio ambiente entre os nenos é unha garantía de que cando sexan maiores terano presente. Eles son o futuro e o futuro tamén depende deles. Educar aos máis pequenos como cidadáns responsables é, ademais, máis sinxelo do que pensa se se predica co exemplo e explícase con conceptos asimilables. Estas son algunhas das publicacións que axudan a conseguilo: 

1-«O gran libro-xogo para salvar o planeta»

A francesa Gäelle Bouttier-Guérive, que foi responsable no país galo do programa da oenegué World Wildlife Fund e é a autora da coñecida serie de best sellers Planète attitude, nos que introduce xestos ecolóxicos que se pode acometer na vida cotiá, fascina agora ao mundo infantil cun libro (publicado en Edebé no 2018) que segue este Leitmotiv e invita aos máis pequenos a pasar á acción para preservar o medioambiente. Un gran e particular xogo da oca (no que, por exemplo, avanzaranse dúas casas se se limpa a praia); un xogo de verdadeiro ou falso, no que se comproba o coñecemento sobre se a embalaxe é ou non reciclable; ou unha dobre páxina que converte aos lectores en xardineiros ecolóxicos son só algúns dos valiosos exercicios que ofrece a interactiva publicación, avalada por científicos. Este libro foi unha das grandes apostas verdes do recente Nadal.

2-«Recicla e crea»

Dous libros que no 2018 sorprenderon no mercado editorial infantil os firma Fiona Hayes e publicounos a editorial Destino. Nun deles explícanse 51 manualidades para realizar a partir de hueveras de cartón mentres que no segundo se invita a crear outros 51 proxectos con rolos de papel. Explicacións simples, detalladas paso a paso, que permiten aos maiores de 7 anos entreterse mentres reciclan e toman conciencia da importancia deste hábito.

3-«Puf! Vaia peido»

Un dos libros galegos de temática ambiental máis atractivos dos últimos meses chega da man de Luisa Martínez Lorenzo, responsable da Unidade de Cultura Científica do Consello Superior de Investigación Científicas (CSIC) en Galicia. A partir do xogo e das gargalladas que provoca nos nenos o dobre sentido e o escatolóxico, a científica, de ampla traxectoria no ámbito da divulgación, publica na editorial Galaxia un álbum infantil moi coidado protagonizado por seres vives de nomes tramposos, que fan pensar en cousas disparatadas. Unha publicación que ensina de forma moi amena o modo de vida de animais, plantas ou fungos non tan coñecidos como o cacafede ou o cagón. O libro recolle curiosidades, consellos e recomendacións para respectar aos seres vivos e ao medio ambiente. Tan só un exemplo: «Se atopas un cangrexo co cacho moi brando significa que acaba de mudalo e necesita algo de tempo para se endurecer. Non debes molestalo, porque neses momentos é moi vulnerable». Unha publicación moi recomendable coa que aprender, respectar e rir.

4-Para reciclar cantando

Da man da mesma editorial galega (Galaxia) chegou ao mercado nos últimos meses una das últimas propostas de libros-disco, unha corrente literaria infantil que vive un bum, sobre todo, na comunidade, cunha oferta atraente e diversificada, de temática variada. En Paio e ou poder dá música, do grupo Oviravai, relátase nun das pasaxes como o oso protagonista (Paio) recrimina ao seu amigo lobo que teña deixado restos de mazá tirados no chan e ínstalle a que os bote nos colectores. O problema xorde cando non lembra en cal debe depositalos. Unha canción, titulada Reciclar, lémbrallo. O refrán transmite con ritmo e de forma próxima a importancia desta actividade cotiá sinxela e gratificante:

«Reciclar, reciclar; botando cada cousa no seu lugar; Reciclar, reciclar; para o Planeta axudar».

5- Un mundo de diferentes identidades a través da reciclaxe

A editorial galega Kalandraka publicou nos últimos anos un delicioso libro (Quebracabezas), de enfoque orixinal, e que brinda múltiples e valiosas lecturas. «Recuperar, reciclar e reutilizar» é o lema do autor, o arxentino Diego Bianki, á hora de abordar o proceso artístico da publicación, que se constrúe a partir de caixas de cartón, pintadas e encaixadas como un crebacabezas, e que moldea un mundo de diferentes identidades que, a a súa vez, interrelaciónanse. Un sinxelo antídoto lúdico contra a discriminación e a exclusión, que permite aos máis pequenos (a partir de 3 anos) xogar, experimentar e sumar novas combinacións ao catálogo.

6-«23 ideas para ser un eco-heroe»

No 2017 a editorial SM cativou a pais e menores cun libro que inclúe unha completa guía de actividades e trucos para axudar a transformar a casa nun lugar máis ecolóxico. Cultivar un propio horto, converter a roupa vella en accesorios prácticos, facer un estanque ou elaborar ecohamburguesas son só algúns dos interesantes proxectos da publicación, que forma, divirte e entretén.

7- «Os Gulinos»

Un ano antes, no 2016, foran uns simpáticos alieníxenas, que intentan salvar o seu planeta, os que trasladaran ás nenas mensaxes sobre sustentabilidade e respecto polo medio ambiente. Estes personaxes, que viven no planeta Gala, con todas as súas marabillas (os galárboles ou as galatinas...), daranse conta ao longo da empática historia que gastan máis papel do que deberían ou de que tiran papeis ao chan. Nun momento, un galardenador -abandonado entre o lixo- concienciaralles sobre as nefastas consecuencias que poden traer os seus hábitos, unha advertencia que lles empurrará a crear unha empresa de reciclaxe de galástico , solución que, en calquera caso, non servirá de moito se o resto de habitantes segue contaminando o planeta... 

Un libro (da editorial NubeOcho), de gran traxectoria, cheo de cor e cunha mensaxe clara.

8-Por que debo aforrar auga?; Por que debo reciclar?; Por que debo protexer a natureza? 

Foi fai case sete anos cando a escritora británica Jen Green respondeu a todas estas preguntas en tres libros no que se achegan claves para que os lectores aprendan como poden contribuír a pórse as pilas en cuestións ambientais. Cada publicación inclúe notas para os pais e profesores e diversas actividades lúdicas que axudarán a reforzar o seu contido.

9-«Capitáns Verdemán»

A pesar de que se publicou fai dez anos, este álbum ilustrado, da editorial Mocidade, aínda é un referente no ámbito das publicacións eco para nenos. A historia transcorre nunha pequena cidade que se afoga en cheas de lixo, pola preguiza e o malgasto dos seus habitantes. O Capitán Verdemán, farto desta situación, loitará contra eses viláns que xeran lixo innecesario, rescatará á localidade e demostrará que a reciclaxe é divertido. Un libro necesario, acertado, útil e divertido, que esgotou edicións.

10-«Shamsung, a pequena Mofeta»

Rematamos esta lista, que invita a ensinar cun conto, cun libro para todos os públicos protagonizado por un bebé mofeta, que perde á súa familia, e que viaxa por distintos países na súa busca. Un periplo, que permite descubrir exquisitas paraxes, coa súa flora e fauna, pero, tamén, zonas devastadas por desastres ambientais, coas súas causas e consecuencias.

Unha publicación de Universo das Letras que atrae e que, sobre todo, invita a pensar. 

«Dez contos de profes que coidan o medio ambiente» 

Os docentes son un alicerce esencial para concienciar a os nenos sobre a importancia de coidar a contorna. Consciente diso, Ecoembes, a organización ambiental que fomenta a economía circular a través da reciclaxe de envases, creou hai anos un concurso que tivo gran repercusión no mundo literario e co que se buscou dar visibilidade a eses profesores comprometidos con a educación ambiental así como premiar as boas prácticas dentro do recinto escolar.

A iniciativa, titulada «Os Profes Contan», animou aos docentes a crear contos que, ademais de fomentar a lectura entre os alumnos, promovesen a reciclaxe dos envases lixeiros. Historias para nenos nas que os profesores de primaria eran, ao mesmo tempo, autores e protagonistas. Uns títulos, de temática ambiental, que deberían acompañarse de ilustracións dos escolares. 

Tras varios anos de concurso, o aplaudido proxecto saltou ao mundo literario da man da editorial Planeta. No título Protagonistas da aventura máis grande do Planeta recóllense os dez relatos gañadores da 6ª edición do certame, seleccionados por un xurado que presidiu Elsa Punset.

Narracións inspiradoras e optimistas, ilustradas por Leire Salaberria, e enfocadas a difundir entre os nenos valores de cooperación e sustentabilidad.

O título, que inclúe historias como O profesor Reciclator fai brillar a Yellow-Blue, ambientado nunha cidade de robots, ou O mestre que veu do mar, é ademais, solidario, xa que todos os beneficios recadados destínanse a colaborar con Aldeas Infantiles.

Despois de seis anos de creatividade literaria nos colexios por parte de profesores e alumnos, o concurso «Os Profes Contan» de Ecoembes renovouse na súa sétima edición, premiando boas prácticas ambientais levadas a cabo nas aulas.