Quen recicle máis e mellor, pagará menos

Raúl Romar García
r. romar REDACCIÓN / LA VOZ

FAI GALICIA VERDE

Contenedor inteligente desarrollado por TheCircularLab, el centro de innovación de Ecoembes
Colector intelixente desenvolvido por TheCircularLab, o centro de innovación de Ecoembes R. R.

Os colectores intelixentes son o soporte para aplicar o modelo de abono por xeración que impulsa Europa

11 oct 2019 . Actualizado ás 19:22 h.

Pagamento por xeración de residuos. Talvez este concepto non lle soe, pero convenlle familiarizarse co, porque máis tarde ou máis cedo acabará implantándose e afectaralle á súa vida diaria. En esencia non vén ser máis que a aplicación do concepto de quen contamina paga aplicado á xestión do lixo, pero na práctica traducirase en quen recicle máis pagará menos e quen non o faga verá penalizada a súa factura. É un modelo que vén de Europa e que xa se empezou articular en distintos concellos do continente. Tamén en España, aínda que, de momento, de forma experimental, porque para que realmente funcione é importante a introdución do quinto colector, o dedicado ao lixo orgánico, que se sumaría ao da fracción resto, composto por aqueles desperdicios que non se poden reciclar, ao de envases, ao de papel e cartón e ao de vidro.

Pero a clave para pór en marcha o novo sistema pasa pola introdución da tecnoloxía para identificar a cada xerador de residuos mediante un cartón ou un código QR que le unha pantalla, realizar unha medición individualizada dos refugallos que produce e aplicarlle unha taxa de xestión de residuos personalizada. Todo isto será posible, e xa o está sendo, grazas aos denominados colectores intelixentes que, segundo os casos, tamén incorporan sensores de enchido que emitirán unha alerta en canto acaden unha determinada capacidade á empresa de recollida para que vaia a retiralo, algo especialmente útil nas zonas rurais, xa que permitirá planificar mellor as rutas e aforrar en transporte .

O obxectivo último non é, en absoluto, castigar ao cidadán escasamente concienciado na separación de residuos no seu domicilio, senón favorecer a reciclaxe, algo vital no paso cara á economía circular na que todo desperdicio ten un valor, polo que é necesario reintroducirlo no sistema.

Os colectores intelixentes, lonxe de constituír unha imaxe futurista, son xa unha realidade. Proba diso é o que presentou recentemente no seu centro de Logroño TheCircularLab, o centro de innovación economía circular de Ecoembes. Neste caso é un prototipo, aínda que tamén está a ensaiar con outros. «Non pensamos que exista unha única realidade na xestión dos residuos, polo que o que pretendemos é adaptar a tecnoloxía á realidade, a cada contorna particular», explica Zacarías Torbado, coordinador do laboratorio.  

Proxectos piloto

Tampouco é a misión deste centro dedicarse á fabricación de colectores intelixentes, senón crear tecnoloxía que facilite o seu desenvolvemento. «Nós estamos abertos á colaboración con empresas interesadas na explotación dos nosos resultados, porque o noso fin último é axudar aos cidadáns a facilitarlles a reciclaxe», destaca Torbado.

Desde CircularLab están a levarse a cabo proxectos pilotos para estudar os resultados da implantación de colectores intelixentes en distintas contornas: en zonas rurais, nunha cidade e en contornas turísticas. Para iso elixiuse Logroño, distintos municipios da Rioxa e Cantabria e a illa canaria da Palma.

A firma galega Formato Verde, con sede en Ourense, tamén se dedica á fabricación deste tipo de recipientes tecnolóxicos. En principio optou polo seu desenvolvemento para a recollida de lixo orgánico. «É moi sensible a unha boa separación en orixe, polo que para solucionar o problema colocamos un acceso electrónico para poder introducir a bolsa no colector», explica Marcos Rodríguez, socio e director comercial da firma.

O recipiente está sempre pechado, algo especialmente útil neste tipo de residuos, xa que así tamén se evita o mal cheiro, e só se abre a comporta cando o usuario é identificado mediante un cartón persoal. «Con este sistema non somos capaces de identificar o contido da bolsa do lixo, pero si sabemos quen están a reciclar orgánico», sinala Rodríguez. A empresa achega esta tecnoloxía, onde está en funcionamento, a municipios como Xixón, Bilbao, Guecho, O Maresme ou Azpeitia.

Naqueles casos onde se considera necesario, nos colectores tamén se instalan sensores de enchido para optimizar a recollida. Este sistema hase implantado nalgunhas cidades, pero neste caso o máis aconsellable é o seu uso en contornas rurais. «Esta alternativa é máis interesante en zonas illadas», constata Zacarías Torbado, algo no que, desde a súa experiencia directa, tamén coincide Marcos Rodríguez.

En España aínda non están implantadas, pero existen opcións que non só identifican o usuario, senón que tamén permiten detectar o peso, o que é máis habitual, e o contido da bolsa que depositan no colector. A tecnoloxía existe para levalo a cabo, pero é máis cara e, de momento, o que se pode facer son controis aleatorios das bolsas nas plantas de transferencia, o que tamén permite coñecer que cidadán o fai ben ou non.

En calquera caso, a medida que a experiencia avance permitirá determinar cal é a mellor opción en cada caso, tanto desde o punto de vista da xestión como do económico. E o que será inevitable é que o concepto de pagamento por xeración de residuos acabe impóndose. É a directriz que marca Europa. E un beneficio para o medio ambiente.

Identificar o usuario, un modelo en probas en España

A innovación tecnolóxica non pretende , neste caso, ser máis que unha axuda para automatizar a xestión do lixo e axudar a conseguir que o cidadán recicle máis e mellor. E é unha alternativa que xa se está implantando, de momento de forma experimental, nalgúns puntos de España. É o caso da área metropolitana de Barcelona, onde se aplica fundamentalmente nos colectores orgánicos para garantir a calidade deste tipo de residuos. O uso individualizado tamén permite a recollida de datos estatísticos sobre os hábitos dos usuarios, de tal modo que se pode planificar dun xeito máis eficiente a recollida.

A cidade de Sevilla foi outra das pioneiras en probar os colectores intelixentes. Neste caso a solución tamén consistiu na implantación dun dispositivo hardware que mide o enchido dos recipientes e unha plataforma software de xestión e visualización dos datos recolleitos por estes dispositivos. A sensorización dos depósitos permite sabe onde están situados e que nivel de enchido teñen, así como ver o geoposicionamiento de cada un deles e controlar as rutas de recollida. Segundo a empresa que xestiona o servizo, Lipasam, logrouse un aforro de ata un 100 % nos custos asociados á ruta destes colectores.  

Este modelo, no que conflúen distintas tecnoloxías adaptadas en cada caso, aínda que a clave pasa sempre pola identificación do usuario, introduciuse noutras zonas de España como Mallorca ou distintos municipios de Madrid, Asturias ou o País Vasco.

Son exemplos do que ocorre en España, aínda que neste caso a dianteira lévana determinadas urbes europeas, que mesmo aplican xa o sistema de pagamento por xeración de residuos. Un dos mellores modelos ata o momento é o da cidade holandesa de Groningen, onde os cidadáns abonan os seus impostos segundo a cantidade de refugallos orixinados e reciclados. Para iso, os colectores intelixentes levan a conta que impide a fraude. Estes recipientes contan, ademais, cun sistema de clasificación do lixo e de cálculo do importe que cada veciño debe pagar ao concello.

Unha tecnoloxía similar é a que está a estudar implantar nos seus recipientes a empresa galega Formato Verde, que tamén utilizará a enerxía solar para alimentar aos seus dispositivos.

A taxa de lixos non recolle o custo real do servizo

«Non ten ningún sentido desfacernos de materia prima, Por iso é tan importante a reciclaxe e que nos concienciemos todos de iso». É a mensaxe de Marcos Rodríguez, cuxa empresa, que tamén desenvolveu deseños exclusivos para Abu Dabi, pretende facilitar este bo hábito ambiental. Porque, no fondo, os desperdicios son un recurso do que aínda non somos conscientes do seu valor. «En España, a taxa de lixos non recolle o custo real do servizo», resume Zacarías Torbado, de TheCircular Lab.