Os adolescentes son o colectivo de poboación que máis se resiste á separación en orixe
30 mares 2018 . Actualizado ás 10:29 h.Parece inevitable. A medida que a recuperación económica avanza aumenta o consumo e elévase a xeración de residuos. É o que lle sucedeu a Galicia, que viu como nos últimos anos nos que se pecharon as estatísticas, 2015 e 2016, creceu o lixo doméstico. Segundo os datos máis recentes dispoñibles, a comunidade xera 1.108.389 quilos de residuos ao ano, o que supón unha media de 408 quilos por habitante. É unha cifra que aínda está por baixo dos 1.241.148 quilos acadados no 2009, pero a tendencia preocupa. É un círculo vicioso que se intenta romper desde a Administración para entrar noutro moito máis positivo, o da economía circular, que permite non só minimizar a produción de materiais de refugallo, senón recuperalos para devolvelos ao ciclo económico.
«É moi difícil romper a relación entre crecemento económico e xeración de residuos, pero imos facer todo o posible para conseguilo», advirte Verónica Tellado, subdirectora xeral de Residuos da Xunta. Existen potencialidades para logralo.
Por unha banda, Galicia segue sendo unha das comunidades que menos refugallos xera. Os 408 quilos contabilizados por habitante e ano no 2016 están moi por baixo da media estatal de 478,3, aínda que este último dato corresponde ao 2015, o último no que existe unha estatística comparada por comunidades. Por outro, o obxectivo marcado no Plan de Residuos Sólidos Urbanos da Consellería de Medio Ambiente de reducir nun 10 % a produción de desperdicios no 2020 en comparación co 2010 segue sendo algo factible. «Non hai ningunha razón para pensar que non o vaiamos cumprir», apunta Tellado.
Pero se estas son as potencialidades, o sistema tamén conta con debilidades notables. Quedan aínda deberes por facer e elevar os niveis de reciclaxe dos distintos materiais é, talvez, un dos principais. Se se suma a porcentaxe de reciclaxe de refugallos (13,4 %) co de compostaxe da materia orgánica (5,7 %) apenas se acada un 20 %, un valor que está por baixo da media española e lonxe aínda do reto marcado polo propio plan galego de residuos, que fixa nun mínimo do 30 % a porcentaxe de reciclaxe para o ano 2020. Onde o comportamento de Galicia é mellor que o doutras autonomías é no relacionado co depósito de lixo en vertedoiro, xa que só se destina a este fin o 33 % dos refugallos, cando a media española supera o 56 %. Iso débese á alta porcentaxe dedicada á valoración enerxética (47,6 %) que leva a cabo na planta de Sogama (Cerceda).
«Non se se poderemos conseguir os obxectivos de reciclaxe, pero no peor dos casos imos estar moi preto, e o que é seguro é que imos pór todos os medios para logralo», destaca a subdirectora xeral de residuos.
Alternativas
Como facelo? Hai varias frontes abertas, desde o técnico, coa introdución de novas tecnoloxías na planta de Sogama , onde vai parar o 82 % do lixo dos galegos, á introdución de sistemas específicos de recollida selectiva da materia orgánica nos municipios -alternativa que xa se aplica nos concellos dependentes das plantas de Nostián e Barbanza-, aínda que a prioridade segue pasando por incentivar as campañas de concienciación entre a poboación para que cambien os seus hábitos. Todo empeza coa separación en orixe. Se o cidadán particular non empeza por depositar no seu domicilio cada tipo de residuo na bolsa correspondente e logo levalos a cada colector específico, o sistema fraquea. É certo que cada vez existen unha maior concienciación cidadá, acompañada dunha maior información, pero, aínda así, queda marxe de mellora.
Unha proba é o que sucede nos complexos de Nostián e Barbanza, máis enfocados á reciclaxe e á compostaxe, pero que se atopan cunha importante porcentaxe de impropios nas bolsas de lixo, que se eleva ao 40 %. Ou, o que é o mesmo, é a porcentaxe de residuos que se tira no lugar onde non lle corresponde , a fracción de rexeitamento.
Paradoxalmente, ou polo menos é o que sucede en Galicia, son os adolescentes os menos comprometidos coa separación en orixe, segundo despréndese dos estudos realizados por Consellería de Medio Ambiente. Falta de información?, rebeldía?, preguiza?... As razóns que expliquen o seu comportamento descoñécense, pero o dato é obxectivo. «A verdade é que nos custa moitísimo chegar a eles. Non é doado, e se pregúntasme o motivo tampouco sabería responderche», constata Verónica Tellado.
Unha vez identificado o problema, este colectivo preferente recibirá unha atención específica nas campañas promovidas por parte da Administración. Pero tamén se impón un cambio de estratexia. Hai que chegar a eles nos lugares onde se moven, polo que as iniciativas levarán a cabo en festivais de música con mensaxes que capten o seu interese e poidan movelos cara a un cambio de conduta. Os locais de hostalería serán outro foco de atención.
Nova tecnoloxía en Sogama para multiplicar por catro a reciclaxe
A tecnoloxía pode axudar, e moito, a aumentar de forma considerable a porcentaxe de reciclaxe en Galicia. Todo empeza na separación en orixe no domicilio, pero se esta non é do todo adecuada existen alternativas para evitar que os envases, os vidros, o papel e o cartón ou a materia orgánica aproveitable como compost acabe nun vertedoiro ou, no mellor dos casos, incinérese para a xeración de electricidade. A clave está no proceso de ampliación da planta de Sogama en Cerceda, que recibe o lixo de 2,26 millóns de galegos de 294 municipios. A nova planta de clasificación, unha das dúas grandes actuacións previstas, permitirá a separación de forma automática de plásticos, papel e cartón, metais e outros residuos que chegan mesturados ao complexo con outro tipo de desperdicios.
«Creemos que nos vai axudar moitísimo para elevar os niveis de reciclaxe», destaca Verónica Tellado, subdirectora xeral de Residuos. De feito, a Consellería de Medio Ambiente estima que a recuperación deste tipo de lixo multiplicarase por catro. Todo o proceso de ampliación de Sogama completarase no 2019.