Son tan vellos como Internet e durante moito tempo caeron no esquecemento, pero agora rexorden con forza grazas aos «smartphones», as conexións móbiles de alta velocidade, a aparición de contidos atractivos e o esforzo das radios por adaptar a súa oferta ás demandas de moitos usuarios que queren gozar dos programas onde queren e cando queren
27 ago 2017 . Actualizado ás 12:13 h.Cando o mundo empezou a descubrir Internet de forma masiva, a finais do século pasado, circulaba pola Rede unha curiosa definición que asociaba a comunicación no ciberespazo a tres características: a interactividade, o hipertexto (as ligazóns) e a posibilidade de utilizar elementos multimedia. Pero entón a última era basicamente teórica e limitábase ao uso dun número elevado de fotos. Anos despois chegaron a banda larga, Youtube e outros portais e a historia cambiou. Desde hai algo máis dun ano, grazas á xeneralización das conexións móbiles 4G e o impulso de redes como Facebook, Instagram ou Snapchat, vivimos nos albores de éraa da hexemonía do vídeo.
En toda esta historia o audio sempre foi o irmán pobre en Internet. O que apenas logrou fama nin fortuna entre o gran público, a pesar de que, por dicilo en termos simples, é máis barato de producir, é máis lixeiro para distribuír (os arquivos pesan menos), asociouse desde o principio a un concepto hoxe máis que popular, baixo demanda, e mesmo conseguiu un nome con calado, podcast, doado de recoñecer e identificar.
Entón, a finais dos 90, houbo profetas que vaticinaron, non podía ser doutro xeito, a morte da radio convencional a mans dunha revolución sonora liderada por publicacións periódicas de arquivos dixitais. Non foi así. Faltou oferta de contidos e faltou tecnoloxía para chegar de forma masiva aos usuarios, pero agora a situación cambiou. Os podcasts sempre estiveron aí, para un público minoritario, pero agora están de moda aquí e nos Estados Unidos levan varios anos crecendo de forma exponencial e atrapando a decenas de millóns de oíntes. Por que? Hai varias claves.
A primeira, a tecnolóxica, ten tres factores, a nube, os smartphones e as conexións móbiles 3G e 4G. Cando non existían, os podcasts (no fondo simples arquivos mp3) había que descargalos e despois movelos a dispositivos portátiles se se quería escoitalos nalgún sitio diferente ao do computador. Era latoso. Agora é máis doado que nunca, grazas ás apps chamadas podcatchers, é un proceso simple. O último reduto da radio tradicional, o coche, xa non é unha fortaleza inexpugnable, os novos automóbiles han posto ao móbil no centro dos sistemas de entretemento e información. E onde hai un teléfono intelixente hai unha porta ao expansivo universo podcast.
Programas á carta
A segunda clave está nos creadores de contidos. As radios acabaron respondendo á demanda crecente de moitos usuarios, que querían esquecerse do transistor, e puxeron os seus programas en servizos baixo demanda e á carta. E os podcasts orixinais, producidos fóra das grandes cadeas e creados directamente para distribuír a través desta canle, cada vez están a lograr chegar a máis público (se ben aínda non son masivos en España) e atraen investimento publicitario. Os xéneros máis buscados son os programas de historia e misterio, pero hai para todos os gustos. Mesmo conseguiron que resucitasen as míticas e esquecidas radionovelas.
Con este panorama, a incógnita por despexar pasa por saber cando chegarán ao gran público, ás grandes bolsas de usuarios que non son nativos dixitais e que nos últimos anos sumáronse a WhatsApp ou Facebook. Podemos buscar unha pista cunha simple procura en Google sobre a palabra podcast, que ofrece curiosos resultados: varios provedores de contidos (radios tradicionais e novas plataformas), algunha aplicación adecuada para reproducilos desde un teléfono con sistema operativo Android (hexemónicos en España), un método para descargalos, un par xéneros con moitísimo éxito (historia e misterio) e dúas cuestións fundamentais ( Que significa? Como podo definilo?) que evidencian que esta revolución sonora aínda ten moito camiño por percorrer.
Como engancharche á revolución do audio baixo demanda?
Unha das apps máis populares en España para xestionar e descubrir podcasts é iVoox
O principal banderín de enganche para os podcast nos Estados Unidos foron os iPhones e a plataforma iTunes. Os móbiles de Apple incorporan de serie unha aplicación para xestionar as subscricións. E a súa tenda de contidos permite atopar moitos programas interesantes.
Alén do Atlántico a repartición do mercado móbil favorece á compaña da mazá, pero en España o dominio de Android é abafador. Máis do 80 % dos teléfonos que equipan, máis ou menos tuneado, o sistema operativo creado por Google, que non ten unha aplicación de serie. Para subscribirse, descargar e reproducir podcasts hai que buscar na tenda Google Play e elixir.
Unha das máis populares en España é iVoox (www.ivoox.com), un servizo gratuíto, pero que necesita rexistrarse, cunha longa traxectoria que inclúe podcasts, radio á carta en directo. Funciona ben desde o computador, pero onde se lle pode sacar máis partido é desde o móbil coas súas aplicacións nativas.
Para todos os gustos
En iVoox publican, como en Spotify, listas dos programas máis populares e realizan suxestións por áreas temáticas. Grazas a elas poder descubrir espazos orixinais sobre música, ciencia, literatura, historia, esoterismo, televisión, tecnoloxía... Tanto se pode escoitar un debate sobre as últimas teorías de Xogo de tronos como repasar a reconquista ou escoitar consellos para pórse en forma. Tamén se poden escoitar os programas ?Buenafuente, Iker Jiménez, espazos deportivos? que poñen as cadeas tradicionais de radio para escoitar á carta e baixo demanda. E acceder á programación en tempo real da maioría de emisoras xeneralistas e musicais, tamén dispoñible normalmente desde as súas propias páxinas web e desde as súas aplicacións para teléfono móbil.
iVoox e as súas alternativas
Hai alternativas a iVoox en Google Play. E tamén hai apps máis limitadas que poñen o foco en tipos concretos de contidos ou noutros idiomas. Para escoitar programas en inglés -unha excelente forma de educar o oído na lingua de William Shakespeare- unha boa opción é Podbean Podcast App (www.podbean.com).
Moi valorada nas tendas dixitais de Google e Apple, esta app ofrece tamén un servizo integral e destaca pola súa compatibilidade coa gama de produtos Android Wear. Como iVoox, ten versión para iPhone. E tamén permite que calquera usuario poida converterse en podcaster, subir os seus propios arquivos e darse a coñecer ao compartilos en redes. Hai todo un universo de contidos máis que interesantes para escoitar na rúa, en casa ou no coche, pero, se se teñen tempo e ganas, por que non intentar achegar?
Tres grandes referencias
«Serial», o podcast que marcou un antes e despois
Esta serie de xornalismo de investigación conta os feitos reais da investigación dun crime ocorrido nos Estados Unidos en 1999. Chegou a congregar un millón de oíntes cada semana e marcou unha era. En inglés. https://serialpodcast.org
A solidaria e misteriosa «Eles están aquí»
«¡Séguenme! ¡Que alguén me axude! ¡Poden estar triangulando a miña posición!». Así comeza esta produción experimental e benéfica da plataforma IVoox que conta coa participación de cineastas, locutores de radio e youtubers famosos.
«A vida perigosa» de Pérez Reverte e Arriaga
Esta historia de narcos do autor de «O capitán Alatriste» adaptada polo guionista de «Amores cans» e «Babel» logrou gran popularidade en España e é o buque insignia da plataforma Podium podcast.