A algúns cociñeiros lles halaga ver os seus pratos copiados noutros restaurantes e a outros lles indigna, aínda que poucas veces se reclama a autoría dunha creación culinaria porque existen dúbidas sobre a súa protección. Agora un experto esclareceu o asunto: os pratos tamén teñen dereitos de autor.
30 oct 2017 . Actualizado ás 10:15 h.Do mesmo xeito que un cadro, un edificio ou unha canción, as obras culinarias orixinais «non son res nulliu, cousas sen dono», senón «manifestacións concretas da personalidade do seu autor», aínda que Robert recoñece que «o mundo da gastronomía é un campo abonado para o aproveitamento da reputación allea e, en xeral, para a competencia desleal».
Cita na súa obra, publicada por Reus Editorial, casos como a denuncia que José Andrés, cociñeiro asturiano afincado nos Estados Unidos, interpuxo contra un antigo socio que incluíu pratos seus na carta do seu restaurante, ou as mutuas acusacións de plaxio entre Grant Achatz (Aliña, Chicago) e David Muñoz (DiverXO, Madrid), ambos con tres estrelas Michelin. O único requisito para que unha obra gastronómica sexa protexida é «a orixinalidade, aínda que conteña elementos do acervo cultural», algo que se disparou na revolución vivida pola alta cociña en España grazas a «unha moi importante investimento en investigación, tecnoloxía e persoal» e a grandes doses de creatividade. «A probabilidade de que dúas persoas creen de forma independente e sen copiarse o, por exemplo Gol de Messi ?unha sobremesa de Jordi Roca, do triestrellado O Celler de Can Roca (Xirona)? é a mesma de que lle toque o Gordo da lotería á mesma presenta cada día durante un século», apunta con ironía. Apoiado pola xurisprudencia de varios países europeos cuxos tribunais ditaminaron que recoñecen «a orixinalidade culinaria como protegible polo Dereito de Autor», Robert remóntase no seu libro á antiga colonia grega de Síbaris, onde «non se permitía reproducir durante un ano un novo prato do que se recoñecía algún valor».
Algunhas medidas hanse tomado respecto diso. Ferran Adrià propón publicar libros para que quede constancia por escrito da autoría da receita, Andoni Luis Aduriz (Mugaritz) creou a publicación International Journal of Gastronomy and Food Science en 2012 con ese fin, en Francia as receitas orixinais rexístranse no Conservatoire National de Cuisine e códigos deontolóxicos de asociacións de chefs proscriben a usurpación de autoría.
Defende Robert a afirmación de Ferran, o gran revolucionario da cociña contemporánea, de que «se alguén se inspira no prato doutro cociñeiro ou se usan innovacións técnicas ou conceptuais alleas, debe nomearse ao autor», medida coa que moitos dos autores culinarios dar máis que satisfeitos, xa que non perseguen cobrar dereitos de autor.
En canto ás adaptacións dunha receita orixinal, di o doutor en Dereito que «igual que non abonda con cambiar a un actor ou aos actores dunha película para que deixe de existir plaxio entre dúas obras cinematográficas», cambiar algúns ingredientes tampouco o evita. E mesmo que o autor «ten dereito de esixir o respecto á integridade da obra culinaria», como esixiu Escoffier en 1920 sobre a súa «pêche Melba»: «Se van cambiar os meus pexegos por peras, non lle chamen ao meu prato Melba».
Outro tema controvertido é as fotografías que os comensais fan aos pratos nos restaurantes, práctica que algúns cociñeiros prohibiron, e tamén aquí o ten claro Robert: «Unha foto dun comensal que desmerece moi significativamente a obra culinaria prexudica a reputación do cociñeiro. A toma de fotos require da autorización do autor». Para resolver problemas sobre a autoría e os plaxios, propón crear un Rexistro Nacional, «que podería depender quizais da Real Academia de Gastronomía»: «Sin duda sería beneficioso para o noso patrimonio culinario».