A maior industria do mundo non sería o que é sen a vida real. Os Oscars 216 non rompen a tradición. Catro, e poderíase dicir que case cinco, das oito películas en liza están inspiradas nunha historia real
28 feb 2016 . Actualizado ás 22:07 h.Hai historias que se dilúen nos breves dun xornal ou nos titulares dun informativo. Outras quedan esquecidas nos libros de secundaria ou simplemente pasan sen pena nin gloria. Ata que alguén se fixa nelas. A misión deste particular rescate pode recaer nun director, nun produtor ou nun guionista. Unha persoa capaz de ver a grandeza dunha vida e, o máis importante, coa astucia para saber vendela. Se estas últimas semanas han ir ao cine probablemente fixáronse en que boa parte das películas estreadas ou ben empezaban ou se despedían cunha mensaxe: «baseada en feitos reais».
Unha vez iniciada a carreira dos Óscar a muletilla non falla. O renacido, Spotlight, A gran aposta e A ponte dos espías son catro das oito nomeadas a mellor película. As catro están inspiradas nun acontecemento real. As aventuras e posterior vinganza do explorador Hugh Glass; a investigación xornalística que destapou os casos de abusos a menores dentro da Igrexa católica premiada cun Pulitzer no 2003; o crac das subprime que o xestor de fondos Michael Burry vaticinou e do que sacou rédito apostando contra o sistema; e o intercambio de tres prisioneiros entre Estados Unidos e a desaparecida Unión Soviética en plena Guerra Fría. A estas catro cintas podemos engadir unha quinta, O Cuarto. A adaptación do best seller de Emma Donoghue conta un cativerio ficticio, o de Joy Nawsome co seu fillo de cinco anos, para cuxo relato a autora inspirouse nun suceso que consternou a Austria no 2008: o secuestro perpetuado polo coñecido como monstro de Amstetten que retivo durante 24 anos no soto da súa casa á súa filla e aos seis fillos-netos que tivo con ela. «A realidade, moitas veces, supera á ficción», recoñece Anxo da Cruz, Goya no 2012 ao mellor guion adaptado por Engurras. Agora traballa na súa primeira «historia real» mentres ultima tamén un manual de guion. «Aos guionistas noveis sempre lles recomendo que empecen cunha adaptación. Dunha novela ou dun feito. É máis doado colocalo. Os produtores pensarán nas vendas que tivo o libro ou no tirón do caso», explica.
O real vende
Se miramos á meca do cine o seu razoamento cobra sentido. Máis da metade das películas premiadas nos Oscars naceron das páxinas dun libro. «Desde 1929, cando arrincaron, ata agora, e quitando a produción europea, só 24 eran guións orixinais. O resto eran adaptacións de obras xa escritas e, dentro delas, entre un 35 % e un 40 % foron biopics», apunta da Cruz. «Houbo unha época na que a coletilla 'feitos reais' asociábase ás producións de baixo custo que se consumían na televisión polas tardes. Ao espectador engánchalle saber que o que ve na pantalla ocorreu de verdade. Se predispone doutro modo cando entra na sala para chegar a esa suspensión voluntaria da incredulidade que todo guionista busca provocar cando escribe», remarca da Cruz. Catro dos cinco nomeados a mellor actor interpretaron a un personaxe de carne e óso. Leonardo DiCaprio ao trampero Hugh Glass; Bryan Cranston ao brillante guionista Dalton Trumbo silenciado durante a caza de bruxas de Hollywood; Michael Fassbender pola súa versión de Steve Jobs e Eddie Redmayne polo seu papel de Lili Elbe, a primeira muller transexual en someterse a unha cirurxía de reasignación de sexo en A moza danesa. Joy Mangano, a estrela da teletienda norteamericana, tamén se fixo popular agora en Europa grazas á película pola que Jennifer Lawrence pode repetir figura. Dúas das grandes esquecidas nesta edición número 88 dos premios, A verdade doe, con Will Smith, e Sufragistas, con Carey Mulligan, tamén descargan o peso dos films nas actuacións que os seus protagonistas e secundarios realizan duns personaxes auténticos.
Adaptar ou non adaptar
«Por que adaptan tanto os norteamericanos e nós tan pouco? Creo que porque alí o cine é unha industria e teñen moi calculado o que dá resultado. Aquí aínda prima o concepto de autor vinculado ao director. É a pegada que deixaron o neorrealismo italiano ou a Nouvelle Vague francesa. Ademais, nos Estados Unidos están máis orgullosos do seu pasado. Aínda que o personaxe sexa o máis oposto ao prototipo de home bo, como O lobo de Wall Street. Aquí esta tendencia vai máis amodo e a televisión hase adiantado. Só temos que enumerar as series históricas que se están producindo», esgrime. O creador das animacións galegas O bosque animado e O soño dunha noite de San Xoán fai contas: «Nos Goya do 2012, cando fomos con Engurras, 78 das películas que se presentaron eran historias orixinais, só 17 adaptacións e, dentro delas, creo lembrar que só unha, Katmandú, de Icíar Bollaín, abordaba un caso real», di.
Crise de imaxinación? É a pregunta obrigatoria. Non son os guionistas capaces de desenvolver relatos orixinais que atraian ao espectador? «Pódese ser un gran autor sen necesidade de inventar unha narración nova. Se somos estritos, desde a Grecia clásica case todo está contado xa. O importante non é o tema en si, senón como o vendas. O teu modo de contalo. As fazañas de Hugh Glass xa se filmaron antes. Iñárritu demostrou ser un gran autor pola súa mirada á hora de trasladar a acción», subliña da Cruz.
O reto da fidelidade
Das producións citadas, candidatas aos Oscars, é difícil atopar algunha que non teña recibido algunha crítica. O presidente de Pixar chegou a dicir que Steve Jobs estaría «arrepiado» coa imaxe que transmite del este biopic. A moza danesa contén varias inexactitudes históricas, en Trumbo os magnates de Hollywood non saen tan mal parados mentres se descarga toda a responsabilidade da lista negra no Comité de Actividades Antiamericanas. «Adaptar un guion é un reto. Tes que ser moi cauteloso, respectar os feitos verídicos. Pero tamén hai que ter en conta que é ficción. Por moito que investigues sempre vai haber ocos. É imposible saber a conversación que mantiveron Tejero e Suárez a soas no 23-F. A historia máis auténtica que vin é B. Os diálogos son extractos da comparecencia ante o xuíz de Bárcenas e, aínda así, todo é interpretable. O importarche é ser verosímil. Podes esaxerar algo, ter certas liberdades, se iso fai que a historia funcione mellor. Un exemplo?, volvoa O lobo de Wall Street. O cine, aínda que sexa ficción, ten que ser crible, aínda que ás veces a propia realidade non o pareza», opina da Cruz.