Para elas non houbo alertas. Nin as intensas choivas nin os fortes refachos de vento retivéronas en casa. Poden presumir de que se gañaron o soldo
17 ene 2016 . Actualizado ás 14:24 h.A previsión meteorolóxica non deixa lugar a dúbidas. Pola mañá unha nova fronte achégase a Galicia polo Atlántico. Cando cargan o coche Teresa Otero e María Luisa Méndez engaden ás súas ferramentas de traballo e ás pezas térmicas o traxe de neopreno. Teñen 52 e 49 anos respectivamente e levan dedicándose á extracción de ameixas desde que cumpriron os trinta. Non foi a súa primeira opción laboral pero o salto tampouco lles supuxo un trauma: a ambas lles vén de familia. Son fillas e mesmo netas de mariscadoras. Xa no Grove, onde a praia lle queda ao lado de casa, Puri Díaz repite o mesmo ritual. Enfunda o que definen como a súa roupa de augas. Polas súas veas tamén corre sangue mariñeiro e está casada cun patrón de barco. Cando baixa á area o ceo está gris e as nubes ameazan con descargar en calquera momento. As súas compañeiras únense ao cabo duns minutos. Traballan ao descuberto. Sen unha parede que pare as gotas nin as protexa do frío. «As semanas dos temporais, xusto as de máis traballo do ano, foron as máis duras. Non tanto pola chuvia, que nos batía ata ferir na cara, senón polo vento. ¡Tivemos que suxeitarnos entre nós para manternos en pé cando viña con máis forza!», conta Teresa . A súa amiga Luisa asente. «Aquí, onde me ves, tomo relaxantes musculares e vou ao fisioterapeuta. Ademais, por moito que se chame roupa de augas isto que vestimos, ao momento, xa estamos empapadas. A humidade, que se nos mete dentro do corpo, é o peor», confesa Luisa.
Desde a véspera de Noiteboa e ata o pasado luns 11 de xaneiro encadearon unha sucesión de borrascas que mantiveron á toda a costa, e especialmente á das Rías Baixas, en alerta. Unha advertencia que foi laranxa varios días, cando os refachos acadaron os 100 km/h na ría de Arousa e acumuláronse 80 litros por metro cadrado en cuestión de 12 horas. A estampa que deixou a localidade foi a dos seus barcos amarrados a porto cos mariñeiros a resgardo mentres na auga as mulleres pelexaban por capturar os bivalvos. «Claro que impresionaba velas», comenta Antonio Otero, patrón maior da Confraría. «A necesidade obriga se queres levar á casa un peso. Fas forsa», aclara con ese remarcado seseo tan inconfundible da zona. A decisión de non parar eses días, continúa explicando, foi delas. Teñen a súa independencia dentro do depósito. «A directiva das mariscadoras preferiu sacar proveito da marea e dos bos prezos», di Antonio. Fai unha pausa e reflexiona. «Mira, esta é a herencia que temos. A que nos deixaron os nosos antepasados. A xente do mar está curtida en mil batallas. Se elas o pasaron mal, que traballan na seca, ¡imaxínate como estaba a situación a flote!», exclama.
O vídeo que se fixo viral
Este é o gran día de hoxe de traballo das mariscadoras ole e ole
O vídeo que a duras penas gravou co móbil unha mariscadora do municipio veciño de Cambados durante a última semana de decembro correu como a pólvora polas redes sociais. Para asombro mesmo dos propios habitantes da localidade, o escenario que mostra non pode ser máis inhóspito. Vendaval, ballóns de auga que caen en diagonal e escasa visibilidade. Ao fondo, as mariscadoras cambadesas aguantando como poden o equilibrio. «Houbo lugares que preferiron pechar a praia ao marisqueiro durante o temporal», di mentres se prepara para a faena Puri. Que é o mellor? «Creo que tiñamos que intentalo», responde . Só os lóstregos escorrentaron a algunhas. «Confeso que cando notei que caían preto de min recollín as miñas cousas e regresei a casa», recoñece. Luisa tirou o seu anciño de ferro a uns metros. «Non sería a primeira que morre polo impacto dun raio», estremécese.
Saber que ían facer unha boa facturación animounas a levantarse. «Irei, non irei?» preguntábase Teresa cando oteaba pola fiestra da súa casa o complicado panorama. Teñen un límite dunhas 29 faltas sen xustificar se non queren perder o carné que as acredita para exercer, o famoso Pérmex. Durante as festas, e tamén na tempada forte do verán, o tope máximo que poden capturar aumenta. Dos dous quilos e medio que están a coller agora da ameixa autóctona, a fina, pasaron a catro en Nadal. No caso da xaponesa subiron dos seis habituais aos 15. En total, 20 quilos de molusco ás súas costas, por se a choiva non chegase. «Iso cando tivemos sorte», lamenta. Os prezos tamén se dispararon. Polos mellores exemplares da fina, a que se come ao limón, chegáronse a pagar 60 euros o quilo na poxa. Multiplicando, o mínimo que fixeron foron uns 300 euros a xornada cada unha. Iso si, brutos. Hai que descontar a súa cota de autónomos no réxime especial para os traballadores do mar e tamén o IVE. «Temos uns cotas que nos ordea a Consellería do Mar e que nós podemos xestionar ao longo do ano. Cando vos prezos aumentan, aproveitamos. Por iso compensou ou esforzo. Se só son capaces de capturar un quilo, gañan máis con iso que collendo dez outro día do ano», remarca Lola Gondar, a vicepatrona e responsable do marisqueo do montón no Grove. «Estes salarios son excepcionais. De aí o noso sacrificio. Hai unha semana, mentres nos sacabamos a roupa mollada, unha señora parouse e viu saudarnos. ¡Vós si que sodes mulleres de verdade!», sorrí mentres o lembra Teresa . «En realidade, son só as circunstancias», matiza Puri.
Unha institución
A exvicepresidenta do Goberno con Zapatero , María Teresa Fernández de la Vega, definiunas como toda unha «institución» cando veu á Illa de Arousa no 2006 para anunciar que as doenzas do colectivo serían recoñecidas como enfermidades laborais. Era unha débeda pendente cun gremio que reivindica o seu carácter profesional. Por iso, todas responden o unísono cando hai que defender o traballo. «Temos a liberdade de ser as nosas propias xefas. O único que manda en nós é o mar. A nosa xornada remata cando chega a preamar», recalca Teresa . «Antes era empregada nunha fábrica, e iso si que era peor», subliña Puri. Entre as súas compañeiras é coñecida por ser a cronista oficial. Ela soa creouse un blogue onde relata todas as vicisitudes do colectivo. «Isto é Galicia e estamos no inverno. O que máis me preocupa é a escaseza de marisco. Temos que resembrar máis, coidar máis as praias. Morre moita ameixa fina, que é a propia de aquí. E non só iso, non me gusta o que vin da nova lei que quere estender a produción acuícola, como se fai en China , pondo en risco o noso medio», advirte Puri.
Probablemente son a empresa máis importante que ten O Grove. Un total de 392 mariscadoras e mariscadores do montón que se autogestionan. A pesar das últimas incorporacións, marcadas pola inusual chegada de xente nova e de homes, seguen sendo un grupo eminentemente feminino. Ao redor dun 15 %, confirman desde a Confraría arousá, están de baixa. Problemas lumbares, cervicais, artroses, son as doenzas máis comúns.
Aínda son as nove e media da mañá pero xa chegaron case todas. Estas mulleres que viven ao son das mareas forman parte da paisaxe. Moitas se agrupan en torno á ponte da Toxa onde agardan ter sorte este mércores. Marcan o contraste entre o luxo que atrae aos turistas á illa e o máis xenuíno que teñen as súas augas, o marisco, con perdón do balneario. Cando baixa o nivel do mar e a area queda despexada, saltan ao rodo. «Temos trucos. Por exemplo, esas burbullas indican que hai ameixas debaixo, están respirando», sinala Teresa . Despois de tomarse o seu café ben quente ela e o seu grupo empezan a traballar. Hai que apurarse para rematar canto antes.