Estou de vacacións para as eleccións xerais do 23J: que pasa se me toca nunha mesa electoral?, como votar desde o estranxeiro?

R.C. REDACCIÓN

ESPAÑA

MALENA FERNÁNDEZ

A data dos comicios convocados para o 23 de xullo coincide co período vacacional de verán de boa parte dos electores. É o seu caso? Resolvemos todas as dúbidas

31 may 2023 . Actualizado ás 13:59 h.

O adianto electoral anunciado polo presidente do Goberno, Pedro Sánchez, pillou a todo o mundo co pé cambiado. Desde a oposición, que aínda celebraba os resultados dos comicios municipais e autonómicos do 28M; ata os partidos de esquerda, capitaneados pola plataforma de Yolanda Díaz e Podemos, que deben pactar en tempo marca; pasando os xornalistas, fielmente representados pola reacción de Angels Barceló nun vídeo que se fixo viral en poucas horas ou os propios baróns do PSOE, que mostraron o seu malestar coa decisión. Pero tamén aos electores, que ven como a convocatoria das eleccións xerais do 23J pódelles arruinar as vacacións de verán. A data elixida, o domingo 23 de xullo, coincide nun dos períodos nos que máis traballadores se atopan de descanso e son moitos quen xa tiñan programado unha viaxe con antelación. Como se pode votar nestes casos? Que sucede se lle tocou nunha mesa electoral? E se atópase en estranxeiro durante todo o mes? Resolvemos todas as dúbidas.

Como votar por correo desde España

É importante sinalar que para quen se atopen de vacacións en España a situación non se complica en exceso grazas á posibilidade de votar por correo. Iso si, é importante ter en conta onde se estará na data na que se recibe a documentación electoral. O prazo para solicitar o voto por correo comezou o 30 de maio, coincidindo coa publicación da convocatoria electoral no BOE. De feito, a web de Correos chegou a estar colapsada no seu primeiro día de funcionamento ante o aluvión de consultas: ata 25.000 persoas en total lograron solicitalo no primeiro día, entre os que o fixeron presencialmente nunha oficina e quen lograron facelo telemáticamente.

En todo caso, os electores recibirán a documentación necesaria para votar entre o 2 e o 18 de xullo. Xa que logo, no momento de especificar en que dirección quere recibir as papeletas, deberá ter en conta se se atopa no seu domicilio habitual, nunha segunda residencia ou nun hotel, por exemplo.

Unha cousa importante. Aínda no caso de que haxa cambio de plans e finalmente o 23 de xullo estéase no lugar designado polo censo para a votación, se se pediu o voto por correo, o elector só poderá facelo desa forma. É dicir, non poderá acudir presencialmente a votar aínda que se atope no lugar, senón que deberá facelo igualmente por correo, e nos prazos establecidos para iso.

Como votar desde o estranxeiro: requisitos e prazos

A situación complícase se o elector está de vacacións en o estranxeiro debido aos prazos establecidos por lei. Ao tratarse dun desprazamento temporal, terían que optar pola modalidade de voto ERTA, para españois residentes temporalmente no estranxeiro. Neste caso, a solicitude debe presentarse persoalmente no consulado ou embaixada e o prazo establecido finaliza o 24 de xuño. Xa que logo, quen aínda non teñan saído de viaxe antes desa data, non poderían optar por esta modalidade.

O impreso para solicitar o voto desde o estranxeiro pode conseguirse tanto na embaixada ou consulado como de forma telemática a través do portal de información electoral habilitado polo Ministerio do Interior. Debe presentarse antes do 24 de xuño no consulado ou a embaixada, onde tamén deberá inscribirse no rexistro de matrícula consular como non residente. Ambos os trámites poden facerse no mesmo acto.

Unha vez completado este proceso, a oficina do censo electoral enviaralle á dirección desexada a documentación electoral, que consta dunha folla informativa, as papeletas e sobres de votación, o certificado de inscrición no censo electoral, un sobre dirixido á mesa electoral que lle corresponda e un impreso para a devolución dos gastos de envío do voto por correo. O prazo no que debería recibir este material vai do 27 de xuño ao 11 de xullo.

Para emitir o voto, o elector deberá introducir no sobre dirixido á mesa electoral os sobre de votación ao Congreso dos Deputados e ao Senado, o certificado de inscrición no censo e o impreso cumprimentado para a devolución dos gastos de envío. Debe remitir o sobre por correo certificado antes do 20 de xullo.

Que sucede se estás no estranxeiro no prazo en que debes recibir a documentación

Os prazos do voto por correo desde España e o voto ERTA desde o estranxeiro deixan un buraco negro no que caeron algúns electores. En concreto, quen se atopen fose de España no momento de recibir a documentación electoral, entre o 3 e o 16 de xullo, pero máis tarde da data límite para solicitar no voto no consulado, o 24 de xuño. Estas persoas, en principio, non poderían votar por ningún dos dous sistemas, polo que a súa única opción sería regresar a tempo para votar de forma presencial o 23 de xullo.

Desde Correos, entidade encargada de xestionar o voto por correo, confirman que na Lei Orgánica Réxime Electoral Xeral (Loreg) non ven «que haxa ningunha alternativa para estes supostos».

Pode outra persoa votar por correo no seu nome?

Existen casos en os que o elector pode asignar a unha persoa autorizada para solicitar o voto por correo e recoller a súa documentación electoral. Con todo, a lei non recolle o suposto de estar de vacacións, polo que non se podería optar por esta solución en caso de estar no estranxeiro no momento de recibir dita documentación. A normativa especifica tan só situacións de enfermidade ou discapacidade, que deberán acreditarse mediante unha certificación médica oficial que se incluirá xunto ao impreso de solicitude do voto por correo.

Se solicita o voto por correo, pode tocarlle ir a unha mesa electoral?

Outra das preocupacións de quen teñen programado unha viaxe o próximo 23 de xullo é que sucede no caso de que lles toque estar nunha mesa electoral. É importante sinalar que solicitar o voto por correo non exime de saír designado como membro de mesa, xa que o sorteo público mediante o cal se elixen os membros realízase entre todas as persoas inscritas en o censo electoral que sexan menores de 70 anos.

Cando se sortean as mesas electorais?

Os membros das mesas electorais saen designados mediante un sorteo público celebrado nun pleno extraordinario que cada Concello deberá fixar entre o 24 e o 28 de xuño. A partir desa data, as xuntas electorais terán un prazo de tres días de prazo para notificar aos agraciados a través de carta certificada. É dicir, que os presidentes, vocais e suplentes do 23J coñecerán o seu cargo como moi tarde opróximo  1 de xullo. Con todo, no portal de información habilitado polo Ministerio do Interior matízase que se se producise máis tarde, «o atraso non será causa invalidante da designación».

Os designados dispoñen de sete días para alegar ante a Junta Electoral de Zona a causa xustificada e documentada que lles impida a aceptación do cargo. A Junta resolverá en cinco días e comunicará ao interesado a súa decisión.

Que motivos hai para non ser membro dunha mesa electoral

Existen varias razóns polas que unha persoa pode librarse de ser membro de mesa electoral. A normativa publicada pola Junta Electoral Central recolle unha serie de causas persoais, familiares e profesionais que «xustifican, por si soas, que o membro designado dunha mesa electoral sexa relevado do desempeño do cargo».

Razóns persoais:

  • Ser maior de 65 anos
  • Estar en situación de discapacidade
  • Ter a condición de pensionista de incapacidade permanente absoluta e gran invalidez
  • Estar en situación de incapacidade laboral
  • Estar embarazada de máis de seis meses ou en período de baixa por maternidade
  • O internamento nunha prisión ou nun hospital psiquiátrico

Razóns familiares:

  • Ter formado parte dunha mesa electoral en tres ocasiones nos últimos dez anos
  • Ter unha orde de afastamento, xa sexa en condición de condenado ou de vítima, cunha persoa inscrita no censo da mesma mesa electoral
  • Ser nai dun bebé menor de nove meses en período de lactación
  • O coidado, por razóns de garda legal, de menores de oito anos ou de persoas con discapacidade
  • O coidado dun familiar ata o segundo grao que por razóns de idade, accidente ou enfermidade non poida valerse en por si

Profesionais que quedan exentos:

  • Traballadores de administracións públicas que cumpran funcións electorais
  • Quen deban prestar un servizo esencial á comunidade, como médicos ou bombeiros
  • Directores de medios de comunicación e xefes de servizos informativos
  • Profesionais que deban participar en acontecementos públicos o día da votación

Ademais, existen unha serie de causas persoais e domésticas, a valorar pola Junta Electoral de Zona, «que poden xustificar, atendendo ás circunstancias de cada caso, a escusa do membro designado dunha mesa electoral».

Razóns persoais:

  • Lesión, doenza ou enfermidade física ou psíquica
  • A condición de pensionista de incapacidade permanente total para unha determinada profesión
  • Embarazo de risco
  • Ter prevista unha intervención cirúrxica ou proba clínica
  • A pertenza a comunidades relixiosas en réxime de clausura
  • O cambio de residencia a outra comunidade autónoma

Razóns familiares

  • Ter un evento familiar de especial relevancia que resulte inaprazable
  • Ser nai ou pai de menores de catorce anos se o outro proxenitor non pode ocuparse deles

 En calquera caso, os membros designados para unha mesa electoral poden formular as escusas que consideren pertinentes, como estar desprazado por motivos laborais ou estar de viaxe, ante a Junta Electoral de Zona, que decidirá en función de cada caso.

Estar de vacacións é unha escusa válida para librarse de ir á mesa electoral?

A Organización de Consumidores e Usuarios (OCU) pediu este martes ás xuntas electorais de zona que flexibilicen os seus criterios de admisión das causas para non estar nas mesas electorais e entendan que as vacacións son un evento familiar de especial relevancia e que resulta inaprazable. «En caso contrario pode provocar un prexuízo económico importante», argumentaron co obxectivo de que a Junta Electoral Central estableza uns criterios unificados sobre escusas de participación.

Perdo o diñeiro dunhas vacacións contratadas se me chaman para unha mesa electoral?

Decida o que decida a Junta Electoral Central (JEC), a OCU apunta que é unha «causa inevitable e ineludible que non se sabía antes de contratar esa viaxe» e que, xa que logo, sería o suficientemente importante para recuperar integramente o diñeiro.