A dobre cara de Aznar: como dilapidou o seu capital político polo 11M e a corrupción

ESPAÑA

Juan Carlos Hidalgo | EFE

Os expertos fan balance cando se cumpren 25 anos do seu triunfo electoral

03 mares 2021 . Actualizado ás 11:43 h.

Que supuxo a chegada de José María Aznar á Moncloa? Cal é o balance da súa xestión? Creceu ou minguado a súa figura co paso do tempo? Os expertos responden a estas cuestións ao cumprirse 25 anos do seu triunfo electoral.

Que supuxo a súa chegada?

Alternancia e estabilidade. Para a politóloga Elena García-Guereta, «supuxo un sopro de aire fresco, un impulso regenerador e un reencontro do centro-dereita e a dereita españois coas poderosas dereitas periféricas de CiU e PNV». En canto á democracia, «foi o fin a unha etapa sen posibilidade de alternancia e sen competencia política real». «A vitoria do PP en 1996 supuxo o fin da transición e o comezo da normalización institucional», afirma a politóloga Carmen Lumbierres.

Segundo Carlos Barreira, profesor da Universidade de Navarra, foi «unha bocanada de aire fresco, despois de catro lexislaturas socialistas seguidas con Felipe González como presidente, xa bastante erosionado en canto á súa credibilidade por asuntos de corrupción e crise económica». Representou «un sinal máis da estabilidade política do sistema, baseado no chamado bipartidismo imperfecto». O consultor político Santiago Martínez, sinala que supuxo «a percepción de certa normalidade democrática ao haber unha transición dun goberno de esquerda a un de dereita».

Os seus gobernos

Dúas etapas moi diferentes. Barreira considera que «houbo dous períodos claros, con características propias». O primeiro, «da primavera de 1996 a xuño do 2002, no que se conseguiron crecemento económico, paz social, entrada no euro, éxitos na loita contra o terrorismo, pactos históricos con CiU e PNV, cesións de autogoberno a todas as comunidades en educación e sanidade a modo de consolidación do sistema autonómico e a histórica maioría absoluta acadada nas eleccións de marzo do 2000».

«A partir da folga xeral do 2002, primeiro revés importante nos gobernos de Aznar, a torpe xestión política e comunicativa de varios sucesos (Prestige, Yakolev, guerra de Iraq , etc.) foron a antesala da igualmente errática xestión dos atentados do 11M, que significaron a dolorosa puntilla aos seus gobernos», asegura. «Unha excesiva altivez persoal e política, unida ao seu distanciamento das preocupacións da rúa, desdibujaron a imaxe final da súa obra de goberno», conclúe.

García-Guereta estima que «é imprescindible diferenciar entre unha primeira lexislatura excepcional e unha segunda menos afortunada». O primeiro Goberno de Aznar «foi o único que houbo en España que rendeu contas, periodicamente, do cumprimento do seu programa electoral: ofreceullas aos españois, e esixiullas aos seus ministros». Pero, sobre todo, «foi un Goberno dialogante e moderado, que conseguiu unha aprobación cidadá sen precedentes». Nas seguintes eleccións, «Aznar logrou unha inesperada maioría absoluta, que entendeu moi mal, tomouna como un cheque en branco, e deixou de gobernar de forma dialogante e sensata, e perdeu a frescura e o espírito regenerador da primeira». Na súa opinión, «a pésima xestión da guerra de Iraq tivo un altísimo custo para Aznar e o seu Goberno; e o fin do seu mandato estivo marcado polos terribles atentados do 11-M, que foron tamén moi mal xestionados».

O máis positivo

Giro ao centro e crecemento. Lumbierres tamén destaca a diferenza entre as dúas lexislaturas. «Na primeira conseguiu un equipo de goberno que aglutinaba ao centro-dereita e unha visión do Estado inclusiva pactando con CiU , PNV e Coalición Canaria», explica. Foi «unha época de crecemento económico, cumprimento dos criterios de converxencia de Maastricht e incorporación ao euro». Na segunda, «o carácter pactista desapareceu coa maioría absoluta e a política de desregulación e liberalización económica intensificouse, semente da crise urbanística anos despois e das carencias en política social que nos separan da media do investimento europeo». «O xiro en política internacional e o seu inquebrantable atlantismo sen beneficios a cambio converteunos nun país subsidiario das decisións da superpotencia», asegura.

Martínez resalta como elemento positivo para o seu partido «o xiro ao centro durante un tempo, demostrando así que é ese espazo o que lle permitía ao PP consolidar os seus resultados electorais». En canto ao «crecemento económico, baseouse en sectores a curto prazo como a construción e infraestruturas». Como elemento máis negativo, «a corrupción, cuxa herdanza segue ata hoxe».

A súa figura política

Máis lembrado polos seus erros que polos seus acertos. «A corrupción política, con 12 dos seus 14 ministros do antepenúltimo Goberno de Aznar imputados ou condenados por procesos xudiciais, embazou o seu legado», afirma Lumbierres. «O seu enfrontamento co seu sucesor no partido deixoulle como unha voz autorizada para unha parte moi pequena do seu electorado; e as mentiras sobre o 11M se amplifican a medida que pasa o tempo», conclúe.

García-Guereta destaca que «Aznar deixou a política voluntariamente, para contribuír á rexeneración democrática, iso nunca se lle recoñeceu, porque no recordo quedou del foi o da súa desafortunada xestión da guerra de Iraq , empeorada pola do 11M». Na súa opinión, «a súa figura foi moito máis lembrada polos seus erros que polos seus acertos». Pero estima que «Aznar foi un líder excepcional para o PP», pero «en boa medida dilapidou o seu capital político no seu segundo mandato».

«Poden equipararse aquí as figuras de González e Aznar», sostén Barreira. «Aínda que a imaxe pública de ambos se deteriorou nos seus últimos anos no poder, o paso do tempo permite observar o sinal dos seus gobernos na transformación de España», explica. Nese sentido, «a súa percepción como dúas dos grandes presidentes do Goberno da España democrática parece pouco discutible». Para Martínez, a súa figura «perdeu peso, xa que con Rajoy antes e agora con Casado, busca protagonismo a costa do partido, pódelle o seu ego e a alta consideración que ten de si mesmo».