Así contou La Voz a morte e enterro de Franco

Manuel Varela Fariña
M.Varela REDACCIÓN / LA VOZ

ESPAÑA

europa press

As portadas publicadas en novembro anunciaban o inminente final do ditador

23 oct 2019 . Actualizado ás 18:56 h.

A Francisco Francos custoulle pronunciar o seu último discurso. Os altofalantes imploraban silencio ao xentío para que o fío de voz do ditador volvese envorcar as súas iras contra «a conspiración masónica esquerdista». Nese «contubernio», palabra que no hemerográfico de La Voz sempre aparece relacionada aos discursos do ditador, entraba a inestabilidade política da veciña Portugal, os atentados de ETA no país e a campaña «antiespañola» que, segundo o franquismo, abandeiraban varias nacións europeas. Aquel 2 de outubro de 1975 foi a última vez que Franco apareceu con vida nunha portada de La Voz, nun época onde a liberdade de prensa topaba coa férrea censura do réxime. Facíao desde o balcón do Palacio de Oriente -hoxe rebautizado Real- e escoltado pola súa muller, polo entón príncipe Juan Carlos e outras figuras do Movemento. No medio, unha figura enxoita tras un enorme micrófono e unhas lentes tintadas que escondían a mirada dun home que enfilaba o seu final. Dirixíase a unha multitude que, segundo a crónica, superaba o millón de persoas, e que o recibía entre aclamacións e pancartas de adhesión: «A Paz non está en perigo, temos a Franco».  [Consulta aquí a páxina completa]

Portada de La Voz del día 1 de octubre de 1975
Portada de La Voz do día 1 de outubro de 1975

O autor do fervoroso mensaxe de admiración ao generalísimo espertábase o 22 de outubro con este titular en portada: «Franco sufriu unha crise de insuficiencia coronaria aguda, que evoluciona satisfactoriamente». [Consulta aquí a páxina completa]

Ese día marca o inicio dunha serie de crónicas sobre o progresivo declive da saúde do xefe de estado, a pesar de que o xornal restaba gravidade ao asunto ao incluír o episodio «no curso dun proceso gripal» que viña padecendo desde a semana anterior. Nas páxinas interiores, un titular resalta que non existe ningún parte médico sobre a saúde de Franco, aínda que un comunicado da Casa Civil «aplacou a onda de rumores iniciados na mañá de onte». Ao día seguinte, La Voz recolle un titular da cabeceira inglesa The Times: «Funcionarios españois admiten que o xeneral Franco ten un agudo problema cardíaco». [Consulta aquí a páxina completa]

Arias Navarro solapa a súa actividade como presidente do Goberno coa de portavoz da familia Franco, pasando boa parte do día entre a residencia do Pardo e o hospital. O 24 de outubro, un parte médico asinado por once doutores di que a saúde do ditador «empeora con incipientes signos de insuficiencia cardíaca». Ao día seguinte, «supera unha nova insuficiencia coronaria». [Consulta aquí a páxina completa]

As páxinas de La Voz deixan entrever que o xeneral conta os seus últimos días. «Franco ten a idea de que o caudillaje é vitalicio. Será xefe do Estado ata o fin dos seus días», apuntaba Brian Crozier, o seu biógrafo inglés. A pesar de que o día 11 de novembro fálase dunha melloría das súas saúde, dous días despois sofre unha hemorraxia dixestiva durante unha operación. O día 15 empeora aínda máis, ao soltar a sutura dunha intervención anterior nun novo proceso cirúrxico. A foto de portada ese día é para os Juan Carlos e Sofía, que saen en coche do hospital A Paz co futuro monarca no asento de condutor. A crónica resalta as misas que se celebran «constantemente» no Pardo coa asistencia de Carmen Polo en cada unha delas.

O nivel de detalle nas informacións ofrece a cantidade de sangue que recibiu o ditador durante as operacións: cinco litros na última intervención e 55 ao longo da enfermidade. 

«Franco morreu»

Con fondo negro e letras en maiúsculas, La Voz anuncia a morte de Francisco Franco o 20 de novembro. Recibe a noticia na súa redacción a través dos teletipos, igual que o resto de xornais, durante a madrugada. «A desaparición do xefe do estado pecha un capítulo decisivo da historia de España», rezaba o subtítulo. A foto de portada é para o último consello de ministros celebrado no pazo de Meirás, en agosto dese mesmo ano. [Consulta aquí a páxina completa]

Portada de La Voz del día 20 de noviembre de 1975
Portada de La Voz do día 20 de novembro de 1975

Todos os medios de comunicación atopábanse baixo o a xugo da censura oficial e publicaron a mesma ducia de páxinas repasando a biografía do ditador, elaborada días antes pola axencia Europa Press baixo a coordinación do seu director, Antonio Herrero Losada. La Voz, ademais, destacaba datas craves na vida do militar, acompañadas por varias fotografías. [Consulta aquí a páxina completa]

Unha nota na portada dese día apunta que a noticia chega «cando se ía iniciar a tirada da nosa sexta edición. Ao xornal engádense oito páxinas de suplemento». Na mesma publicación, unha nota na primeira páxina anuncia que «Don Juan Carlos será proclamado rei no prazo de oito días».

O cadáver de Franco sae en portada ao día seguinte. O xornal recolle en primeira páxina as palabras do cardeal Tarancón durante a misa celebrada no Pardo: «Se cumprimos o noso deber coa entrega con que cumpriu Franco, o noso país non debe temer polo seu futuro». Tamén a intervención do presidente Arias Navarro dando a coñecer a última mensaxe de Franco. «Berrar xuntos, por última vez, nos limiares a miña morte, ¡arriba España! e ¡viva España!», pide no comunicado, que tería sido escrito entre os días 17 e 21 de outubro e que foi gardado desde entón pola súa filla.

[Consulta aquí a páxina completa]

El cuerpo del dictador, durante la capilla ardiente celebrada en el Palacio de Oriente
O corpo do ditador, durante a capela ardente celebrada no Palacio de Oriente

O día 22, a crónica da capela ardente publicada en La Voz sinala que se estenden «filas de varios quilómetros» para entrar no Palacio de Oriente. Entre as autoridades, o Xa de Persia ou Hussein de Xordania . En Galicia, milleiros de persoas acoden a unha misa celebrada na igrexa coruñesa de San Pedro de Mezonzo. A portada tamén conta cunha foto do príncipe Juan Carlos e a súa familia, coa que se ilustra a noticia de que será proclamado rei ese día. No discurso do monarca, publicado na edición do día seguinte, percíbense xa varios indicios de aperturismo, facendo referencia a Europa e a «as peculiaridades rexionais» do país. Iso si, tamén lembra a figura do seu predecesor: «Franco constituirá para o meu unha esixencia de comportamento e lealdade». [Consulta aquí a páxina completa]

O enterro no Val dos Caídos celébrase o domingo. Como entón non se publicaban xornais os luns, a noticia aparece na edición do martes. O titular de portada dá protagonismo ao rei, que preside a misa na praza de Oriente e no mausoleo. A crónica do enterro e as fotografías da cerimonia, á que terían acudido unhas 100.000 persoas, aparecen asinadas por Cifra (hoxe denominada Efe), a axencia oficial do réxime. [Consulta aquí a páxina completa]

Accede á hemeroteca

Coa túa subscrición podes acceder a todas as noticias publicadas en La Voz de Galicia, desde 1882 ata hoxe, buscando por palabra crave: