Durante o seu mandato, a banda terrorista cometeu algúns dos atentados máis sanguentos da súa historia, entre eles o de Hipercor e o de cásaa cuartel de Zaragoza
17 may 2019 . Actualizado ás 11:50 h.Dezasete anos despois de fuxir da Xustiza para non responder o atentado contra cásaa cuartel de Zaragoza , José Antonio Urrutikoetxea, Josu Tenreira, o último gran xefe en liberdade de ETA , foi detido hoxe nunha operación denominada «Infancia roubada» desenvolvida pola Policía gala en colaboración coa Garda Civil.
Foi capturado en Sallanches, unha localidade de 15.000 habitantes nos Alpes franceses fronteiriza con Suíza , a escasos 50 quilómetros de Xenebra, onde negociou co Goberno de José Luis Rodríguez Zapatero o fin do terrorismo no 2006. A banda frustrou aquela esperanza e non foi ata o ano pasado cando anunciou a súa disolución. Foi o propio Tenreira o que a fixo oficial a través dun audio. Sen lograr ningún dos seus obxectivos, sen épica. Aos seus 68 anos e enfermo de cancro, Urrutikoetxea foi arrestado cando se dirixía a un centro hospitalario para recibir tratamento.
A súa detención acaba coa súa traxectoria na clandestinidade e reabre o seu periplo xudicial. Ten pendente de cumprir en Francia unha condena de oito anos que lle foi imposta no 2017 por formar parte da dirección de ETA. En España, está acusado de ordenar o atentado contra cásaa cuartel da Garda Civil en Zaragoza o 11 de decembro de 1987, no que morreron once persoas, entre elas seis nenos.
Que fose o elixido para escenificar fai un ano o final da banda demostraba o seu simbolismo e o seu sinal dentro de ETA. Os restos dunha organización cunha estrutura ínfima e desmantelada polas forzas de seguridade tiñan que botar man dun histórico para dar credibilidade a un anuncio cuestionado polos sectores máis radicais da esquerda abertzale. Foi o último servizo dun etarra que pasou por todos os escalafones dunha organización terrorista na que ingresou cando non cumprira nin vinte anos.
Dirixiu o ETA máis sanguinario
Nacido en 1950 na localidade biscaíña de Ugao-Miraballes, para 1971 xa fuxira a Francia. Dous anos despois participou no roubo dun arsenal en Hernani no que foron roubados 8.500 quilos de explosivos que foron utilizados no atentado contra Carrero Blanco e para finais dos setenta xa era un dos principais lugartenentes de Domingo Iturbe Abasolo, Txomin, e cando este faleceu, Tenreira fíxose co liderado de ETA. Durante o seu mandato, a banda cometeu algúns dos atentados máis sanguentos da súa historia, entre eles os de Hipercor o 19 de xuño de 1987 e cásaa cuartel de Zaragoza. Foi detido en 1989 en Bayona.
A pesar do seu historial, apenas estivo dez anos en prisión. De xefe etarra pasou a dirixente da esquerda abertzale. Batasuna situoulle como candidato por Bizkaia ao Parlamento vasco nas eleccións de 1998. Compartía bancada con, entre outros, Arnaldo Otegi. Nun xesto que acendeu á vítimas, a esquerda abertzale situoulle na Comisión de Dereitos Humanos. Un órgano presidido por un mozo parlamentario do PNV, Iñigo Urkullu.
O seu paso pola Cámara de Vitoria permitiulle coñecer a dirixentes doutros partidos. Entre eles, a Jesús Eguiguren. Aqueles breves saúdos e charlas informais nos corredores do Parlamento cimentaron o que veu despois. Mentres Tenreira estaba na Comisión de Dereitos Humanos, ETA rompeu a tregua e asasinou a, entre outros, Fernando Buesa, parlamentario do PSE. En ningún momento condenou o crime do seu compañeiro de hemiciclo.
Saíu reelixido nos comicios do 2001. Pero a súa sorte empezou a cambiar ao ano seguinte. A presión policial e xudicial contra ETA, a esquerda abertzale e a súa contorna intensificouse ao máximo. Reabríronse causas e analizáronse procesos pendentes. En xaneiro do 2002, a Fiscalía da Audiencia Nacional pediu que fose imputado polo atentado de Zaragoza. O trámite xudicial demorouse varios meses, ata que a mediados de setembro o Tribunal Supremo, dada a súa condición de aforado, decidía chamarlle a declarar. Nunca acudiu.
Volta á clandestinidade
A última vez que apareceu en público foi nunha rolda de prensa no Parlamento vasco en setembro. A principios de novembro, o Supremo ordenou a súa detención pero xa se fuxiu. Volveu á clandestinidade e dentro da esquerda abertzale o seu mito comezou a crecer. Nunha organización jerarquizada, Josu Tenreira non recuperou o seu papel executivo, pero era un referente de primeiro nivel.
A chegada de José Luis Rodríguez Zapatero á Moncloa deu carácter oficial ás conversacións que Otegi e o socialista Jesús Eguiguren estableceran no caserío Txillare de Elgoibar desde o 2002. Ao longo do 2004, ETA remitiu polo menos tres cartas ao Goberno socialista para establecer contactos. Zapatero situou a cargo de a delegación gobernamental a Eguiguren, a banda a Tenreira. Reuníronse en Xenebra, en Oslo... Chegaron a establecer unha estreita relación.
Aquela tregua voou coa bomba da T4 en Barajas . Desde entón, Tenreira converteuse nunha pantasma. Os rumores sobre o seu delicado estado de saúde acrecentáronse. Estivo a piques de ser detido en varias ocasións, pero nunca caeu. Situóuselle en Suíza, Bélxica, Alemaña, Croacia... Sóubose del no 2011, cando ETA pretendía abrir unha negociación co Goberno de Rajoy tras anunciar a súa disolución. Con David Pla e Iratxe Sorzabal formou a última delegación da banda, a que agardou varios meses en Oslo unha resposta do PP que nunca chegou. Tenreira volveu desvanecerse. Ata hoxe.
