Cando no mundo só había 3 tendas de Zara

Rubén Santamarta Vicente
Rubén Santamarta REDACCIÓN / LA VOZ.

ESPAÑA

Catro décadas de revolcón económico doméstico, desde a moeda aos hábitos de consumo

06 dic 2018 . Actualizado ás 05:00 h.

No outono de 1978, un anuncio cubría boa parte dunha páxina impar de La Voz de Galicia: «En Zara hai máis onde elixir... ¡e a que prezos!». Poucos termómetros mellores que aquela marca que entón empezaba a facerse un nome para calibrar o enorme cambio na economía e o consumo en Galicia. Semanas antes de que se votase a Constitución había en Galicia apenas tres tendas de Zara, repartidas entre as cidades da Coruña e Vigo. Hoxe son máis de 7.400 en 96 países, e grazas a Internet é capaz de colocar as súas pezas en calquera parte do planeta en apenas uns días.

Entón, fai catro décadas, a economía galega estaba principalmente envorcada no rural; ata os anos 90 non se contaba máis poboación en áreas urbanas que rurais. Pero con dous fortes polos industriais no sur (Vigo) e norte (Ferrol), vinculados á potente construción naval, e unha cidade, Santiago, na que o turista e o funcionario eran algo excepcional; hoxe son o centro do seu desenvolvemento.

Amancio Ortega Gaona era un tipo descoñecido. E vender fóra de casa era anecdótico. Hoxe aquel é unha das maiores fortunas do planeta. E o tirón do seu grupo, e da automoción (que xa nos setenta asentábase con forza en Vigo), conseguiron que a economía galega estea envorcada ao exterior: o volume de vendas fóra de España supera os 20.000 millóns de euros ao ano, con medio milleiro de empresas exportando con certa regularidade.

«A Galicia de entón tiña unha economía atrasada, tradicional, que miraba cara a si, sen apenas tecnoloxía, sen saneamento gandeiro, e sen turismo, porque tampouco era accesible para o resto de España», lembra o catedrático de Economía Fernando González Laxe.

Volvamos unhas liñas máis atrás, a unha palabra crave: euro. Sucede que nin a empresa galega era como hoxe -con esa vocación exportadora-, nin a moeda, a mesma. Ese foi un dos grandes cambios en 40 anos. Imposible imaxinar que unha vintena de países nun mesmo continente compartisen unha única divisa. Aquel 1978 a medida de todo chamábase peseta. Custaba unha barra de pan unhas dez, 135 irse á barbería, unhas 2.000 uns pantalóns vaqueiros e 2.395 un traxe en Zara, segundo o mesmo anuncio que se comentaba unhas liñas máis arriba. Hoxe é posible adquirilo por 30 ou 40 euros; multipliquen por 166,6 e verán unhas 5.000-6.500 pesetas. Pouca inflación en catro décadas? Non. Efecto enganoso: entón un traxe de muller comprábase unha vez ao ano, era algo excepcional. Hoxe a moda de consumo rápido rebentou aquel costume. Outro cambio sustantivo. «Pasamos dunha débil clase media a unha robusta, dun reducido nivel empresarial a unha alta competencia, dunha ausencia de firmas transnacionales a un amplo abano delas...», enumera o economista Venancio Salcines.

Outro catedrático, neste caso de Historia Contemporánea, Lourenzo Fernández, contrapón esa impresión da Galicia rural: «Estamos en pleno desarrollismo, con altas taxas de emprego industrial, mesmo en algúns momentos por amais do que temos hoxe en Galicia». Xoán Carmona e Jordi Nadal, no desempeño industrial de Galicia, apuntan a que neses anos a porcentaxe de paro podía moverse entre o 3 e o 5 %, a metade que en España; hoxe, tras a maior crise que se lembra desde a Guerra Civil, supera o 12 %, e segue sendo inferior á media de comunidades. Había entón unhas 200 empresas conserveiras na comunidade, dando emprego a máis de 10.000 persoas (hoxe apenas acadan o medio centenar, coa metade de persoal). Empezan a asentarse grandes empresas madeireiras; e cóntanse ata corenta empresas do sector téxtil con máis de medio centenar de traballadores cada unha. Si, entre elas dúas fundadas por Amancio Ortega Gaona. Un país que, a pesar da súa dependencia do campo, rexistraba unha decena de patentes ao ano; hoxe supéranse amplamente o centenar.

A capacidade exportadora, a mellora nas comunicacións que converteron a Galicia nun polo de atracción (turístico e investidor) e a converxencia (se ben aínda segue por baixo da media) en renda sobre outras comunidades son tres aspectos que destaca o profesor de Economía Alberto Vaqueiro. Isto último é ben relevante: a renda media per cápita, medida en poder de compra, estaba en Galicia en 930.000 pesetas (algo menos de 6.000 euros); agora serían uns 3,5 millóns (22.500 euros). Estaba entón ao 60 % sobre a media de España; hoxe rolda o 90 %. Aínda por detrás, si. Pero con algúns referentes mundiais. Poucos poden dicir iso.

40 anos da Constitución Española