Os Gobernos cataláns, reis dos recortes

Mercedes Lodeiro BARCELONA / ENVIADA ESPECIAL

ESPAÑA

ALBERTO ESTÉVEZ

En paralelo ao desafío secesionista, os Orzamentos da Generalitat han ir diminuíndo o peso da educación, a sanidade e os servizos sociais, mentres se disparaba a débeda

07 oct 2018 . Actualizado ás 10:01 h.

A Administración catalá non levantou cabeza desde os recortes aplicados por Artur Mas, e que ERC apoiou en practicamente todos os departamentos. Os seus sucesores, Carlos Puigdemont e Quim Torra, centraron os seus mandatos no desafío independentista e abandonaron a xestión pública, que desde o 2010 está practicamente paralizada. As políticas de Jordi Pujol de privatizar prestacións e adelgazar a Administración foron todo un preludio. A conxelación do gasto, e nalgúns casos a diminución, no esqueleto do Estado do benestar -a sanidade, a educación, os servizos sociais, a vivenda e a seguridade-, fixo retroceder á comunidade. As demais autonomías tamén tiveron que apertarse o cinto, pero cada unha foi libre de escoller onde introducir o bisturí. A única acción coñecida de Quim Torra é a mobilización de independentistas.

Sanidade

Listas de espera que non pairan de crecer e un 27,5 % de investimento menos que antes da crise. As enormes listas de espera que arrastra o sistema de saúde catalán van acompañadas dun investimento do 27,5 % inferior á que había antes da crise. As listas afectan tanto ás intervencións como á realización de probas diagnósticas e ás consultas. Por citar algún exemplo ilustrativo, para unha ecografía ginecológica hai que agardar 76 días, e para un electrocardiograma no hospital Sant Pau de Tarragona , 107. En decembro do 2017, máis de 170.000 persoas agardaban para acceder a unha intervención cirúrxica, un 3,4 % máis que o ano anterior, segundo a web CatSalut. A marca marcárona os 177.000 pacientes en espera durante o Goberno de Artur Mas (2010-2016). De quen están en situación de espera, 6.700 agardan desde hai máis dun ano, e medio milleiro están en lista desde hai dous anos. Algúns centros de asistencia primaria de Barcelona tardan máis de tres semanas en dar cita co médico de familia. E é que a rede asistencial perdeu de golpe 1.500 millóns de euros de orzamento no 2010, e, aínda que foron parcheados no 2017 con 70 millóns, non se recuperou. Cataluña lidera o ránking de comunidades que máis recortaron en sanidade. Dos 10.000 millóns que se reduciu o investimento na sanidade pública en toda España entre o 2009 e o 2015, a metade perdéronse en Cataluña. O conselleiro de Saúde Toni Comín (2016-2017), agora fuxido a Bélxica, non foi capaz de mellorar a situación.

Educación

Ensino obrigatorio: máis barracóns e condenas a pagar comedores. Os recortes situaron a Cataluña á cola da UE en investimento educativo. O anuario da fundación Jaume Bofill do 2015 cifra o investimento catalán nunha 2,8 % fronte ao 5,2 % de media da UE. O informe equipara á comunidade con países como Perú, Laos e Liberia. No ensino obrigatorio, hai máis escolares en barracóns que no 2010 e as axudas aos comedores, que ante o deixamento da Administración autonómica lideraron os concellos, acabaron en sentenzas obrigando á Generalitat a abonar eses gastos. Os orzamentos para investigación educativa e formación de profesores reducíronse practicamente a cero.

Universidades, o mesmo orzamento que no 2010. O recorte nos impostos de sucesión aplicado polo entón conselleiro de Economía de Artur Mas, Mas -Colell, que representou unha perda de ingresos de mil millóns ao ano, para beneficiar a uns poucos, contrasta co orzamento de 700 millóns cos que se financian as universidades públicas catalás e cuxo importe non aumentou desde o 2010. A autonomía universitaria tamén é posta en dúbida. Para repor profesorado noméase unha comisión de cinco membros: dous da universidade, dúas da Generalitat e un quinto acordado por ambos. Os reitores das dúas universidades máis importantes tradicionalmente, a de Barcelona e a Autónoma, xa empezaron a facer presión en público para reverter o intervencionismo da Generalitat. O financiamento deficiente é unha das causas de que as matrículas custen o triplo que en Galicia.

Servizos sociais

Cero euros a garderías. Cataluña foi a comunidade na que máis diminuíu o gasto social, un 26 % entre o 2009 e o 2015. Nunca foi o forte dos Gobernos da Generalitat a atención aos máis pequenos. A pesar de que na comunidade un de cada tres nenos van á gardería, non hai un sistema público de centros para eles, e iso que a Generalitat ten a competencia exclusiva da educación infantil. As axudas ás garderías foron de mal a peor ata desaparecer. No 2010 destinou 120 millóns a garderías, a metade no 2014 e desde o 2015 nin un só euro. Tamén eliminou as axudas para a escolarización de nenos en situacións desfavorecidas. Os concellos tomaron as rendas da situación, cada un ao seu xeito.

Residencias e axuda á dependencia. A Organización Mundial da Saúde (OMS) recomenda cinco prazas por cada cen maiores de 65 anos. En Cataluña hai 2,5. E mentres en Galicia, cunha poboación moito máis envellecida, son 1.500 as persoas en lista de espera, só en Barcelona chegan a 4.000. Na programación 2008-2012 anunciouse a construción de dez residencias e levantáronse 4. As residencias de maiores están maioritariamente en mans do sector privado e só algunhas prazas teñen subvencións da Generalitat. Tamén neste asunto os concellos entraron a substituír a paralización da Administración autonómica, co gasto que iso lles supón. A conxelación do orzamento é o outro problema. Un informe da patronal ACRA de residencias de anciáns, a máis grande de Cataluña, detalla que mentres as tarifas públicas permanecen estancadas desde fai sete anos, os gastos aumentaron, como mínimo, un 11 %. En centros de día, sinala o informe, ocorre máis do mesmo.

Finanzas

Tardanza en pagar a provedores. O período medio de pagamento da Generalitat aos provedores foi o pasado xullo de 44,19 días fronte ao 12,75 de Galicia. Esa tardanza vén crecendo desde hai anos. Baixo o mandato de Oriol Junqueras como vicepresidente e conselleiro de Economía e Facenda, no 2016 e o 2017, era de 21,22 e 24,09 días, respectivamente tamén en xullo. Nas mesmas datas, os farmacéuticos estaban a cobrar a 81,9 días respecto da data de facturación. Actualmente, hai entidades da Generalitat que tardan máis de cen días (Instituto Nacional de Educación Física de Cataluña, 111,10; Consorcio Sanitario de Tarrasa, 160,63), segundo a web da Generalitat.

Función pública

Redución de persoal. A política dos Gobernos nacionalistas cataláns tamén pasou pola redución do persoal (6.832 persoas menos desde o 2010 ao 2015). Este adelgazamento do número de empregados públicos tivo unha maior repercusión nas institucións sanitarias e docentes (55 %). Só os corpos de seguridade, compostos polos Mossos e os bombeiros, viron incrementar os seus persoais (1.044 persoas). Recentemente, o Goberno de Quim Torra anunciou a convocatoria de 30.000 prazas de funcionario.